19288

ANLAMDAŞ ADDEDİLEN BİRKAÇ KELİMENİN MANA FARKLARI HAKKINDA NOTLAR

Anlamdaş kelimelerin gerek varlığı gerekse mahiyeti ile ilgili dil bilimciler çeşitliaraştırmalar ortaya koymuşlardır. Bu çalışmada bu tür kelimelerde zamanla meydanagelen mana bulanıklığı veya mana kaybı ile ilgili birkaç örnek vererek konuyakatkı sağlamaya gayret edilecektir. “Dilde sadeleşme” gibi bazı sebepler birçokkelimeye sırt dönülmesine sebep olmuş; bu durum önce yazı dilinde, daha sonrazamanla konuşma dilinde kelimelerin unutulması veya manalarının bulanıklaşarakbirbirleriyle karışması neticesini doğurmuştur. Bu durumdan anlamdaş kelimeler denasibini almış, bazı kelimelerin manalarında eksilme ve değişme olması anlamdaşkelimeler arasındaki mana farklarının tamamen yok olmasına sebep olmuştur. Bazıanlamdaş kelimeler hem konuşma dilinden hem de yazı dilinden tamamen çıkmış,sadece lügatlerin bir köşesinde unutulmayı bekler hâle gelmiştir. Bu çalışmada eşanlamlı sayılan ve mana farkları unutulmuş ya da unutulmaya yüz tutmuş ikazihtar,fiil-amel, defetmek-refetmek, cem-haşir kelimeleri arasındaki mana farklarıincelenmiştir. Kelimelerin önce müteradif Türkçe sözlüklerdeki manaları verilmiş, daha sonra da farkları izah edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Anlamdaş, dil bilimi, Türkiye Türkçesi, sözlük, mana farkı

PDF

___

Aksan, D. (2003). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu. el-Askerî, E. H. (2009). Arab Dili’nde ve Kur’an’da Farklar Sözlüğü el-Furûq fi’l-Luğa. İstanbul: İşaret.
Atay, H., Atay, İ., Atay, M. (1964-1981). Arapça Türkçe Büyük Lûgat. Ankara: Bayrak.
Atay, H., Atay, İ., Atay, M. (1965). Telaffuzlu Yeni Arapça-Türkçe Sözlük. Ankara: Ayverdi, İ. (2005). Misalli Büyük Türkçe Sözlük - Kubbealtı Lugati. İstanbul: Kubbealtı.
Bursevî, İ. H. (2011). Kelimeler Arasındaki Farklar Kitâbu’l-Furûq. İstanbul: İşaret.
Akerson, F. E. (2008). Türkçe Örneklerle Dile Genel Bir Bakış. İstanbul: Multilingual. el-Fîrûzâbâdî, M. (1268-1272). el-Okyânûsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kámûsi’l-Muhît. İstanbul: Matba‘a-yı Bahriyye.
Sulak, S. G. (2016). Anlamdaş Kelimelerde Anlam ve Kullanış Farkları. Ankara: Gece. Kamûs-ı Fârsî. Ankara: Türk Dil Kurumu Kütüphanesi Etüt 80/1.
Nişanyan, S. (2009). Sözlerin Soyağacı Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü. İstanbul: Everest.
Tekin, T. (1997). Türkoloji Eleştirileri. Ankara: Simurg.
Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.