Yeni Çocukluk Sosyolojisi Açısından Çocuk Hakları Eğitimi

Bu çalışmada çocuk hakları eğitimi yeni çocukluk sosyolojisi bağlamında kuramsal olarak değerlendirilmiştir. Eğitim hakkının temel insan haklarından biri olduğu uluslararası belgelerde dile getirilmiştir. Yeni çocukluk sosyolojisinin gelişim psikolojisi ve geleneksel sosyalizasyon teorilerine karşıt tepki olarak ortaya çıktığı 1980 ve 1990’lı yıllarda, çocukluk sosyolojisi ve çocuk haklarının birbirini tamamlayan iki alan olduğu birçok uzman tarafından ileri sürülmüştür. Çocuk hakları perspektifinden çocukluk sosyolojisi okuması yapıldığında; çocukluk sosyolojisinin çocukluk ve çocuğu ele alış biçiminin başat fikirlerin eleştirisi ve alternatif perspektif önerisi sebebiyle önemli rolü olduğu söylenebilir. Alternatif perspektif açısından öne çıkan görüşlerden ilki çocukluğun evrensel bir form olmadığına ve sosyal, politik, tarihsel ve ahlak açısından konumlandığına dair görüştür. Bu görüş sosyolojik analiz ve eleştiri açısından hakların politik ve toplumsal bağlam içerisinde tartışılmasına önemli katkı sağlamıştır. Çocukluk sosyolojisinin ikinci önemli görüşü ise çocukluğun kendisini çevreleyen ve kuşatan bir çevrede aktif ve yaratıcı sosyal faktörler olarak ele alınmasıdır. Çocuk hakları eğitiminin de yeni çocukluk sosyolojisi bağlamında çocuğun etkin bir birey olarak gelişimine katkı veren bir yapıda olması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çocukluk, Çocukluk Sosyolojisi, Çocuk Hakları Eğitimi, İnsan Hakları Eğitimi.

Child Rights Education from the Perspective of New Sociology of Childhood

In this study, children's rights education is theoretically evaluated in the context of the new sociology of childhood. International documents identify the right to education as one of the fundamental human rights. In the 1980s and 1990s, when the new sociology of childhood emerged in response to developmental psychology and traditional socialization theories, many experts held that the sociology of childhood and children's rights were two complementary fields. Looking at the sociology of childhood from the perspective of children's rights, it can be argued that the way the sociology of childhood deals with childhood and the child plays an important role due to the criticism of the prevailing ideas and the proposal of an alternative perspective. The first of the prominent views in terms of an alternative perspective is the view that childhood is not a universal form and is considered under social, political, historical and moral aspects. This view has made a significant contribution to the discussion of rights in the political and social context in terms of sociological analysis and criticism. The second important view of the sociology of childhood is that childhood is considered as an active and creative social factor in an environment that surrounds and includes it. Child rights education should be provided in a structure that contributes to the development of the child as an active individual in the context of the new sociology of childhood.

Keywords:

Childhood, Sociology of Childhood, Child Rights Education, Human Rights Education,

PDF

___

Akbaş, E., & Topçuoğlu, R. A. (2009). Modern çocukluk paradigmasının oluşumu- eleştirel bir değerlendirme [Formation of the modern childhood paradigm – a critical evaluation]. Society and Social Work, 20(1), 95–104. Akbaş, E., & Erükçü-Akbaş, G. (2019). Çocukluk sosyolojisinin özgün sahası: çocuklarla nitel araştırma [The unique field of sociology of childhood: qualitative research with children]. Child and Civilization, 4(7). 149-161.
Akyüz, E. (2001). Çocuk hakları sözleşmesinin temel ilkeleri ışığında çocuğun eğitim hakkı [The child's right to education in the light of the basic principles of the convention on the rights of the child]. Milli Eğitim Dergisi, (151).
Akyüz, E. (2018). Çocuk hukuku çocukların hakları ve korunması [Children's law, children's rights and protection]. (6 th ed.). Pegem Akademi.
Ateş, A. (2015). Yönetimsel açıdan sınıf öğretmenlerinin çocuk hakları konusunda bilgi sahibi olmalarının etkililiği üzerine bir çalışma [A study of the effectiveness of classroom management of primary school teachers as related to their perspective on children's rights]. (Tez No. 425092). [Master Thesis, Hasan Kalyoncu University], National Thesis Center.
Aydoğmuş-Ördem, Ö. (2020). Çocukluk sosyolojisi: paradigmalar- paradokslar-eleştiriler [Sociology of childhood: paradigmas-paradoxes-code]. Çizgi Kitabevi.
Covell, K., & Howe, R. B. (1999). The impact of children’s rights education: A Canadian study. International Journal of Children’s Rights, 7, 171-183.
Covell, K., Howe, R. B., & Polegato, J. L. (2011). Children’s human rights education as a counter to social disadvantage. A Case Study from England. Educational Research, 53(2),193-206.
Covell, K., McNeil, J. K., & Howe, R. B. (2010). Reducing teacher burnout by increasing student engagement: A children’s rights approach. School Psychology International, 30(3), 282-90.
Corsaro, W. A. (2015). The sociology of childhood. Sage.
Demir Gürdal, A. (2013). Sosyolojinin ihmal edilen kategorisi çocuklar üzerinden çocukluk sosyolojisine ve sosyolojiye bakmak [Childhood through Children, the Neglected Category of Sociology: Looking at Sociology and Sociology]. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 15(4), 1-26
Dirican, R. (2018). Tarihi süreçte çocukluk ve çocuk hakları [Childhood and child rights within the historical process]. Journal of Child and Development (J-CAD), 2(2), 51-62.
Doek, J. E. (2008). Citizen child: A struggle for recognition. In A. Invernizzi & J. Williams (Eds). Children and citizenship (pp. XII-XVII). Sage.
Doğan, İ. (2000). Akıllı küçük: çocuk kültürü ve çocuk hakları üzerine sosyo-kültürel bir inceleme [Smart little: a socio-cultural review on children's culture and children's rights]. Sistem.
Eğribel, E. (2019). Çocukluk sosyolojisi için evrensel giriş [Universal introduction to the sociology of childhood]. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 4(7). 41-59.
Eraslan, L. (2019). Çocukluk sosyolojisine giriş [Introduction to sociology of childhood]. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 4(7). 81-103.
Ercan, R. (2011). Modern çocukluk paradigması [Modern childhood paradigm]. Journal of World of Turks, 3(2), 85-98.
Erdoğan, T., & Vakıf, B. (2020). Çocukluk sosyolojisinin tarihsel gelişimi ve kuramsal temelleri [Historical development and theoretical foundations of childhood sociology]. Selçuk University Journal of Faculty of Letters, 44, 461–486.
Flowers, N. (2007). Compasito: Manuel on human rights education for children. Counsil of Europe.
Gençdoğan, B., & Bay, E. (2007). Erzurum’da sokakta çalıştırılan ilköğretim öğrencilerinin profili [Profile of primary school students working on the streets in Erzurum]. 5. Sokakta Çalışan ve Yaşayan Çocuklar Sempozyumu, Gaziantep Üniversitesi Yayını.
Gökburun, İ. (2007). Türkiye’de insan hakları düşüncesinin tarihsel gelişimi ve ilköğretim ders kitaplarına yansıması [The historical improvement of the idea human rights Türkiye and its reflection on thi pramery lesson boks]. (Tez No. 205960). [Master Thesis, Afyon Kocatepe University], National Thesis Center.
Güçlü, S. (2016). Çocukluk ve çocukluğun sosyolojisi bağlamında çocuk hakları [Childhood and childern’s rights in the context of sociology of childhood]. Journal of Sociology, (1), 1-22.
Güllü, İ. (2015). Yeni çocuk sosyolojisi bağlamında Almanya'daki göçmen Türk çocuklarının dini toplumsallaşması [Religious socialization of Turkish immigrant children in Germany in the context of the new sociology of children]. Sosyoloji Divanı, 6, 83-102.
Gülmez, M. (2001). İnsan hakları ve demokrasi [Human rights and democracy]. TODAİE.
Hammersley, M. (2019). Çocukluk çalışmaları: sürdürülebilir bir paradigma mı? (E. Akbaş, Trans.). [Childhood studies: a sustainable paradigm?]. Çocuk ve Medeniyet Dergisi. 4(7). 61-79.
Hodgkin, R., & Newell, P. (2000). Çocuk haklarına dair sözleşme uygulama el kitabı [Convention implementation handbook on children's rights]. UNICEF.
Khoury-Kassabri, M., & Ben-Arieh, A. (2009). School climate and children‟s views of their rights: A multicultural perspective among jewish and arab adolescents. Children and Youth Services Review, 31, 97-103.
Mayall, B. (2020). Çocukluk sosyolojisi tarihi. Karahan Kitabevi.
Ministry of National Education [MoNE] (2015). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 11.06.2015 tarih ve 35 sayılı Kurul Kararı. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_02/21170711_fihrist_2015.pdf
Müftü, G. (2011). Çocuk haklarının yaygınlaştırılması için medya sorumluluğu [Media responsibility for the promotion of children's rights]. In M. R. Şirin (Ed.), Çocuk hakları ve medya el kitabı [Child rights and media handbook]. (pp. 265- 283). Çocuk Vakfı.
Onur, B. (2001). Toplumsal tarihte çocuk: Sempozyum, 23-24 Nisan (1993) [Child in social history: Symposium, 23-24 April (1993)], Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Öktem, D. (2012). Türkiye’deki çocuk adalet sisteminin yönetimi ve yaş ayrımcılığına ilişkin paradigmanın incelenmesi. In Türkiye’de çocuk adalet sisteminin yönetimi [Management of the juvenile justice system in Turkey].(pp. 1-19). İHOP.
Prout, A., & James, A. (2005). A new paradigm for the sociology of childhood? Provenance, promise and problems. In A. James & A. Prout (Eds.), Constructing and reconstructing childhood- Contemporary issues in the sociological study of childhood (pp. 7-32). Falmer Press.
Quennerstedt, A., & Quennerstedt, M. (2014). Researching children’s rights in education: Sociology of childhood encountering educational theory. British Journal of Sociology of Education, 35(1), 115–132.
Sağlam, H. İ., & Hayal, M. A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin “insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinin ilkokul 4. sınıfta yer almasına ilişkin görüşleri [The views of class teachers on the incorporation of human rights, citizenship and democracy courses in the curriculum of fourth graders]. Abant İzzet Baysal University Journal of Faculty of Education, 15(1), 207-217.
Sennett, R. (2010). The fail of public man [Kamusal insanın çöküşü]. (S. Durak & A. Yılmaz, Trans., 3 nd ed.). Ayrıntı. (Original work published 1992)
Stearns, P. N. (2018). Childhood in world history [Çocukluğun tarihi]. (H. Dikmen & B. Uçar, Trans., 1st ed.). Dadalus Kitap.
Şirin, M. R. (2019). Değişen çocuk ve çocukluk (Biraz tarih ve felsefe biraz sosyoloji ve çocukluk sosyolojisi). [Changing children and childhood (Some history and philosophy some sociology and sociology of childhood)]. Çocuk ve Medeniyet Dergisi. 4(7). 5-39.
Spring, J. (2010). A primer of libertarian education [Özgür eğitim]. (A. Ekmekçi, Trans., 5 th ed.). Ayrıntı. (Original work published 1975)
Tan, M. (1989). Çağlar boyunca çocukluk [Childhood throughout the ages]. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 22(1), 71-88.
Tezcan, M. (2012). Çocuk sosyolojisi [Child sociology]. Anı.
Uçuş-Güldalı, Ş. (2017). 2009 ve 2017 Hayat bilgisi dersi öğretim programlarının karşılaştırılması [Comprasion of 2009 and 2017 life science course curricula]. TAY Journal, 1(1), 76-98.
Washington, F. (2010). 5 – 6 Yaş grubu çocuklarına uygulanan aile katılımlı çocuk hakları eğitimi programının etkililiğinin incelenmesi [Researching the effectiveness of children's rights education program applied to children of 5 to 6 age groups and their families participation] (Tez No. 279871). [Master Thesis, Marmara University], National Thesis Center.
Yavuzer, H. (2003). Çocuk psikolojisi [Child psychology]. Remzi Kitabevi.
Yavuzer, H. (1994). Psycho-pedagogical consequences of family interaction and extra-family elements [Aile içi etkileşim ve aile dışı öğelerin doğurduğu psiko- pedagojik sonuçlar]. Türkiye’de Çocuğun Durumu, 2, 211-216.
Yeşil, R. (2002). Human rights and democracy education. Journal of Contemporary Education, 290(September), 31-36.
Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi [Human rights and democracy education in school and family]. Nobel Yayın Dağıtım.