Sürdürülebilir liderliğin örgütsel öğrenme kapasitesi ve iş-aile çatışması üzerine etkileri: Bir alan araştırması

Bugünün rekabetçi dünyasında örgütler hızla oluşan değişimlere uyum sağlamakta oldukça zorlanmaktadırlar. Söz konusu değişimin hızının ve sürdürülebilir rekabetçiliğin şiddetinin her geçen gün arttığı endüstri dünyasında, örgütlerin faaliyetlerini gerçekleştirdikleri çevrelerine ayak uydurabilmeleri ve belirsiz bir geleceğe yönelik doğru adımlar atabilmeleri örgüt ve işgören arasındaki uyuma bağlıdır. Bu bağlılık da liderliğin etkin ve verimli bir unsur olarak değerlendirilmesiyle gerçekleşebilmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, sürdürülebilir liderliğin örgütsel öğrenme kapasitesi ve iş-aile çatışması üzerindeki etkisini incelemektir. Bu amaçla Akdeniz Bölgesinde faaliyet gösteren bir bankanın çağrı ve operasyon merkezinde görev yapan 172 çalışandan veri toplanmıştır. Anketler sonucu toplanan veriler SPSS programında faktör analizi başta olmak üzere çeşitli analizlere tabii tutulmuştur. Elde edilen araştırma bulguları, sürdürülebilir liderlik ve alt boyutlarının örgütsel öğrenme kapasitesi üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Aynı şekilde sürdürülebilir liderlik ve alt boyutlarının iş-aile çatışması üzerinde negatif bir etkiye sahip olduğu da tespit edilmiştir. Bununla birlikte örgütsel öğrenme kapasitesi ve alt boyutlarının da iş-aile çatışması üzerinde negatif bir etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sürdürülebilir Liderlik, Örgütsel Öğrenme Kapasitesi, İş-Aile Çatışması

PDF

___

Abbasi, E., & Zamani-Miandashti, N. (2013). The role of transformational leadership, organizational culture and organizational learning in improving the performance of Iranian agricultural faculties. High Education, 66, 505–519. https://doi.org/10.1007/s10734-013-9618-8
Akgündüz, Y., Dalgıç, A., Kale, A. & Karakan, H.İ. (2015). Beş faktör kişilik özelliklerinin dönüşümcü liderlik davranışlarına etkisi: otel işletmelerinde bir araştırma. Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(3). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/201848
Akmaz, A. & Erbaşı, A. (2017). Psikolojik kontrat ile örgütsel bağlılık ve örgütsel güven ilişkisi: Mersin ilindeki 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinde bir uygulama. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 125- 154. https://dergipark.org.tr/tr/pub/basbed/issue/38799/459042
Argyris, C., & Schon, D. A. (1978). Organizational learning: A theory of action perspective. Addison-Wesley, Massachusetts.
Avery, G.C., & Bergsteiner, H. (2010). Honeybees & Locusts: The business case for sustainable leadership. Allen & Unwin.
Aydoğan, E., Orhan, F., Naldöken, Ü., Beylik, U. & Aksay, K. (2011). Sağlık kurumlarında örgütsel öğrenme kapasitesi: Bir kamu hastanesi örneği, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(2). https://trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TVRNd09UTTBOQT09
Baron, R. A., & Bryne, B. (1984). Social psychology: Understanting human interaction, Allyn and Bacon Inc.
Bernas, K. H., & Major, D. A. (2000). Contributors to stress resistance: Testing a model of women’s work– family conflict. Psychology of Women Quarterly, 24, 170–178. https://doi.org/10.1111/j.1471- 6402.2000.tb00198.x
Bhatnagar, J. (2006). Measuring organizational learning capability in Indian managers and establishing firm performance linkage: An emprical analysis. The Learning Organization, 13(5), 416–433. https://doi.org/10.1108/09696470610679965
Conger, J. A. (1999). Charismatic And transformational leadership in organizations: An Insider’s perspective on these developing streams of research. Leadership Quarterly, 10(2), 145–179. https://doi.org/10.1016/S1048-9843(99)00012-0
Coyle-Shapiro, J. A-M. & Shore, L. (2007). The employee-organization relationship: Where do we go from here?. Human Resource Management Review, 17, 166-179. https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2007.03.008
Çelik, M. & Turunç, Ö. (2010). Lider desteğinin çalışanların ı̇ş -aile yaşam çatışması ve ı̇ş performansına etkisi: Savunma sektöründe bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1), 19-41. https://dergipark.org.tr/en/pub/cuiibfd/issue/4149/54461
Efeoğlu, İ. E. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma. [Doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
Emhan, A., Cura, F. & Zincirkıran, M. (2015). İş memnuniyeti ve öğrenme kapasitesinin örgütsel performans üzerindeki etkisi: Bankacılık sektöründe bir uygulama. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 17(2), 92-108. https://dergipark.org.tr/tr/pub/isguc/issue/25445/268483
Eraslan, L. (2004). Liderlikte post-modern bir paradigma: Dönüşümcü liderlik. Journal of Science, 1(1), 1-32. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/168
Eren, E. (2015). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta Basım Yayın.
Ergin, B. (2014). Türkiye’de yükseköğretim sisteminde kalite ve etkililik açısından, kendi kendine liderlik yaklaşımının, öğretim üyesi yetkinlikleri ve örgütsel öğrenme kapasitesi üzerine etkisi. [Doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
Ferdig, M. (2007). Sustainability leadership: Co-creating a sustainable future. Journal of Change Management, 7(1), 25-35. https://doi.org/10.1080/14697010701233809
Frone, M. R. (2000). Work–family conflict and employee psychiatric disorders: The national comorbidity survey. Journal of Applied psychology, 85(6), 888-895. https://doi.org/10.1037/0021-9010.85.6.888 132
Frye, N. K.,& Breaugh, J. A. (2004). Family-friendly policies, supervisor support, work_ family conflict, familywork conflict and satisfaction: A test of a conceptual model. Journal of Business and Psychology, 19(2), 197-220. https://doi.org/10.1007/s10869-004-0548-4
Goh, S., & Richards, G. (1997). Benchmarking the learning capacity of organizations. European Management Journal, 15, 575–583. https://doi.org/10.1016/S0263-2373(97)00036-4
Gómez, P. J., Lorente, J. S., & Ramón, V. C. (2005). Organizational learning capability: A proposal of measurement, Journal of Business Research, 58(6), 715-725. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2003.11.002
Greenhaus, J. H., & Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of management review, 10(1), 76-88. https://doi.org/10.5465/AMR.1985.4277352
Guerrero, S., Sylvestre, J., & Muresanu, D. (2013). Pro-diversity practices and pereived insider status. Cross Cultural Mangement, 20(1), 5-19. https://doi.org/10.1108/13527601311296229 Güney, S. (2016). Davranış bilimleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
Gürbüz, S. & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, felsefe-yöntem analiz. Seçkin Yayıncılık. Hammer L. B., Kossek E. E., Bodner T., Anger K., & Zimmerman K. (2011). Clarifying work– family intervention processes: The roles of work-family conflict and family supportive supervisor behaviors. Journal of Applied Psychology, 96, 134–150. https://doi.org/10.1037/a0020927
Hammer, L. B., Kossek, E. E., Yragui, N. L., Bodner, T. E., & Hanson, G. C. (2009). Development and validation of a multidimensional measure of family supportive supervisor behaviors (FSSB). Journal of Management, 35, 837-856. https://doi.org/10.1177/0149206308328510
Hargreaves, A., & Fink, D. (2003). Sustaining Leadership. Phi Delta Kappan, 84(9), 693-700. https://doi.org/10.1177/003172170308400910
Hodgkinson, M. (2000) Managerial perceptions of barriers to becoming a learning organization. The Learning Organization, 7(3), 156-167. https://doi.org/10.1108/09696470010335872
Hsiao, H. C., & Chang, JC. (2011). The role of organizational learning in transformational leadership and organizational innovation. Asia Pacific Educ. Rev. 12, 621–631. https://doi.org/10.1007/s12564-011- 9165-x
İbicioğlu, P., Özmen, Ö. İ. & Taş, Y. (2009). Liderlik davranışı ve toplumsal norm ilişkisi: Ampirik bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 1-23. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20830/223105
İçerli, L. & Çelik, R. (2020). Yeni bir liderlik yaklaşımı: Çevik liderlik. S. Yılmaz (Ed.). Yönetim ve organizasyon araştırmaları içinde. Akademisyen Kitabevi.
Kalaycı, Ş. (2014). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.
Kandemir, D., Hult, M., & Tomas, G. (2004). A conceptualization of an organizational learning culture in international joint ventures. Industrial Marketing Management, 34(5), 430-439. https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2004.10.002
Kavurmacıoğlu, R.G. (2021). Thriving in turbulent times the interplay of organizational learning capability & employee work role performance: The mediating role of organizational resilience. [Yüksek lisans tezi] Marmara Üniversitesi.
Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. Guildford Press.
Koçel, T. (2015). İşletme yöneticiliği: Yönetim ve organizasyon. Organizasyonlarda davranış, klasik-modern çağdaş ve güncel yaklaşımlar, Beta Basım Yayıncılık.
Kossek, E. E., Pichler, S., Bodner, T., & Hammer, L. B. (2011). Workplace social support and work–family conflict: A meta-analysis clarifying the influence of general and work–family-specific supervisor and organizational support. Personnel Psychology, 64(2), 289–313. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.2011.01211.x
Lapalme, M-È., Stamper, C. L., Simard G., & Tremblay, M. (2009). Bringing the outside in: Can “external” workers experience insider status?, Journal of Organizational Behavior, 30(7), 919-940. https://doi.org/10.1002/job.597
Lashari, R. H., Nazir, S. H., & Rana, A. H. (2020). The mediatıng role of organizational learning between transformational leadership and knowledge sharing. Academic Journal of Social Sciences, 4(3), 685- 699. https://doi.org/10.54692/ajss.2020.04031056
Mısırdalı-Yangil, F. & Dil-Şahin, M. (2019). Sürdürülebilir liderlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik analizi. BMIJ, 7(5), 2124-2147. http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v7i5.1276.
Mills, G. E., & Gay, L.R. (2019). Educational research: Competencies for analysis and applications. Pearson.
Netemeyer, G. Richard., Boles, S. J., & Mc Murrian, R. (1996). Development and validation of work family conflict and family work conflict scales, Journal of Applied Psychology, 81(4), 400-410. https://doi.org/10.1037/0021-9010.81.4.400
Okumuş, K., (2013). Liderlik tarzları, örgütsel öğrenme yeteneği, yenilik ve firma performansı ilişkisi. [Yüksek Lisans tezi]. Gebze Teknik Üniversitesi.
Paustian-Underdahl, S. C., & Jonathon R. B. H. (2014). Examining the influence of climate, supervisor guidance, and behavioral integrity on work–family conflict: A demands and resources approach. Journal of Organizational Behavior, 35, 447–463. https://doi.org/10.1002/job.1883
Probst, G., & Buchel, B. (1997). Organizational learning: The competitive advantage of the future. Prentice- Hall.
Rodriguez, M. A., Ricart, J. E., & Sanchez, P. (2002). Sustainable development and sustainability of competitive advantage: A dynamic and sustainable view of the firm. Sustainable Development and Competitive Advantage, 11(3), 135–146. https://doi.org/10.1111/1467-8691.00246
Saunders, M. N., & Lewis, P. (2012). Doing research in business & management: An essential guide to planning your project. Pearson.
Savage, E., Tapics, T., Evarts, J., Wilson, J., & Tirone, S. (2015). Experiential learning for sustainability leadership in higher education. International Journal of Sustainability in Higher Education, 16(5), 692- 705. https://doi.org/10.1108/IJSHE-10-2013-0132
Selvarajan, T., Cloninger, P., & Singh, B. (2013). Social Support and work-family conflict : A test of an indirect effects model. Journal of Vocational Behavior, 83, 486-499. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2013.07.004 Shrivastava, P. (1995). The role of corporations in achieving ecological sustainability. Academy of Management Review, 20(4), 936-960. DOI: 10.4018/978-1-7998-0315-7.ch011
Sılalaıy, K., Ratanaolarn, T., & Thawısook, M. (2018). A study of confirmatory factor analysis of sustainable leadership for vocational education. The Online Journal of New Horizons in Education, 8(1).
Singh, S. K. (2008). Role of leadership in knowledge management: A study. Journal of Knowledge Management, 12, 3-15. https://doi.org/10.1108/13673270810884219
Teo, H. H., Wang, X., Wei, K., Sia, C., & Lee, M. K. O., (2006). Organizational learning capacity and attitude toward complex technological ınnovations: An empirical study. Journal of The American Society For Information Science and Technology, 57(2), 264–279. https://doi.org/10.1002/asi.20275
Torres, R. T. ve Preskill, H. (2001). Evaluation and organizational learning: Past, present and future. American Journal of Evaluation, 22(3). https://doi.org/10.1016/S1098-2140(01)00170-9.
Uğurlu, Y. Ö. (2011). Örgütsel öğrenme yeteneğinin ürün yeniliği performansına etkisi: Üretim işletmelerinde bir araştırma. [Doktora tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi
Ural, A. & Kılıç, İ. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Detay Yayıncılık.
Waruwu, H., Asbari, M., Purwanto, A., Nugroho, Y., Fikri, M., Fauji, A., Shobihi, A., Hulu, P., Sudiyono, R., Agistiawati, E., & Dewi, W. (2020). The role of transformational leadership, organizational learning and structure on innovation capacity: Evidence from Indonesia private schools. Edupsycouns: Journal of Education, Psychology and Counseling, 2(1), 378-397. https://ummaspul.ejournal. id/Edupsycouns/article/view/499
Watkins, K., & Marsick, V. (1990). Informal and incidental learning in the workplace, Routledge. Zel, U. (2001). Kişilik ve liderlik, evrensel boyutlarıyla yönetsel açıdan araştırmalar, teoriler ve yorumlar, Nobel Akademik Yayıncılık.