M. Hanefi PALABIYIK, M. Hanefi PALABIYIK

MİLLÎ MÜCADELEYE DESTEK VE ARKAPLAN OLARAK DİNÎ DÜŞÜNCE DİNÎ VE GELENEKLER

Devletlerin ve milletlerin hayatlarını idameleri ve milletlerarası mücadelelerde ayakta kalabilmeleri için çok defalar emperyalist güçlere karşı bağımsızlık mücadelelerine giriştikleri olmuştur. Coğrafi keşifler ve sanayileşme ile gelen Batının üstünlük ve sömürgeleştirme çabaları, Osmanlı Devleti üzerinde de görülmüştür. Bunun sonucu olarak girilen savaşlar ve çaresiz imzalanan anlaşmalar, dünya Türklüğünün büyük kalesi olan Anadolu’nun kurtulması ve milletimizin yaşaması için ağır mücadeleler verilmesini doğurmuştur. Böyle bir mücadeleyi dünyaya örneklik sağlayacak şekilde ve büyük fedakârlıklarla veren yüce milletimiz, arkasına en büyük destek olarak ‘tarihî gelenekler’ini almıştır. Maalesef bugün de yok edilmeye çalışan bu geleneklerimiz arasında büyük yer tutan duygulardan biri de, ‘dini düşünce ve dinî gelenekler’dir. Dinî düşünce ve geleneklerin milli mücadelemize kattığı ruh ve sağladığı destek, ‘cihat’, ‘gaza’ (fetih), ‘şehitlik’, ‘gazilik’, ‘alperenlik’, ‘vatan’ anlayışları ve bunları destekleyen ‘Cuma namazının hür bir mekânda kılınabileceği’, ‘ezanın hürriyet istediği’, ‘vatan sevgisinin imandan olduğu’ ve ‘namusun kutsallığı’ inançları ile ve ayrıca sosyal olarak da ‘vaaz geleneği’ ‘fetva geleneği’ ve diğer bir takım unsurlar yoluyla olmuştur. Makale bu unsurları ortaya koyan ayet ve hadislere kısaca değindikten sonra örneklerin sunumuyla devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Milli mücadele, gelenek, vatan, şehitlik, gazilik, vatan sevgisi, ezan, fetva, cuma namazı

PDF

___

AKBIYIK, Yaşar, Milli Mücadele’de Güney Cephesi Maraş, AKDTYK Atatürk Araş. Mrkz. Yay., Ankara, 1999
AKSEKİ, A. Hamdi, Ahlâk Dersleri, Üçdal Yay., 2. baskı, İstanbul, 1968
AKTAŞ, M. Ali, Kur’ân ve Vatan Kavramı, (Lisans Tezi), Erzurum, 1999
ATAR, Fahrettin, “Fetva” maddesi, DİA, İstanbul, 1995, XII,486-496
AVANAS, Ahmet, Milli Mücadele’de Konya, AKDTYK Atatürk Araş. Mrkz. Yay., Ankara, 1998
Buhârî, Ebû Abdillah İsmail, Sahîhu’l- Buhârî I-VIII, Mektebetu’l- İslâmiyye, İstanbul, ts.
CANDAN, Abdulcelil, Ulemanın Gücü, Bilge Adam Yay., 2. baskı, Van, 2004
CİLACI, Osman, “Vaaz” maddesi, Şamil İslam Ansiklopedisi I-VI, Şamil Yay., İstanbul, 1994
ÇETİN, Abdurrahman, “Ezan” maddesi, DİA, XII,36-38
DÖNDÜREN, Hamdi, “Vatan” maddesi, Şamil İslam Ansiklopedisi, VI,318- 320
ERSOY, M. Akif, Safahat, yay. haz.: Orhan Okay-Mustafa İsen, DİB Yay, 2. Baskı, Ankara, 1992
GÜNAY, Ünver-Harun Güngör, Başlangıçtan Günümüze Türklerin Dinî Tarihi, Ocak Yay., Ankara, 1997
HAMİDULLAH, Muhammed, İslâm Peygamberi I-II, çev.: Salih Tuğ, İrfan Yay., 5. Baskı, İstanbul, 1990
HEKİMOĞLU, İsmail (editör), Dinî, İlmî, Felsefî Yeni Ansiklopedi I-III, Timaş Yay., İstanbul, 1989
İbn Mace, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünen-i İbn Mace (Sünen-i İbn Mace Terceme ve Şerhi) I-X, çev.: Haydar Hatipoğlu, Kahraman Yay., İstanbul, 1983,
İLGÜREL, Müçteba, Milli Mücadele’de Balıkesir Kongreleri, AKDTYK Atatürk Araş. Mrkz. Yay., İstanbul, 1999
İSLAMOĞLU, Mustafa, Alimler ve Sultanlar, Denge Yay., 10. baskı, İstanbul, 1997
İstiklal Madalyalı Varisler Derneği, İstiklal Madalyası Tarihçesi ve Tanıtımı, Ankara, ty.
KAFESOĞLU, İbrahim, Eski Türk Dini, Kültür Bak. Yay., Ankara, 1980
--------------, Türk Milli Kültürü, Boğaziçi Yay., 6. baskı, İstanbul, 1989
KAPLAN, Mehmet, Nesillerin Ruhu, Dergah Yay., 4. baskı, İstanbul, 1978
KARAMAN, Hayrettin, İslam’ın Işığında Günün Meseleleri I-II, Nesil Yay., 5. baskı, İstanbul, 1987
--------------, İslam Hukukunda İçtihat, İFAV Yay., 2. baskı, İstanbul, 1996
KARS, Zübeyir, Milli Mücadele’de Kayseri, AKDTYK Atatürk Araş. Mrkz. Yay., Ankara, 1999
KAYABALI, İ. -C. Arslanoğlu¸ “Alplik, Şehitlik ve Gazilik”, Türk Yurdu, c. XI, sayı: 132, s. 1453
--------------, “Yabancılara Göre Türkler ve Türk Ordusu”, Türk Yurdu, c. XI, sayı: 132, s. 1427-1452
KIZMAZ, Fedakâr, “Ezan” maddesi, Şamil İslam Ansiklopedisi, II,132-134
KİTAPÇI, Zekeriya, “Atatürk Millî Mücadele ve Modern Türkiye”, Türkistan Millî Tarih ve Kültür Davamızın Temel Meseleleri, Türk Dünyası Arş. Vakfı Yay., İstanbul, 1993, s. 1-29
KONUKMAN, Ercüment, Topluluktan Millete, Bilge Yay., İstanbul, 1989
KÖPRÜLÜ, M. Fud, “Alp” maddesi, İslam Ansiklopedisi, MEB Yay., I,379- 384
KÖSTÜKLÜ, Nuri, Milli Mücadele’de Denizli, Isparta ve Burdur Sancakları, AKDTYK Atatürk Araş. Mrkz. Yay., Ankara, 1999 Kur’ân-ı Kerîm
KULA, Onur Bilge, Avrupa Düşüncesinde Türkiye ve İslam İmgesi, Büke Yay., İstanbul, 2002
KUMRULAR, Özlem (ed.), Dünyada Türk İmgesi, Kitap Yay., İstanbul, 2005
KUTAY, Cemal, Kurtuluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları, DİB Yay., Ankara, ty,
Mustafa Nevin, Abdulhâlık, İslam Siyasî Düşüncesinde Muhalafet, çev.: Vecdi Akyüz, İz Yay., İstanbul, 1990
Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî, el-Câmi'u's- Sahîh (Sahîh-i Muslim ve Tercemesi) I-VIII, çev.: Mehmed Sofuoğlu, İrfan Yay., İstanbul, 1988
NESEİ, Ebu Abdirrahman b. Şuayb, Sünenün Nesai Tercümesi I-V, çev.: A. Büyükçınar vd., İstanbul, 1981
ÖGEL, Bahaeddin, Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araş. Vakfı Yay., İstanbul, 1988
ÖZEL, Ahmet, “Cihad” maddesi, DİA, VII,527-531
PALABIYIK, M. Hanefi, Valilikten İmparatorluğa Gazneliler Devlet ve Saray Teşkilatı, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2002
POLAT, Kemal, Beşikten Mezara Kırgız Türkleri’nde Gelenek ve İnanışlar, TDV Yay., Ankara, 2005,
RİCCİ, Goivvanci, Türk Saplantısı: Yeniçağ Avrupa’sında Korku, Nefret ve Sevgi çev.: Kemal Atakay, Kitap Yay., İstanbul, 2005
SARIKOYUNCU, Ali, Milli Mücadelede Din Adamları I-II, DİB Yay., 4. baskı, Ankara, 2002
Şamil İslam Ansiklopedisi, “Cihad” maddesi, I,307-312
ŞEKER, Mehmet, Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması, DİB Yay., 5. baskı, Ankara, 1999
TANERİ, Aydın, Türk Devlet Geleneği, MEB Yay., İstanbul, 1993
TAŞ, Necati Tayyar, “Gazilik ve Sehitlik”, Türk Yurdu, Mart 1994, c. XIV, sayı: 79
Tirmizi, Ebu İsa Muhammed b. İsa, el-Câmiu's- Sahîh (Sûnenü't- Tîrmîzî) I-V, çev.: Z. Osman Mollamehmetoğlu, İstanbul, 1971
TOPALOĞLU, Bekir, “Cihad” maddesi, DİA, VII,531-534
TURAN, Osman, Selçuklular ve İslamiyet, Boğaziçi Yay., 3. baskı, İstanbul, 1993
--------------, Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Târihi I-II, Boğaziçi Yay., 6. baskı, İstanbul, 1993
--------------, Türkiye’de Siyasi Buhranın Kaynakları, Nakışlar Yay., 2. baskı, İstanbul, 1979
TURAN, Ömer, “Millî Mücadelenin Lehine Kamuoyu Oluşumunda Din Adamları”, Türk Yurdu, Ekim 1997, c. XVII, sayı: 122
TURGAY, Nureddin, “Şehid” maddesi, Şamil İslam Ansiklopedisi, VI,22-25
TÜMER, Günay-Abdurrahman Küçük, Dinler Tarihi, Ocak Yay., 2. baskı, Ankara, 1993
YILMAZ, Yüksel, Şehadet (Şehitlik), (Lisans Tezi), Erzurum, 1988
YÜCE, Abdülhakim, Şehitlik ve Şehitlerin Hayatı, Nil Yay., İstanbul, 2000
ZUHAYLİ, Vehbe, İslam Fıkhı Ansiklopedisi I-X, çev.: Ahmet Efe vd., Risale Yay, İstanbul, 1994
ZÜMRÜT, Osman, İslam Tarihinde Fetva Kurumu ve Fonksiyonu, Samsun, 1992