Oğuzhan OKUTAN, Zafer KARTALOĞLU, Dilaver TAŞ, Hatice KAYA

Sigara içen sağlık personelinde nikotin bağımlılık düzeyini etkileyen faktörler

Nikotin bağımlılığı sigara içme davranışının sürdürülmesinde ve tedavi girişimlerinin genel başarısızlığında en önemli nedenlerdendir. Çalışmamızda, sigara içen sağlık personelinin nikotin bağımlılık düzeyi (NBD)’ni ve buna etki eden faktörleri araştırdık. Bir eğitim hastanesinde sigara içen sağlık personeline, 24 soruluk demografik özellikler ve sigara konusundaki düşüncelerini değerlendiren bir form ile Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi (FNBT) uygulandı. Toplam 237 olgunun, %57’si erkek, %65.4’ü evliydi. Bunların %63.7’si üniversite mezunuydu. Ortalama yaş durumu 32.48 ± 5.88, sağlık sektöründe çalışma süreleri 9.12 ± 9.12 yıl idi. NBD %40.9’unda çok düşük, %24.9’unda düşük, %17.3’ünde yüksek ve %7.6’sında çok yüksekti. NBD’nin cinsiyet, yaş, eğitim, medeni durum, çocuk sayısı ve sağlık sektöründe çalışma süresiyle ilişkili olmadığını saptadık (p> 0.05). Günlük içilen sigarayla NBD arasında pozitif korelasyon (r= 0.71, p< 0.001) saptandı. Sigarayı ilk deneme ve düzenli olarak içmeye başlama yaşıyla NBD arasında ters yönde bir ilişki vardı (sırasıyla r= -0.16 ve p= 0.013, r= -0.25 ve p≤ 0.001). Olguların %30’u evin her yerinde sigara içiyordu. Evde her yerde sigara içenlerin NBD’sinin yüksek olduğu saptandı (p< 0.001). Sigara içmeyenlerin yanında sigara içme oranı NBD’si yüksek olanlarda daha fazlaydı (p= 0.003). NBD’si yüksek olanların sigarayı bırakmayı istemedikleri saptandı (p= 0.028). Olgularda, NBD hastanede çalışmaktan etkilenmemekteydi (p= 0.3). NBD’si yüksek olanların sigara içme konusunda çevrelerini çok dikkate almadıkları ve sigarayı bırakma konusunda istekli olmadıkları saptandı. Sigaraya karşı mücadelede daha istekli ve etkin rol alabilmeleri için, sigara karşıtı kampanyalarda öncelikle sağlık çalışanlarının hedef kitle olarak seçilmesi gerektiği kanısındayız.

Affecting factors of nicotine dependence in the smoker health workers

Nicotine dependence is pointed out as the first reason of smoking behavior continuity and treatment failure. We investigated the nicotine dependence level (NDL) of health worker and the factors which affects it. We carried out the Fagerstrom test for nicotine dependence (FTND) and a questionnaire composed of 24 questions that evaluate demographic characters and the smoker ideas about smoking on health workers who staff at the a training hospital in İstanbul. NDL was not related with sex, age, education, marital status, child number and working time in health area (p> 0.05). There was correlation between NDL and daily smoked cigarette number (r= 0.71, p< 0.001). There was an opposite relationship among initiation age, regular use age and NDL (in order r= -0.16 and p= 0.013, r= -0.25 and p≤ 0.001). 30% of the cases who had high NDL were smoking in everywhere of their home (p< 0.001). They also had high smoking ratios near surroundings of nonsmoker people (p= 0.003). The cases who had high NDL did not want to quit smoking (p= 0.028). Working in a hospital increased smoking ratio in 41.77% cases and did not affected the NDL (p= 0.3). It was thought that the cases that NDL had high did not take into consideration their surroundings and did not want to quit smoking. Health workers should be considered as a target population during antismoking campaigns, in order to make them willing in the struggle against tobacco.

PDF

___

1. Flore CM. US Public Health Service Support. A clinical practice guideline for treating tobocca use and dependence. JAMA 2000; 283: 3244-54.
2. Nelson ED. Giovino GA, Emont SL, et al. Trends in cigarette smoking among US physicians and nurses. JAMA 1994; 271: 1273-5.
3. Erbaycu A, Aksel N, Çakan A, Özsöz A. İzmir ilinde sağlık çalışanlarının sigara içme alışkanlıkları. Toraks Dergisi 2004; 5: 6-12.
4. Heathorn TF, Kozlowski LT, Frecker RC, Fagerstrom KO. The Fagerstrom test for nicotine dependence: A revision of the Fagerstrom tolerence questionnarie. Br J Addict 1991; 86: 1119-27.
5. Kozlowski LT, Porter CQ, Orelans CT, et al. Predicting smoking cessation with self-reported measures of nicotine dependence: FTQ, FTND, and HSI. Drug Alcohol Depend 1994; 34: 211-6.
6. Breslau N, Johnson EO. Predicting smoking cessation and major depression in nicotine-dependent smokers. Am J Public Health 2000; 90: 1122-7.
7. Haddock CK, Lando H, Klesges RC, et al. A study of the psychometric and predictive properties of the Fagerström Test for Nicotine Dependence in a population of young smokers. Nicotine Tob Res 1999; 1: 59-66.
8. Nardini S, Bertoletti R, Rastelli V, Donner CF. The influence of personal tobacco smoking on the clinical practice of Italian chest physicians. Eur Respir J 1998; 12: 1450-3.
9. Haddad LG, Malak MZ. Smoking habits and attitudes towards smoking among university students in Jordan. Int J Nurs Stud 2002; 39: 793-802.
10. Everette SA. Smoking initiation and smoking patterns among US college students. J Am Coll Health 1999; 48: 55-61.
11. Griffin KW, Botvin GJ, Doyle MM, et al. A six-year followup study of determinants of heavy cigarette smoking high-school seniors. J Behav Med 1999; 22: 271-84.
12. Öğüş C, Özdemir T, Kara A ve ark. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem I ve VI öğrencilerinin sigara içme alışkanlıkları. Akciğer Arşivi 2004; 5: 139-42.
13. Güneş G, Pehlivan E, Eğri M, Genç M. Turgut Özal Tıp Merkezi hekim, hemşire ve tıp öğrencilerinde sigara içme sıklığı. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi 1997; 4: 407-12
14. Cirit M, Orman A, Ünlü M. Afyon’da hekimlerin sigara içme alışkanlıkları. Toraks Dergisi 2002; 3: 253-6.
15. PIAR Araştırma Ltd. Şti. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, sigara alışkanlıkları ve sigara ile mücadele kampanyası kamuoyu araştırması raporu. 1988 İstanbul.
16. Tekbaş ÖF, Açıkel CH, Erkuvan E ve ark. Genç erişkin erkekler arasında nikotin bağımlılığı, sigara içme sıklığı ve bunları etkileyen faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2006; 5: 105-17.
17. Yorgancıoğlu A, Esen A. Sigara bağımlılığı ve hekimler. Toraks Dergisi 2000; 1: 90-5.
18. Altın R, Kart L, Ünalacak M ve ark. Tıp fakültesi hastanesinde sigara içme prevalansı ve sigaraya karşı tutumlarının değerlendirilmesi. Kocatepe Tıp Dergisi 2004; 5: 63-7.
19. Oncel S, Ozer ZC, Efe E, Alimoglu MK. Smoking among health professionals: A review of the national literature. Prim Care Respir J 2006; 20: 209 (abstract).
20. Kosku N, Kosku M, Çıkrıkçıoğlu U, Tümer ZÖ. Toraks Derneği üyelerinin sigara konusunda bilgi, tutum ve davranışları. Toraks Dergisi 2003; 4: 223-30.
21. Göksel T, Cirit M, Bayındır Ü. İzmir ili lise öğrencilerinin sigara içme alışkanlığını etkileyen faktörler. Toraks Dergisi 2001; 2: 49-53.
22. A statement of the joint committee on smoking and health: Physician resposibility. Special report. Chest. 1995; 108: 1118-21.
23. Tobacco or Health. Smoke Free Europe: 4. WHO Regional Office for Europe, the International Agency for Research on Cancer and Commission of the European Communities, 1988.