Akın KAYA, Elif ŞEN, Fatma ARSLAN, Eladağ Serpil YURT, Neslihan TARAKÇI, Bartu Sevgi SARYAL, Çetin ATASOY

Pulmoner bilgisayarlı tomografi anjiyografi ile pulmoner tromboemboli tanısı konulan hastalarda klinik ve radyolojik bulgular

Pulmoner tromboemboli (PTE) tanısında ilk sırada başvurulan görüntüleme yöntemi pulmoner bilgisayarlı tomografi anjiyografi (PBTA)’dir. Çalışmada PBTA ile PTE tanısı konulan hastaların klinik ve radyolojik özelliklerinin belirlenmesi, PBTA’da trombüs yerleşim yeri ile klinik, laboratuvar parametreler arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlandı. Çalışmaya 2004-2007 yılları arasında PBTA ile PTE tanısı konulan 172 hasta alındı. Klinik, laboratuvar parametreler, PBTA’da trombüs yerleşim bölgeleri değerlendirildi. Yüz yetmiş iki hastanın (kadın/erkek: 99/73) yaş ortalamaları 58.27 ± 15.11, Wells skoru ortalaması 2.99 ± 2.40’tı. Hastaların %39.5 (n= 68)’i düşük, %50.6 (n= 87)’sı orta, %9.9 (n= 17)’u yüksek olasılıklıydı. En sık ek hastalıklar kardiyovasküler hastalıklar (n= 46, %26.7), kronik obstrüktif akciğer hastalığı (n= 26, %15), risk faktörleri geçirilmiş operasyon öyküsü (n= 47, %27.3) ve immobilizasyon (n= 37, %21.5) idi. Nefes darlığı (%89), göğüs ağrısı (%59.9) başvurudaki en sık yakınmalardı. Doppler ultrasonografide hastaların %56.4’ünde derin ven trombozu (DVT) belirlendi. Trombüs en sık olarak sağ alt (%44.2) lob arterinde görüldü. Hastaların %30’unda trombüsün en proksimal yerleşimi ana pulmoner arterlerdi (APA). APA’da trombüsü olanların yaş ortalaması (61.96 ± 14.47), daha distaldeki arter dallarında trombüsü olanlara (56.62 ± 15.16) göre yüksekti (p= 0.03). Geçirilmiş operasyon öyküsü (%41 vs. %21, p= 0.009), kanser (%24 vs. %2.5, p< 0.001) olanlarda APA’da trombüs saptanma oranı daha yüksekti. Senkop geçirenlerin %16.9’unda trombüsün APA’da %3.3’ünde ise diğer lokalizasyonlarda yerleştiği görüldü (p= 0.004). Wells skoru ortalaması APA’da trombüsü olanlarda diğerlerine göre daha yüksekti (3.59 ± 2.38 / 2.72 ± 2.37, p= 0.02), ancak düşük/orta/yüksek olasılıklı hastalar arasında proksimal trombüs yerleşimi farklılık göstermiyordu. Ortalama D-dimer düzeyi APA ve daha distal trombüsü olanlar arasında farklı değildi. Trunkus pulmonaliste trombüsü olan hastalarda ise D-dimer düzeyi anlamlı olarak yüksekti (1357 µg/mL vs. 724 µg/mL). Doppler USG’de derin ven trombozu saptanan ve saptanmayanlar arasında trombüs yeri bakımından farklılık gözlenmedi. Sonuç olarak; trombüsün hastaların üçte birinde ana pulmoner arterlerde yerleştiği, trombüsün proksimal yerleşimiyle operasyon, kanser öyküsü, senkop geçirme arasında anlamlı bir ilişki olduğu belirlendi. Trunkus pulmonaliste trombüsü olan hastaların D-dimer düzeylerinin diğerlerine göre daha yüksek olduğu belirlendi.

Clinical and radiological findings in patients diagnosed pulmonary thromboembolism by pulmonary computerized tomography angiography

Pulmonary computed tomography angiography (PCTA) is the initial imaging test for the diagnosis of pulmonary thromboembolism (PTE). In the study, it was aimed to determine the clinical, radiological findings in patients diagnosed PTE by PCTA, to investigate the relationship between the thrombus localisation and the clinical, laboratory parameters. 172 patients diagnosed PTE by PCTA between 2004 and 2007 were included in the study. The clinical, laboratory parameters, thrombus localisation were evaluated. Mean age (female/male: 99/73) was 58.27 ± 15.11, mean Wells score was 2.99 ± 2.40. 39.5% (n= 68) of patients had low risk, 50.6% (n= 87) intermediate, 9.9% (n= 17) high risk. The most common comorbidities were cardiovascular diseases (n= 46, 26.7%), COPD (n= 26,15%). Recent operation history (n= 47, 27.3%), immobilisation (n= 37, 21.5%) were the most frequent risk factors. Dyspnea (89%), chest pain (59.9%) were the most common complaints. Deep venous thrombosis was detected by Doppler USG in 56.4% of patients. The most common site of thrombus was the right lower lobe artery (44.2%). In 30% of patients, the most proximal level of thrombus was the main pulmonary arteries (MPA). Mean age of patients with MPA thrombus (61.96 ± 14.47), was higher than patients with distal thrombus (56.62 ± 15.16, p= 0.03). Patients with the recent operation history (41% vs. 21%, p= 0.009), cancer (24% vs. 2.5%, p< 0.001) had higher rates of MPA thrombus. In patients presented with syncope,16.9% of them had a MPA thrombus compared to others having 3.3% rate of other thrombus localisations (p= 0.004). Mean Wells score in patients with MPA thrombus was higher compared to others (3.59 ± 2.38/2.72 ± 2.37, p= 0.02), however it didn’t differ the extent of proximal thrombus between low, intermediate and high risk patients. The mean level of D-dimer was not different between patients with MPA thrombus and the others. D-dimer level was significantly higher in patients with thrombus localized at truncus pulmonalis (1357 µg/mL vs. 724 µg/mL). There was no significant difference between Doppler USG positive and negative patients for DVT. In conclusion, it was determined that the thrombus was at MPA in one third of the patients, a significant relationship between the presence of the recent operation, cancer history and syncope with MPA thrombus. In patients with a thrombus at truncus pulmonalis, D-dimer levels were higher.

PDF

___

1. Karwindski B, Svendsen E. Comparison of clinical and postmortem diagnosis of pulmonary embolism. J Clin Path 1989; 42: 135-9.
2. Goldhaber SZ, Visani L, De RM. Acute pulmonary embolism: Clinical outcomes in the International Cooperative Pulmonary Embolism Registry (ICOPER). Lancet 1999; 353: 1386-9.
3. Nielsen HK. Pathophysiology of venous thromboembolism. Semin Thromb Hemost 1991; 17(Suppl 3): 250-3.
4. Wells PS, Stein PD. Challenges in the diagnosis acute pulmonary embolism. Am J Med 2008; 121: 565-71.
5. Froehling DA, Elkin PL, Swensen SJ. Sensitivity and specificity of the semiquantitative latex agglutination Ddimer assay for the diagnosis of the acute pulmonary embolism as defined by computed tomographic angiography. Mayo Clinic Proc 2004; 79: 164-8.
6. Stein PD, Athanasoulis C, Alavi A, et al. Complication and validity of pulmonary angiography in acute pulmonary embolism. Chest 1990; 97: 23-6.
7. Ghanima W, Abdelnoor M. The association between the proximal extension of the clot and the severity of pulmonary embolism (PE): A proposal for a new radiological score for PE. J Int Med 2007; 261: 74-81.
8. Metintaş M. Pulmoner tromboemboli. ASD Toraks Yayınları, 2001.
9. Tapson VF, Witty LA. Massive pulmonary embolism. Clin Chest Med 1995; 16: 329-40.
10. Uzun O. Pulmoner tromboembolizm: Klinik. T Klin J Thorax Dis 2003; 1: 109-14.
11. Erkan L. Pulmoner tromboembolizm özel sayısı. Numanoğlu N (editör). Türkiye Klinikleri Göğüs Hastalıkları 2003;10.
12. Ekim N. Pulmoner tromboembolizm. Akciğer Hastalıkları Cep Kitabı. Barış Yİ (editör). Ankara: Atlas Kitabevi, 1998; 1: 309-32.
13. Arseven O. Akut pulmoner embolizm. Ekim N, Türktaş H (editörler). Göğüs Hastalıkları Acilleri. Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi, 2000: 247-65.
14. Uresandia F, Blanquer J, Conget F, et al. Guidelines for the diagnosis, treatment, and follow up of pulmonary embolism. Arch Bronconeumol 2004; 40: 580-94.
15. Goldhaber SZ. Pulmonary embolism. In: Braunwald E. (ed). Heart Diseases. 5th ed. Philadelphia: WB Saunders, 1997: 1582-603.
16. Stein PD, Woodard PK, Weg JG. Clinical characteristics of patients with acute pulmonary embolism: Data from PIOPED 2. Am J Med 2007; 120: 871-9.
17. Oğuzülgen İK, Ekim N, Habeşoğlu MA, Demirel K, Kitapçı M. Pulmoner tromboembolizm tanısında klinik ve radyonüklid inceleme parametrelerinin karşılaştırılması. Toraks Dergisi 2003; 4: 236-41.
18. Gülcü A, Akkoçlu A, Yılmaz E, Öztürk B, Osma E, Şengün B. Pulmoner emboli tanısında klinik olasılıkların bilgisayarlı tomografi pulmoner anjiyografi bulguları ile karşılaştırılması. Tuberk Toraks 2007; 55: 174-81.
19. Abakay Ö, Topçu F, Abakay A. Kliniğimizde 2000-2005 yılları arasında yatırılan pulmoner tromboemboli olgularının retrospektif değerlendirilmesi. Akciğer Arşivi 2007; 8: 127-33.
20. Öner F, Topu Z, Çelik G ve ark. Pulmoner tromboemboli açısından klinik kuşku düzeyi yüksek olgularda invaziv olamayan yontemlere dayalı algoritmanın tanısal değeri. Toraks Dergisi 2004; 5: 26-31.
21. Çiftçi TU, Köktürk N, Demir N. Pulmoner emboli kuşkusu olan hastalarda üç farklı klinik yönteminin karşılaştırılması. Tuberk Toraks 2005; 53: 252-8.
22. Stein PD, Terrin ML. Clinical, laboratory, roentgenographic and electrocardiographic findings in patients with acute pulmonary embolism and no pre-existing cardiac or pulmonary disease. Chest 1991; 100: 598-602.
23. Ozbudak O, Erogullari I, Ogus C, Cilli A, Turkay M, Ozdemir T. Doppler ultrasonography versus venography in the detection of deep vein thormbosis in patients with pulmonary embolism. J Thromb Trombolysis 2007; 21: 159-62.
24. McLean RG, Carolan M, Bui C, et al. Comparison of new clinical and scintigraphic algorithms for the diagnosis of pulmonary embolism. The British Journal of Radiology 2004; 77: 372-6.
25. Ghanima W, Abdelnoor M, Holmen LO, Nielssen BE, Ross S, Sandset PM. D-dimer level is associated with the extent of pulmonary embolism. Thromb Res 2007; 120: 28-288.
26. Koyuncu A, Bozlar U, Ustünsöz B ve ark. Diagnosis of venous thromboembolism by single-detector row and multi-detector row CT angiography. Tuberk Toraks 2007; 55: 24-33.
27. Bulbul Y, Ozsu S, Kosucu P, Oztuna F, Ozlu T, Topbaş M. Time delay between onset of and diagnosis in pulmonary thromboembolism. Respiration 2008 [Epub ahead of print].
28. de Monyé W, van Strijen MJ, Huisman MV, Kieft GJ, Pattynama PM. Radiology 2000; 215: 184-8.
29. Yoo HH, De Paiva SA, Silveira LV, Queluz TT. Logistic regression analysis of potential prognostic factors for pulmonary thromboembolism. Chest 2003; 123: 813-21.
30. Perrier A, Roy PM, Sanchez O, et al. Multidetector-row computed tomography in suspected pulmonary embolism. N Engl J Med 2005; 352: 1760-8.
31. Stein PD, Henry JW. Prevalence of acute pulmonary embolism in central and subsegmental pulmonary arteries and relation to probability interpretation of entilation/ perfusion lung scans. Chest 1997; 111: 1246-8.
32. Quinn MF, Lundell CJ, Klotz TA, et al. Reliability of selective pulmonary arteriography in the diagnosis of pulmonary embolism. Am J Roentgenol 1987; 149: 469-71.
33. Oser RF, Zuckerman DA, Gutierrez FR, et al. Anatomic distribution of pulmonary emboli at pulmonary angiography: Implications for cross-sectional imaging. Radiology 1996; 199: 31-5.
34. Goodman LR, Curtin JJ, Mewissen MW, et al. Detection of pulmonary embolism in patients with unresolved clinical and scintigraphic diagnosis: Helical CT versus angiography. Am J Roentgenol 1995; 164: 1369-74.