ANADOLU’DA BİZANS-SELÇUKLU SANATSAL ETKİLEŞİMİNİ YANSITAN ÖNEMLİ BİR ÖRNEK: TOKAT MÜZESİ’NDE BULUNAN İP/YÜN EĞİREN KADIN TASVİRLİ SERAMİK

Çalışmamızın konusunu Tokat Müzesi koleksiyonunda bulunan ve Ortaçağ’da Anadolu’nun çok kültürlü sanat ortamını yansıtan özellikler gösteren, İp/Yün Eğiren Kadın tasvirli seramik tabak oluşturmaktadır. 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’yu yurt edinen Anadolu Selçukluları ile Bizans Devleti arasında siyasi, askeri, ticari bir çok nedenle gelişen ilişkiler, kültürlerarası etkileşimi doğururken, sanatsal etkileşime de kaynak oluşturmuştur. Anadolu coğrafyasında Ortaçağ sanatsal üretiminde özellikle seramik, kumaş gibi dolaşımı kolay, taşınabilir ürünlerde Bizans ve Selçuklu kültürünün izlerini taşıyan benzer üslup ve ikonografide eserlerle karşılaşılmaktadır. Figürlü, geometrik ve yazı taklidi olmak üzere bazı ortak motiflerin her iki kültürün sanat eserlerinde yer alması bölgesel etki, bani ve sanatçıların rolü, dönemin beğenisi ile ilişkilidir. Çalışmamızda incelemiş olduğumuz, Bizans kültürü ve tasvir sanatlarında önemli bir yere sahip olan ip/yün eğiren kadın temalı eserde, Bizans resim geleneği ile birlikte, Anadolu Selçuklu figür geleneğini yansıtan bezeme unsurları görülmektedir. Her iki kültürden de izler taşıyan eser, Ortaçağ’da Bizans-Selçuklu sanatsal etkileşimini yansıtan, konu ve üslup açısından ünik bir örnek olarak önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Bizans, Selçuklu, Ortaçağ

PDF

___

ARIK, R., 2000. Kubadabad, Selçuklu Saray ve Çinileri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
ARIK, R., 2007a. “Anadolu Selçuklu Saraylarında Çini”. Editörler Rüçhan Arık-Oluş Arık. Anadolu Toprağının Hazinesi: Çini, Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri: 219- 398, İstanbul. ARIK, R., 2007b.
“Selçuklu Saraylarında Çini”. Editörler Gönül Öney- Zehra Çobanlı. Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı: 73-100.
BİLİCİ, S., 2010 “Alanya Kalesi Kazılarında Bulunan Bizans Sırlı Seramikleri”, Editörler Sema Doğan- Mine Kadiroğlu. Bizans ve Çevre Kültürler, Prof. Dr. S. Yıldız Ötüken’e Armağan, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul:100-123.
DENKER, A.-YAĞCI, G.-AKAY, A.B, 2007 “Sultanahmet Eski Cezaevi Kazıları Katalog”. Editör Arzu Pekin-Karamani, Gün Işığında, İstanbul’un 8000 yılı Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları, İstanbul, Vehbi Koç Vakfı : 124-163.
BADALANOVA-GELLER, F., 2004. “The Spinning Mary: Towards the Iconology of the Annunciation”, Cosmos 20: 211-260.
ÇORAĞAN, N., 2007. “Duvar Resimleri” içinde. 28. Kazı Sonuçları Toplantısı. 2. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Basımevi: 157- 174.
DEMİR, H., 2018. “Meryem’e Müjde Sahnesinde Meryem’in Kirmeni, Kırmızı ve Mor Yünü Üzerine Görüşler”, Bilimname, XXXVI: 375-397.
DOĞER, L., 2002 “Bizans Eserlerinde Bezeme Öğesi Olarak Küfi Yazı Taklidi Motifler”. Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu, Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan, 10- 13 Ekim 2001, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü: 247-260.
DOĞER, L. (1999). “İslam Sanatı Etkili Kufi Yazı Taklidi Motiflerle Bezeli Bizans Seramikleri” Antik &Dekorasyon ve Sanat Dergisi, 51, İstanbul: 90-93.