Sağlık Okur-Yazarlığı

Günümüz bilgi çağı olup, bu çağda bireylerin kendi hastalıklarını tanıyabilmeleri, bulguları belirleyebilmeleri ve kendileri için iyi olduğunu düşündükleri kararları alabilmeleri beklenmektedir. Sağlık hizmetlerinin etkinliği, etkililiği ve kalitesi de, sağlık hizmetini alan bireylerin kendi sağlıkları konusunda verdikleri bu kararlara bağlı kalmaktadır. Uygun sağlık kararlarının alınması ise, bireylerin sağlıkla ilgili temel bilgilere erişme, bu bilgileri işleme ve anlama kapasitesinin derecesi anlamına gelen sağlık okur-yazarlığı seviyeleri tarafından belirlenmektedir. Sağlık okur-yazarlığının fonksiyonel sağlık okur-yazarlığı (sağlık bilgilerini anlamak ve kullanmaya yönelik okuma ve yazma becerilerine sahip olma), iletişimsel sağlık okur-yazarlığı (sağlık sunucuları ile iletişim kurabilme konusunda bilişsel becerilere sahip olma) ve eleştirel sağlık okur-yazarlığı (ileri düzeyde bilişsel, sosyal becerilere ve eleştirel düşünebilme kabiliyetine sahip olma) olmak üzere üç önemi boyutu bulunmaktadır. Tüm bu becerilerin düşük olması durumunda, bireylerin sağlık durumları kötüleşmekte, hastalar koruyucu sağlık hizmetlerini daha az, tıbbi hizmetleri daha fazla kullanmakta, tedavilerini daha az anlamakta ve tedaviye uyumları daha düşük düzeyde olmaktadır. Düşük sağlık okur-yazarlığı sadece bireyler için değil, aynı zamanda sağlık yöneticileri ve politika yapıcılar açısından da, maliyetleri ve sağlık hizmeti kullanımını arttırdığından dolayı, sağlık hizmetlerinin yeniden organize edilebilmesi ve yapılandırılmasında büyük önem taşımaktadır. Ancak sağlık okur-yazarlığı 1970’li yıllardan beri uluslararası literatürde tartışılmasına ve geçen son on yıldan beri konu üzerindeki araştırmaların yapımı hız kazanmasına rağmen, Türkiye’de bu konuda yeterince çalışma yapılmadığı görülmektedir. Bu nedenle bu çalışmanın amacı sağlık okuryazarlığı konusunda genel bir değerlendirme yaparak, konu ile ilgili ulusal literatüre katkıda bulunmaktır.

[Health Literacy]

Today is knowledge age and in this era, individuals are expected to interpret their disease, determine symptoms and make decisions on their health that is good for themselves. The efficiancy, effectiveness and quality of health care depends on health care services users decisions. These decisions are determined by health literacy level which is defined as the degree to which individuals have the capacity to obtain, process, and understand the basic health information to make appropriate health decisions. There are three types of health literacy: functional health literacy (reading and writing skills to understand and use health information), interactive health literacy (cognitive skills to interact with health-care providers) and critical health literacy (advanced cognitive, social skills and ability to critically thinking). If all of these skills are low, people are poorer overall health, they are use less preventive health care services and more medical services for their diseases, they have a poorer understand of treatment and a lower level of adherence to medical regimes. Limited health literacy is not only an individual problem, it is also important for health care manager and policy makers to organise and structure of health care services because of the increasing health services utilization and huge cost. Although the term ‘health literacy’ has discussed since 1970’s, and has grown tremendously in the past decade, there are not enough researchs on this subject in Türkiye. The aim of the study is to make an overall assessment about health literacy and is to contribute to the national literature on subject.

___

  • 1. Australian Commission on Safety and Quality in Health Care. Consumers, The Health System and Health Literacy: Taking Action to Improve Safety And Quality. Consultation Paper. Sydney, 2013.
  • 2. Egbert N, Nanna KM. Health Literacy: Challenges and Strategies. OJIN: The Online Journal of Issues in Nursing. 2009; 14(3): 1-9.
  • 3. Peerson A, Saunders M. Health Literacy Revisited: What Do We Mean and Why Does It Matter? Health Promotion International. 2009; 24(3):285-296.
  • 4. Kanj M, Mitic W. Promoting Health and Development: Closing the Implementation Gap. 7.Global Conference on Health Promotion Nairobi, Kenya: Conferance Book;2009.
  • 5. Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları;2011.
  • 6. Young S, Macrae C, Cairns G, Pia A. Adult Literacy and Numeracy in Scotland. Scotland:The Scottish Government Publications;2001.
  • 7. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. The Plurality of Literacy and its Implications for Policies and Programs. Paris: UNESCO Education Sector;2004.
  • 8. Nutbeam D. Health Promotion Glossary. Health Promotion International. 1998; 13, 349–364.
  • 9. Nielsen-Bohlman l., Panzer AM, Kinding, DA. Health Literacy: A Prescription to End Confusion. Washington, DC: National Academies Press; 2004.
  • 10. American Medical Association. Health Literacy: Report of the Council on Scientific Affairs. Ad Hoc Committee on Health Literacy for the Council on Scientific Affairs. Journal of the American Medical Association, 1999;281(6): 552-557.
  • 11. Baker DW. The Meaning and Measure of Health Literacy. Journal of General Internal Medicine. 2006;21: 878–883.
  • 12. Sørensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonsk, Z, Brand H. Health Literacy and Public Health: A Systematic Review and Integration of Definitions and Models. BMC Public Health. 2012; 12(80): 1-13.
  • 13. 13.Osborne H. Health Literacy. From A to Z. 2th Edition.Burlington: Jones & Bartlett; 2013.
  • 14. Nutbeam D. Health Literacy As A Public Health Goal: A Challenge For Contemporary Health Education And Communication Strategies into The 21st Century. Health Promotion International. 2000;15(3):259–267.
  • 15. Inoue M, Takahashi M, Kai I. Impact Of Communicative And Critical Health Literacy On Understanding Of Diabetes Care And Self-Efficacy in Diabetes Management: Across-Sectional Study Of Primary Care in Japan, BMC Family Practice. 2013;14(40);1-9.
  • 16. Sykes S, Wills J, Rowland, G, Popple K. Understanding Critical Health Literacy: A Concept Analysis. BMC Public Health. 2013;13(150): 1-10.
  • 17. Agency for Healthcare Research and Quality Health Literacy Interventions and Outcomes: An Updated Systematic Review. Rockville; AHRQ Publication; 2011.
  • 18. Zarcadoolas C, Pleasant AF and Greer DS. Advancing Health Literacy: A Framework for Understanding and Action. San Francisco: John Wiley & Sons; 2012.
  • 19. Mancuso JM. Assessment and Measurement of Health Literacy: An Integrative Review of the Literature. Nursing and Health Sciences. 2009; 11: 77–89.
  • 20. Sayah FA, Williams B. An Integrated Model of Health Literacy Using Diabetes as An Example. Canadian Journal of Diabetes. 2012; 36: 27-31.
  • 21. Peiravian F, Rasekh HR, Hashemi HJ, Mohammadi N, Jafari N and Fardi K. Drug Literacy in Iran: The Experience of Using “The Single Item Health Literacy Screening (SILS) Tool”. Iranian Journal of Pharmaceutical Research. 2014;13:217-224.
  • 22. Sayah, FA. Williams B. Johnson JA. Measuring Health Literacy in Individuals With Diabetes: A Systematic Review and Evaluation of Available Measures. Health Education & Behavior. 2012;20(10): 1–14.
  • 23. Paasche-Orlow MK, Parker RM, Gazmararian JA, Nielsen-Bohlman LT, Rudd RR. MS. The Prevalence of Limited Health Literacy. Journal of General Internal Medicine. 2005;20:175-184.
  • 24. Cho YI, Lee SYD, Arozullah AM, Crittenden KS. Effects of Health Literacy on Health Status and Health Service Utilization Amongst The Elderly. Social Science & Medicine. 2008; 66: 1809-1816.
  • 25. Morris NS, MacLean CD, Littenberg B. Change in Health Literacy Over 2 Years in Older Adults with Diabetes. The Diabetes Educator. 2013; 39(5): 638- 646.
  • 26. Chiarelli L.The Impact of Low Health Literacy on Chronic Disease Prevention and Control. Canadian Public Health Association Publication; 2006.
  • 27. Ussher M, Ibrahim S, Reid F, Shaw A and Rowlands G. Psychosocial Correlates of Health Literacy Among Older Patients with Coronary Heart Disease. Journal of Health Communication: International Perspective. 2010; 15(7): 788-804.
  • 28. Stiles E. Promoting Health Literacy in Patients with Diabetes. Nursing Standard. 2012; 26(8): 35-40.
  • 29. Shue CK, OûHara, LLS, Marini D, McKenzie J Schreiner M. Diabetes and Low-Health Literacy: A Preliminary Outcome Report of A Mediated Intervention to Enhance Patientphysician Communication. Communication Education. 2010; 59(3): 360-373.
  • 30. Pleasant A. In Improving Health, Health Systems, and Health Policy Around the World: Workshop Summary. in Lyla M. Hernandez, Rapporteur; Roundtable on Health Literacy; Board on Population Health and Public Health Practice. USA: National Academy of Science Publications;2013.
TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni-Cover
  • ISSN: 1303-734X
  • Yayın Aralığı: Yılda 8 Sayı
  • Başlangıç: 2002
  • Yayıncı: Gülhane Askeri Tıp Akademisi Halk Sağlığı AD.
Sayıdaki Diğer Makaleler

Göçmen ve Göçmen Olmayan Ergenlerin Riskli Sağlık Davranışlarının Belirlenmesi

ASLI KALKIM, AYNUR UYSAL TORAMAN

Apandisit mi? Epilepsi mi?

Salim ÖZENÇ, Özcan ALTINEL, Hasan Murat TURGUT, Mustafa TANRISEVEN, Mehmet İNCE

Sağlık Okuryazarlığı ve Ölçümü

Filiz ASLANTEKİN, Mehmet YUMRUTAŞ

Mısır'da Mansoura Üniversitesi Kadın Tıp Öğrencilerinde Mastalji

Noha ELADAWİ, Doaa ABDEL-HADY, Abdel Hady El GILANY, Ahmed GİBREEL

Tıp Öğrencilerinin Hasta Güvenliği Algısı

Ünal DEMİRTAŞ, Salim ÖZENÇ, Aslan ÖZDEN, Pelin ÖZMEN, Muzaffer DURMUŞ, Abdülkerim YAPICI, ERTAN ALTAYLI, Duran TOK, Salim Kemal TUNCER, Seher ALTINEL, Yusuf Ziya TÜRK

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Hastalarında Saldırgan Davranışlar ve Sonuçları

Taner ÖZNUR, Mehmet TOYGAR, Bülent KARAAHMETOĞLU, Havva ÖZNUR, ABDULLAH BOLU, Barbaros ÖZDEMİR

Tamil Nadu'da Kancheepuram Bölgesinde Bir Tıp Okulunun Öğrencileri Arasında Göz Bağışı Hakkında Farkındalık

Saurabh RamBihariLal SHRIVASTAVA, Prateek Saurabh SHRİVASTAVA, Jegadeesh RAMASAMY

Biyokimya Dersindeki Başarıyı Arttırmak İçin Kullanılan Değişik Öğretim Yöntemlerinin Karşılaştırılması

Mrinal PAL, Subinay DATTA, Amit Kumar PRADHAN, Kanika Mandi CHOWDHURİ, Joydeep GHOSH, Rajarshi RAHUT

Kardiyorenal Sendromda Güncel Yaklaşımlar

Belgüzar KARA

Plonjon Guatrlı Hastada Obstrüktif Uyku Apnesi: Vaka Sunumu

Haldun ŞEVKETBEYOĞLU, Mehmet İNCE, Hasan KARAAĞAÇ, Leyla İNCE, Kemal KARA, Erol ARSLAN, Dilaver TAŞ