Şeker Fabrikalarının Sosyoekonomik Etkilerinin Değerlendirilmesine Yönelik Bir Çalışma: Kastamonu Örneği

Cumhuriyetin ilk dönemlerinden itibaren Türkiye’de sanayiye büyük önem verilmiştir. Bunların en önemlilerinden biri de şeker fabrikalarıdır. İlk açılan Uşak ve Alpullu Şeker Fabrikası ile başlayan şeker serüveni 1963 tarihinde açılan Kastamonu Şeker Fabrikası ile devam etmiştir. Bu çalışmada, şeker pancarı tarımı ile şeker üretiminin Kastamonu iline olan sosyoekonomik etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırmada, fabrika ve ilçe merkezlerinde (Merkez, Devrekâni, Tosya, Taşköprü ve Seydiler) yürütülen arazi çalışmaları yanında nicel araştırma yöntemlerinden anket metodu kullanılmıştır. Rasgele seçilen 127 çiftçiye uygulanan anket ile yöre çiftçisinin şeker pancarı üretiminde izlediği yol, yaşanan sıkıntılar, kazancı, ekim ve hasat gibi parametrelerin ölçülmesi hedeflenmiştir. Fabrika yetkilisi ile gerçekleştirilen görüşme çerçevesinde fabrikadaki çalışmalar, özelleştirme ve şeker pancarı tarımı ile ilgilenen çiftçilerin genel durumu hakkında bilgi sağlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre Kastamonu ilindeki şeker üretimi çiftçiye geçim kaynağı oluşturması ve istihdam bakımından önemlidir. Ayrıca genç nüfusun göçü bölgedeki çiftçi sayısını olumsuz etkilemektedir. Üretimdeki sabit giderlerin artması çiftçiyi olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle girdi maliyetlerinin düzenlenmesi şeker pancarında verimi olumlu yönde etkileyecek ana etken olarak önerilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Kastamonu, Şeker Pancarı, Şeker Sanayi

A Study on the Evaluation of the Socioeconomic Effects of Sugar Factories: A Case of Kastamonu

Since the first periods of the Republic, great importance has been attached to the industry in Turkey. One of the most important of these is sugar factories. The sugar adventure, which started with the first opened Uşak and Alpullu Sugar Factory, continued with the Kastamonu Sugar Factory opened in 1963. In this study, it was aimed to examine the socioeconomic effects of sugar beet agriculture and sugar production on Kastamonu. For this purpose, the survey method, one of the quantitative research methods, was used in addition to the field studies carried out in the factory and district centers (Center, Devrekani, Tosya, Taşköprü and Seyçiler). With the questionnaire applied to 127 randomly selected farmers, it was aimed to measure the parameters such as the path followed by the local farmer in sugar beet production, the problems experienced, earnings, sowing and harvesting. Within the framework of the meeting held with the factory representative, information was provided about the works at the factory, privatization and the general situation of the farmers interested in sugar beet farming. According to the findings, sugar production in Kastamonu province is important in terms of creating a livelihood for the farmer and employment. In addition, the migration of the young population negatively affects the number of farmers in the region. The increase in fixed costs in production affects the farmer negatively. In particular, the regulation of input costs can be suggested as the main factor that will positively affect the yield in sugar beet.

Keywords:

Kastamonu, Sugar Beet, Sugar Industry,

PDF

___

Akpınar, D., Karadeniz, V. (2015). Erzincan Şeker Fabrikasının Kuruluşu, Gelişimi ve Geleceği. Journal of International Social Research, 8 (39).
Alexander, C. (2010). Personal States: Making Connections Between People and Bureucracy in Turkey. Oxford: Oxford University Press.
Arpacı, S. (2010). Ağrı ve Çevresinde Şeker Pancarı Tarımı ve Şeker Sanayi. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Avcı, S. (1993). Türkiye’de Şeker Pancarı Ziraatının Coğrafi Esasları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 4, 265-289.
Avcı, S. (1996). Türk Şeker Sanayinin Kuruluş ve Gelişmesinde Devletin Etkisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 4, 291-302.
Demir M. (2017). Kars İlinde Şeker Pancarı Üretiminin Beşeri ve Ekonomik Önemi, Sürdürülebilirliği, Marmara Coğrafya Dergisi, 36, 175-190.
Doğanay, H. (2002). Coğrafya Öğretim Yöntemleri, Aktif Yayınları, İstanbul.
Gürbüz, G. (2019). Orta Karadeniz Bölümünde Şeker Pancarı Tarımının Coğrafi Özellikleri. (Master Thesis). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Samsun.
Higman, B. W. (2000). Sugar Revolution. Economic History Review, Llll, Blackwell Publishers, Malden, S.213.
Kadıoğlu, Y. (2009). Çivril’de Şeker pancarı Tarımının Coğrafi Özellikleri, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı:22, s:107-124.
Karaibiş D., Emeklier, H. Y. (2012). Pancar Şekeri Mi? Mısır Şekeri Mi?, 1. Uluslararası Anadolu Şeker Pancarı Sempozyumu, s. 85.
Johnson, R. T., Alexander, J. T., Rush, G. E., Hawkes, G. R. (1977). Şeker Pancarı Üretimindeki Gelişmeler: Prensipler ve Uygulamalar (Çev. T. Bilgen, K. Eren, G. Onat). Ankara: Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.
Mitchell, D. (2004) Sugar Policies: Opportunity for Change, World Bank Policy Research Working Paper No: 3222.
Turkey Sugar Factories Inc. (2019). Corporate Identity. (15. 6. 2019) https://www.turkseker.gov.tr/?ModulID=10&MenuID=45.
Turkey Sugar Factories Inc. (2019). Corporate Identity. (7. 11. 2019) https://www.turkseker.gov.tr/?ModulID=10&MenuID=45.
Şiray, A. (1990). Şeker Pancarı Tarımı, Pankobirlik Yayınları. No: 2, Ankara.
Yardımcı, N., Çulal Kılıç H., Ürgen G. (2012). Eskişehir ili Şeker Pancarı Üretim Alanlarında Görülen Virüs Hastalıklarının DAS-ELİSA Yöntemiyle Belirlenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(1):42-50.
Yavuz, M. L., (1970). Orta Anadolu ve Marmara İklim ve Toprak Şartlarında Su ve Azotun Şeker Pancarının Verim ve Kalitesine Etkileri Üzerine Bir Araştırma, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Yayını. Ankara.
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin.