Nobel Ödüllü Yazarımızın Romanında Amerikan Sigarası Reklamı

Günümüzde insan ölümlerinin en önemli önlenebilir sorumlusu tütün ürünleridir. Tütün, 20. Yüzyıl’da 100 milyon insanın ölümünden sorumludur ve 21. Yüzyıl’da da 1 milyar insanı öldüreceği ön görülmektedir. Hemen hemen tamamen önlenebilir olan bu salgın halk sağlığı ve siyasi lider için bütün dünyada başlıca öncelik olmalıdır. Tütün şirketleri gittikçe artan reklam ve sponsorluk kısıtlamaları nedeniyle, başta televizyon ve sinema olmak üzere birçok kültürel faaliyetler içinde açık veya gizli reklamlara başvurmaktadır. Bu reklamlar, özellikle Türkiye gibi sigara yasakları olan ülkelerde kendi sigara markalarını daha ön plana çıkarma, satışlarını artırma amacıyla kullanılmaktadır. Yakın zamanda ilk kez bir Türk romancısı, Orhan Pamuk, Nobel Edebiyat Ödülü ile ödüllendirildi. Yazarın, dünyada en çok satılan romanlardan birisi olan ‘Kar’ adlı romanında 49 kez ‘sigara’ sözcüğünün, 9 kez de ‘Marlboro’ markasının geçtiği saptandı. Başka sigara markası saptanmadı. Sigara betimleme ve sahneleri çoğunlukla romanın baş karakteri etrafında geçmekteydi. Kahramanlar, sporcular, ünlü aktörlerler, müziyen ve diğer sanatçıların birçok insane tarafından algılandığı ve taklit edildiği bilinen bir durumdur. Özellikle gençler bu tip ünlü, sporcu ve sanatçıları örnek almaktadırlar. Nobel Edebiyat Ödülü ile dünya genelinde gittikçe daha fazla insan Orhan Pamuk’un romanlarını okumakta ve gizli sigara reklamlarına maruz kalmaktadır. Bu yazıda, bu tütün endüstrisi taktiğine karşı yapılan ulusal ve uluslararası düzeydeki girişimler sunulmakta ve konunun sağlık ve kültürel boyutu irdelenmektedir.

Hidden American Tobacco Brand Adds in the Nobel Avarded Turkish Writer's Famous Novel

Today, tobacco products are one of the major causes of preventable human death. In the 20th century, the tobacco epidemic killed 100 million people worldwide. During the 21st century, it could kill one billion. Reversing this entirely preventable epidemic must now rank as a top priority for public health and for political leaders in every country of the world. Tobacco companies are more looking to hidden and indirect tobacco adds especially in televisions and movies and the many cultural activities because of growing advertising and sponsorship restrictions. These types of ads are used for increasing tobacco sales and their brands especially in countries such as Turkey that implemented advertisement restrictions. Recently, a Turkish novelist, Orhan Pamuk, awarded with Nobel Prize in Literature, first time in the country’s history. In his one of the famous novel “Kar” (snow) that is now top-ten selling book in the world, there were 49 smoking scenes and 9 times of Marlboro brand. We looked for other cigarette brands but could not find any. Smoking scenes and figurations in the novel related with and placed around the hero, mostly. It is known that the life and success of heroes, sportsmen, famous actors, musicians and other artists are perceived and followed by so many people. Especially young people accept some famous people, sportsmen and artists as role models. Because of Nobel’s motivation more and more people all around the world will read the book and expose to hidden cigarette ads in Orhan Pamuk’s novels. In this paper, local and international level interventions against this tobacco industry tactic were presented and health and cultural issues around it are scrutinized.

PDF

___

(1) WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2008: The MPOWER package. Geneva: World Health Organization; 2008.
(2) http:, www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=624241. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan. Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planı açılış konuşması. Tiryakilerin gözünü korkuttu: Sigara, terörden daha tehlikeli. Zaman Gazetesi 2007.
(3) Repace J. Hidden Tobacco Ads. Karlıkaya C, editor. http://member.globalink.org/advertising . 8-11-2006. (Referans tipi: internet iletişimi)
(4) Karlıkaya C. Nobel Edebiyat Ödülü Sağlığa Zararlı Olabilir mi? http://www.toraks.org.tr/kongre2007/abstract/words/878.doc
(5) Nobel Edebiyat Ödülü sağlığa Zararlı mı? Bugün Gazetesi . 30-4-2007. (Referans tipi: gazete makalesi)
(6) Nobel Edebiyat Ödülü Sağlığa Zararlı Olabilir! Radikal . 28-4-2007. (Referans tipi: gazete makalesi)
(7) Nobel Edebiyat Ödülü sağlığa zararlı olabilir mi? Medimagazin . 27-4-2007. (Referans tipi: gazete makalesi)
(8) Der Spiegel'in Orhan Pamuk'la yaptığı röportaj. Avrupa Yanlıları Baskı Altında. Radikal Gazetesi . 29-4-2007. (Referans tipi: gazete makalesi)
(9) Lawrence S. British American Tobacco's Failure in Turkey. Tob Control 2008 Oct 9;tc.
(10) Edebiyat. Ana Britanica 11, 71-73. 1994. İstanbul, Ana Yayıncılık.
(11) Sanatın Özelliği. http://www edebiyatsanat com 2008 October 19 [cited 2008 Oct 19]; Kaynak: http://www.edebiyatsanat.com/sanat-yazilari/126-sanatn-ozalligi.html
(12) İbrahim Refik. Kültür Emperyalizmi. Sızıntı 2008 October 19 [cited 2008 Oct 19];1988; 30 (116) Kaynak: http://64.233.183.104/search?q=cache:J_fjKoJE6DYJ:www.sizinti.com.tr/konular.php%3FKONUID%3D4462+edebiyatta+k%C3%BClt%C3%BCr+emperyalizmi&hl=tr&ct=clnk&cd=2&gl=tr
(13) Kabaklı A. Kültür Emperyalizmi . İstanbul: Türk Edebiyat Vakfı; 2002.
(14) Song AV, Ling PM, Neilands TB, Glantz SA. Smoking in movies and increased smoking among young adults. Am J Prev Med 2007 Nov;33(5):396-403.
(15) Umut ERDEM / ANKARA. Atatürk 'rötuşla' sigarayı bıraktı. Hürriyet 2007 Dec 12. (Referans tipi: gazete makalesi)
(16) Marshall J. A moment with ... Orhan Pamuk, novelist. http://seattlepi nwsource com/books/197391_moment01 html 2004 November 1 Kaynak: http://seattlepi.nwsource.com/books/197391_moment01.html