BELA BARTOK'UN ÇAĞDAŞ TÜRK MÜZİĞİNE KATKILARININ İNCELENMESİ

Cumhuriyetin ilk yıllarında halk eğitiminde müzik önemli bir yere sahiptir. Cumhuriyetin çizdiği doğrultuda, ulusal birliğin sağlanması ve çağdaş uygarlık yolunda ilerlenmesi için gerekli kurumsal yapılar oluşturulmakta, bu yapıların işleyişi için yurtdışından uzmanlar getirilmektedir. Macaristan ulusal müzik anlayışında önemli bir yeri olan Bela Bartok, 1936 yılında, dönemin en önemli kültür kurumu olan Halkevleri tarafından Türkiyeye davet edilir. Bartok daveti kabul ederek Türkiyeye gelmiştir. İlk olarak İstanbulda derlenmiş türküleri inceler, bu incelemenin ardından Ankaraya geçerekMusiki folkloru ve buna bağlı konular üzerine üç ayrı konferans verir. Bartok bu konferanslardan ilkinde Macaristanda yapmış olduğu çalışmalar ve bu çalışmaların Macar halk müziği malzemesine yönelik başlıca yararlarına değinir. İkinci konferansı, Macar ulusal halk müziğinin klasik batı müziği üstünde oynadığı etki üzerinedir. Son konferans, halk müziğinin hedefi ve nasıl toplanması gerektiği hakkındadır. Bartok, konferansların ardından Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım Akses ve Ulvi Cemal Erkin ile birlikte Adana ve Osmaniye bölgesinde derleme gezisine çıkmış ve bu gezilerde doksan adet türkü derlenmiştir. Bartok daha sonra da Türkiye seyahatine dönük izlenimlerini yayınlamıştır. Bu çalışmada Bartokun müzik anlayışı, Türkiyede verdiği konferanslar ve derleme gezileri ile bu çalışmalara ilişkin değerlendirmeler çağdaş Türk müziğine katkıları bakımından incelenmiş ve yorumlanmıştır. Bu incelemenin çağdaş Türk müziğinin oluşumuna dönük bilgilenme ve değerlendirmelere katkı getireceği düşünülmektedir.

EXAMINATION OF BELA BARTOK'S CONTRIBUTION TO CONTEMPORARY TURKISH MUSIC

Music constitutes an important part in public education in the first years of republic. in line with the newly founded republic, to achieve national unity and solidarity and to improve in contemporary civilization aim, the necessary institutional foundations were being established and experts from abroad were brought in the country for the operation of these institutions. Bela Bartok, which has an important part in Hungarian National Music concept, was invited to Turkey by Community Centers (halkevleri) in 1936, which was the most important and common cultural institution of single party period. Bartok accepted this invitation and came to Turkey, and examined the compiled folk songs in İstanbul. After this examination, Bartok went to Ankara and gave 3 different lectures on "music folk and associated topics". In the first of these conferences, Bartok explained his studies in Hungary and and the basic benefits of these studies on Hungarian folk music. the second was about the effect of Hungarian folk music on classical western music in the last decade. Bartok's last conference focused on the aim of folk music and how to collect it. After his conferences, Bartok went on a compilation trip to Adana Osmaniye region with Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım Akses and Ulvi Cemal Erkin, and ninety folk songs were compiled in this trip. Bartok also published his impressions that he made during his Turkey trip. In this study, Bartok's music appreciation, his conferences and compilation trips in Turkey and the considerations about this studies were inspected and interpreted in terms of their contribution to Contemporary Turkish Music. It is thought that this study will contribute to enlightenment and considerations about the constitution of comtemporay Turkish Music.

PDF

___

Altay, Gökçe, Halk Müziġi Kaynaklarından Yeni Bir Sanat Müziğinin Yaradılışı: Bela Bartok, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2014 Cilt. 3, Sayı:1
Ankara Halkevi Neşriyatı, Halk Müziği Hakkında Bela Bartokun (3) Konferansı, Büyük Boy No:8, Recep Ulusoğlu Basımevi, Ankara,1936.
Aracı, Emre, Ahmed Adnan Saygun- Doğu Batı Arası Müzik Köprüsü, YKY, 2. Baskı, Üç-Er Ofset, İstanbul, Mart 2007.
Borcaklı, Ahmet, Piyano Eşlikli Türk Halk Türküleri, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, III. Cilt, GÜ. Basın Yayın Yüksek Okulu Basımevi, Ankara 1983.
CHP, Halkevleri Öğreneği, Recep Ulusoğlu Basımevi, Ankara 1938.
Gökalp, Ziya, Türkçülüğün Esasları,7. Baskı, Varlık Yayınları, İstanbul, Mayıs 1968.
Ortakale, Gürkan, Türk Halk Müziğinin Klasik Batı Müziğine Etkileri, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzikoloji ABD, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2007
Öztürkmen, Arzu, Türkiyede Folklor ve Milliyetçilik, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
Saygun, Ahmed Adnan, Halkevlerinde Musiki, CHP Yayını Kılavuz Kitaplar: VI, Recep Ulusoğlu Yayınevi, Ankara, 1940.
Schonberg, Harold.C, Ödün Vermeyen Macar Bela Bartok,Büyük Besteciler, Doğan Kitap, İstanbul, Nisan 2013.
Sipos, Janos, Macarların Türk Halkları Arasında Gerçekleştirdiği Halk Müziği Araştırmaları, Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi,Sayı:30.
Tekeli, İlhan, Türkiyede Halkçılık, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 7, İletişim Yayınları.
Türkmen, Onur, Bela Bartok 1881-1945, http://senfonikankara.com/post/75336854689/bela-bartok-1881-1945 (25.09.2014)
Uçan, Ali, Türk Macar Kültür/Müzik İlişkilerine ve Türk Macar Karşılaştırmalı Halk Müziği Araştırmalarına Genel Bir Bakış, Türk Müzik Kültürü, Evrensel Müzikevi Yayınları, Ankara 2005.
Uğur Alpagut, Cumhuriyetin İlk Yıllarında Müzik Eğitiminin Yaygınlaştırılması, http://www.millifolklor.com, s.222
Yıldız, Dinçer, Doğumunun 100. Yılında Ahmed Adnan Saygun, Sun Yayınevi, Ankara, Şubat 2007.