ŞEMSETTİN SAMİ'YE İSNAT EDİLEN ARNAVUTLUK NE İDİ, NEDİR, NE OLACAK? ADLI ESER ÜZERİNE BİR TARTIŞMA

Bir Tanzimat aydını olan Şemsettin Sami, hayatını Türk kültürü, sanatı, edebiyatı, dili gibi son derece geniş bir sahaya adayan ve bu adanmışlığı hâlen bugün bile aşılamamış bazı ölmez eserleriyle somutlayan büyük bir âlimdir. Bu, tartışmasız bir gerçektir. Ancak o, sadece bu yönüyle değil, söz konusu eserlerdeki tavrı ve duruşuyla da son derece dikkate değer bir şahsiyettir. Çünkü Şemsettin Sami, devrin önemli cereyanlarından biri olan milliyetçiliğin gücünü çok erkenden fark eden ve bu çerçevede Türk kültürü, sanatı, dili ve edebiyatına yönelerek Türkçü tavrını açıkça belli edenlerdendir. Ne var ki Türk kültür ve irfanına hayatını vakfeden bu Türkçü âlim, kendisine isnat edilen Arnavutluk Ne İdi, Nedir, Ne Olacak? adlı eser dolayısıyla Cumhuriyetin ilk çeyreğinde Türkçü tavrından taban tabana zıt bir görüntüyle söz konusu edilecektir. Üstelik bunu, ilginç ama kendisi gibi Türkçü bir isim olan Orhan Seyfi Orhon gündeme getirecektir. Orhan Seyfi Orhon, 1940lı yılların ortalarına doğru yukarıda adını andığımız eser üzerine başında bulunduğu Çınaraltı dergisinde Koynumuzda Beslediklerimiz! Bir Hiyanet ve Nankörlük Vesikası başlıklı bir dizi neşriyatta bulunur. Bu neşriyatta Şemsettin Samiye isnat edilen Arnavutluk Ne İdi, Nedir, Ne Olacak? adlı metinden bazı pasajlar verirken beraberinde dikkatli bir dille yorumlarda bulunur. Buna, diğer gazetelerden yazarlar ve okurlar da katılır. Böylece konu farklı noktalara evrilir ve bir tartışma süreci başlar. Bu makalede söz konusu neşriyat üzerine başlayan tartışmalar merkeze alınarak değerlendirilecektir

A DISCUSSION ON THE WORK ALBANIA, WHAT IT WAS, WHAT IT IS AND WHAT IT WILL BE? ASCRIBED TO ŞEMSETTİN SAMİ

An intellectual of Tanzimat Era, Shemseddin Sami (Frasheri) is a great scholar who devoted his life to an extend area as Turkish culture, art, literature and language and who concretized this devotedness through some of his immortal works that could not be surpassed even today. This is an unarguable fact; however, he is a remarkable person not only for this aspect but also for his attitude and style in the aforementioned works since Shemseddin Sami is among the ones who realized the power of nationalism, one of the important movements of that period, and clearly manifested his Turkist attitude through inclining towards Turkish culture, art, language and literature. However, this Turkist intellectual, who devoted his life to Turkish culture and knowledge, would be mentioned with a completely opposite image from his Turkist attitude in the first quarter of the Republic Period due to the work titled Albania, what it was, what it is and what it will be?, which was ascribed to him. Moreover, interestingly, this issue would be brought forward by another Turkist, Orhan Seyfi Orhon. Orhan Seyfi Orhon made a series of publications titled The Ones We Nursed in Our Bosom! A Document of Betrayal and Ungratefulness about the aforementioned work in the journal of Çınaraltı in the mids of 1940s. These publications presented some excerpts from Albania, what it was, what it is and what it will be?, which was ascribed to Shemseddin Sami and made some comments on these excerpts with an intentive language. Writers and readers form other journals joined in this case and therefore the topic evolved into different dimensions and aspects and a discussion process began. This article evaluates the discussions on the aforementioned publications through focusing on them.

PDF

___

Bilmez, Bülent, Şemsettin Sami mi yazdı bu sakıncalı kitabı? Yazarı tartışmalı bir kitap: Arnavutluk Neydi, Nedir ve Ne Olacak? (1899) Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, S. 1, Bahar 2005, s. 142-145.
Bilmez, Bülent, Bir Kitabın Kopardığı Küçük Fırtına: Yazarı Tartışmalı Bir Kitap
Hakkında Arnavutluk ve Türkiyedeki Tartışmalarda Milliyetçi Retorik, Müteferrika, S. 29, Yaz 2006, 45-87.
Erer, Raşid, Türklere Karşı Haçlı Seferleri, (Yeni Edisiyon), Üsküdar 2002, s. 3.
Konyalı, İbrahim Hakkı, Arnavutluğun Tarihçesi İskender Beyin Osmanlılarla Mücadeleleri, Yenigün, No: 9, Nisan 1939, s. 16, 17, 41, 42.
Kumçayı, Hasan, Türkçe hizmet edenlere saygı, Vakit, 17 I. Teşrin 1943, S. 9219, s. 1.
Oksal, Sedat, Şemsettin Sami ve eserleri, Tanin, 23 Birinciteşrin 1943, s. 7.
[O.]rhon, [O.]rhan [S.]eyfi, Koynumuzda Beslediklerimiz! . Bir Hiyanet ve Nankörlük Vesikası II, Çınaraltı, S. 107, 9 I. Teşrin 1943, s. 8-10.
[O.]rhon, , Koynumuzda Beslediklerimiz! . Bir Hıyanet ve Nankörlük Vesikası III, Çınaraltı, S. 108, 16 I. Teşrin 1943, s. 8-9, 11.
[O.]rhon, , Koynumuzda Beslediklerimiz! . Bir Hiyanet ve Nankörlük Vesikası Yine Birkaç Söz, Çınaraltı, S. 109, 23 I. Teşrin 1943, 8-10.
[O.]rhon, , Koynumuzda Beslediklerimiz! . Milliyetçilik Irkçılık Yine Birkaç Söz, Çınaraltı, S. 110, 30 I. Teşrin 1943, s. 8-9, 11.
[O.]rhon, , Yine O Mesele Mahut Hıyanet Vesikası, Çınaraltı, S. 113, 20 Kasım 1943, s. 10-11, 14.
Şemsettin Sami, Kamusül-Alâm, Birinci Cilt, Mihran Matbaası, İstanbul, 1306.
Vâ-Nû, Şemseddin Saminin hâtırası, Akşam, 24 Temmuz 1943, s. 3.
Vâ-Nû, Türk gramerini yazan adam, Akşam, 25 Temmuz 1943, s. 3.
Vâ-Nû, Şemseddin Sami Sinsi bir Türk düşmanı mıydı? Haşâ, Akşam, 15 Teşrinievvel 1943, s. 3.
Vâ-Nû , Şair Orhan Seyfinin cevabına dair düşüncelerim, Akşam, 20 Teşrinievvel 1943, s. 3.
Vâ-Nû , Şemseddin Sami son günlerinde nelerle uğraşırdı?, Akşam, 28 Teşrinievvel 1943, s. 3.
https://en.wikipedia.org/wiki/Shain_Kolonja
https://tr.wikipedia.org/wiki/Naim_Fraşıri