Medineli Yahudi Şair Ebû ‘Afek ve Tahrîd (Kışkırtma) Şiiri

Medineli yahudi şair Ebû ‘Afek Hz. Peygamber’in Medine’ye geldiği günlerde, yüz yirmi yaşına ulaşmış olan, son derece yaşlı bir adamdır. Ancak Hz. Peygamber’i ve destekçilerini (Ensârı) kendi şehrindeki insanların işlerine müdahale eden, istenmeyen kişiler olarak görmektedir. İslam düşmanlığı söz konusu olduğunda, lafını esirgemeyen birisidir. Hatta İslam Peygamber’ini rahatsız eden bazı incitici beyitler dahi nazmetmiştir. Aynı zamanda halkını, Hz. Muhammed’in ve yeni dininin aleyhinde örgütlemeye çalışmıştır. Onun amaçlarından birisi, Hz. Muhammed’in el-Hâris b. Suveyd b. Sâmit için verdiği ölüm kararını onaylamadığını ilan etmektir. Keza kentlerine dışarıdan gelen bir yabancı olarak gördüğü Hz. Muhammed’i takip ettikleri gerekçesiyle Medine sakinlerini kınamış, Hz. Peygamber’e karşı isyan başlatmaya çalışmıştır. Onun şiirleri, toplumun düşünce dünyasını değiştirmek amacıyla kullanılan şiirsel tahrîdlere (yani kışkırtmalara) bariz bir örnektir. Tüm bunlara binaen Hz. Muhammed, şairin etkisiz hale getirilmesi için gönüllü olabilecek birisini aramış ve “Bu iğrenç [adamı], benim için kim [etkisiz hale getirecek]?” sözlerini buyurmuşlardır. İslamiyet’i benimsemiş olan Sâlim b. ‘Umeyr, bu vazifeyi uhdesine almak için öne çıkmış ve bir gece Ebû ‘Afek uyuduğunda, gizlice şairin evine girerek onu bir kılıç darbesiyle öldürmüştür. Bu olay İslam tarihçileri tarafından kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Arap-Yahudi Edebiyatı, Klasik Arap Edebiyatı, Arap Şiiri, Ebû ‘Afek, Tahrîd Şiiri

The Jewish Poet Abû ‘Afak of Medina and His Tahrîd (Incitement) Poetry

A Jewish poet of Medina, Abû ‘Afak was a very old man reaching one hundred and twenty years when Muhammad arrived in Medina. He perceived the Prophet and his associates (ansâr) as unwelcome interlopers in his city. He was vocal about his hostility to Islam, and even composed some stinging verses that annoyed the Islamic Prophet. He also tried to rally his people against Muhammad and his new religion. One of his purposes was to show his disapproval of Muhammad’s death warrant for al-Hârith b. Suwayd b. Sâmit. He also reproached the inhabitants of Medina for following an alien, Muhammad. He was trying to incite rebellion against the Prophet. His poetry was a clear instance of the use of poetical tahrîd (incitement) to rally public opinion. Therefore, Muhammad sought the service of a volunteer assassin, saying, “Who will [deal with] this pestilent [man] for me?”. Sâlim b. ‘Umayr, a convert, stepped forth to do the job. One night, when Abû ‘Afak slept, Sâlim crept in and killed him with one blow of his sword. This event was recorded by Muslim historians.

Keywords:

Judæo-Arabic Literature, Classical Arabic Literature, Arabic Poetry, Abû ‘Afak, Tahrîd Poetry,

PDF

___

EL-ʿAFFÂNÎ, Seyyid b. Huseyn (1427/2006), Vâ Muḥammedâhu: İnne Şâni’eke Huve’l-Ebter, Dâru’l-ʿAffânî, Mısır. AHMAD, Barakat (1979), Muhammad and the Jews: A Re-examination, Vikas Publishing House PVT LTD., Yeni Delhi.
EL-‘AṢḲALÂNÎ, Ahmed b. Ali b. Ḥacer (1433/2012), el-İṣâbe fî Temyîzi’ṣ-Ṣaḥâbe, el-Mektebetu’l-‘Aṣriyye, Beyrut.
AYYILDIZ, Esat (2020a), “Merhab b. el-Hâris: Arap Dilinde Savaş Recezi Nazmeden Yahudi Bir Şair”, Ed. Gülnaz Kurt, Filoloji Alanında Akademik Çalışmalar II, Gece Kitaplığı, Ankara, 53-65.
AYYILDIZ, Esat (2020b), “Asmâ Bint Mervân: Arap-Yahudi Bir Kadın Şair”, Ed. Adnan Oktay, Edebiyat Kazıları, İKSAD Publishing House, Ankara, 13-42.
BÜYÜKTOPÇU, Mehmet Burak ve GÜNDOĞDU, Serdar (2019), “Alman Karikatürleri Örneğinde İslamofobi”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Fuat Sezgin Özel Sayısı, 91-102.
EL-CEDAʿ, Ahmed (1407/1984), Fidâ’îyyûn min ʿAṣri’r-Rasûl, Dâru’ḍ-Ḍiyâ’ li’n-Neşr ve’t-Tevzîʿ, 5. Baskı, Ürdün.
EL-CEMÎL, Muhammed b. Fâris (1422/2002), en-Nebî ve Yahûdu’l-Medîne, Merkezu’l-Melik Fayṣal li’l-Buḥûs̱ ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, Riyad.
EBÛ ESMÂ’, Muhammed b. Taha (1433/2012), el-Aġsânu’n-Nediyye Şerḥu’l-Ḫulâṣati’l-Behiyye bi-Tertîbi Aḥdâs̱i’s-Sîrati’n-Nebeviyye, Dâru İbn Ḥazm li’t-Tibâʿa ve’n-Neşr ve’t-Tevzîʿ, Kâhire.
İBN HİŞÂM (1375/1955), es-Sîretu’n-Nebevîyye (Cilt 2), Mustafa es-Saḳḳâ ve İbrahim el-Ebyârî ve ‘Abdu’l-Ḥafîẓ eş-Şelebî (Haz.), Mustafa el-Bâbî el-Ḥalebî ve Evlâduhu, 2. Baskı, Mısır.
İBN SAʿD, Ebû Abdullah Muhammed el-Hâşimî (1968), eṭ-Ṭabaḳâtu’l-Kubrâ (Cilt 2), İhsân Abbâs (Thk.), Dâru Ṣâdir, Beyrut.
İBN SEYYİDÜNNÂS, Ebû’l-Fetḥ Muhammed b. Muhammed b. Muhammed el-Ya‘merî (1414/1993),ʿUyûnu’l-Es̱er fî Funûni’l-Meġâzî ve’ş-Şemâ’il ve’s-Siyer (Cilt 1), İbrahim Muhammed Ramazan (Haz.), Dâru’l-Ḳalem, Beyrut.
JONES, J. M. B. (1957), “The Chronology of the ‘Mag̱ẖāzī’-- A Textual Survey”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 19.2, 245-280.
LECKER, Michael (1995), “The Conversion of Ḥimyar to Judaism and the Jewish Banū Hadl of Medina”, Die Welt des Orients, 26, 129-136.
LESZYNSKY, Rudolf (1910), Die Juden in Arabien zur Zeit Mohammeds, Mayer & Müller, Berlin.
EN-NEDVÎ, Ebû’l-Ḥasen (H. 1425), es-Sîratu’n-Nebeviyye li-Ebî’l-Ḥasen en-Nedvî, Dâru İbn Kes̱îr, 12. Baskı, Şam.
EṢ-ṢÂLİḤÎ, Muhammed b. Yusuf (1414/1992), Subulu’l-Hudâ ve’r-Reşâd fî Sîrati Ḫayri’l-İbâd (Cilt 6), Adil Ahmed ʿAbdu’l-Mevcûd ve Ali Muhammed Muʿavveḍ (Thk.), Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, Beyrut.
TOPRAK, M. Faruk (1996), “Birer Hiciv Şairi Olarak el-Hutay’a ve Beşşar b. Burd”, Doğu Dilleri, 5.3, 39-55.
EL-ʿUMERÎ, Bureyk b. Muhammed b. Bureyk Ebû Mâyile (1417/1996), es-Serâyâ ve’l-Buʿûs̱u’n-Nebeviyye Ḥavle’l-Medîne ve Mekke, Ekrem Ḍiyâ’ el-ʿUmerî, Dâru İbni’l-Cevzî, Byy..
EL-VÂḲİDÎ (1404/1984), Kitâbu’l-Meġâzî li’l-Vâḳidî (Cilt 1), Marsden Jones (Thk.), ‘Âlemu Kutub, 3. Baskı, Byy..WENSINCK, Arent Jan (1908), Mohammed en de Joden te Medina, E.J. Brill, Leiden.
EZ-ZUĠEYBÎ, Ahmed b. ʿAbdi’l-lah b. İbrahim (1418/1998), el-ʿUnṣuriyyetu’l-Yahûdiyye ve Âs̱âruhâ fî’l-Muctemeʿi’l-İslâmî ve’l-Mevḳif minhâ (Cilt 2), Mektebetu’l-ʿUbeykân, Riyad.
EZ-ZURḲÂNÎ, Muhammed b. Abdülbaki (1417/1996), Kitâbu Şerḥi’z-Zurḳânî ʿalâ’l-Mevâhibi’l-Ledunîyye bi’l-Minaḥi’l-Muḥammediyye (Cilt 2), Muhammed Abdülaziz el-Ḫâlidî (Haz.), Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, Byy.