Abbasi Şairi Ebû Firâs’ın Şiirlerinde Hikmet

İnsanların kişisel özellikleri olduğu gibi toplumların da kültür denilen kendilerine özgü değer yargıları ve alışkanlıkları vardır. Kültür, geçmişin yükünü taşır ve gelecek kuşaklara da gebe olur. Arapların, kendi kültürlerini bir kuşaktan diğerine aktarmak için başvurdukları en güçlü vasıta şiirleridir. İslam öncesi dönemden bugünlere kadar Arapların savaşlarda gösterdikleri kahramanlıklar, övgüye layık gördükleri kişiler, korunması için özen gösterdikleri ahlaki değerler, ölen kişiye yakılan ağıtlar, bir sevgili için söylenebilecek en güzel sözler vb. pek çok kültürel birikim bugünlere şiir yoluyla aktarılmıştır. Bu itibarla, kültürel birikimin bir hazinesi yahut arşivi olması bakımından şiir Arapların divanı haline gelmiştir. Onların şiir kaydıyla nesilden nesle aktararak muhafaza etmek istedikleri değerlerden birisi de hikmetli sözlerdir. Gözlemlerini ve hayat tecrübelerini çoğu zaman ikna edici teşbihlerle tek bir beyitte ifade etmek Arap şiirinde sanatsal bir gelenektir. Kasidenin garaz denilen teması mersiye, methiye hatta gazel de olsa ara ara hikmetli sözler serpiştirmek yahut şiire bilgece bir hayat tecrübesiyle hatime vermek estetik bir ölçü olarak kabul edilmiştir. Bu çalışmada Abbasi dönemi şairlerinden Ebû Firâs’ın (ö. 357/968) işbu hikmet içerikli şiirleri muhteva ve edebî sanatlar açısından incelenmiştir. Çoğunluğunu methiyelerin oluşturduğu divanından seçilen hikmet beyitlerinde şairin ne denli üslup sahibi olduğu tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Arap dili ve Belagatı, Abbasi şiiri, Ebû Firâs, Hikmet, Divan.

Wisdom in the Poems of the Abbasid Poet Abū Firās

Just as people have personal characteristics, societies also have their own value judgments and beliefs called culture. Culture carries the burden of the past and is pregnant with future generations. The most powerful tool used by Arabs to transfer their own culture from one generation to another is their poetry. Arabs from the pre-Islamic period to today; The heroism they showed in wars, the people they deem worthy of praise, the moral values they took care to protect, the laments for the deceased, the most beautiful words that can be said for a lover, etc. many cultural accumulations have been transferred to today through poetry. In this respect, poetry has become the Diwan of the Arabs in terms of being a treasure or archive of cultural accumulation. Wise words are one of the values they want to preserve by transferring them from generation to generation with a record of poetry. It is an artistic tradition in Arabic poetry to express observations and life experiences in a single couplet, often with convincing similes. Even if the theme of the eulogy, called grudge, is an elegy, eulogy or even a ghazal, it has been accepted as an aesthetic standard to sprinkle wise words from time to time or to give the poem to the poem with a wise life experience. In this study, the poems of Abū Firās (d. 357/968) one of the poets of the Abbasid period, with this wisdom were examined in terms of content and literary arts. It has been discussed how much style the poet has in the wisdom couplets chosen from his diwan, most of which consists of eulogies.

Keywords:

Arabic language and rhetoric, Abbasid poetry, Abū Firās, Wisdom, Diwan.,

PDF

___

Abdullah, Meşâ´ir Abdurrahman. el-Hikmetu fî şi´ri’l-Câhilî. Sudan: Ummu Derman Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
Akyüz, Zafer. Fadl Hasan Abbâs ve Belâgat İlmindeki Yeri. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019.
Dakkûş, Muhammed Huseyn. Târîhu’l-Arab gable’l-İslâm. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2009.
Dayf, Şevki. Târihu’l-Edebi’l-Arabî el-´Asru’l-Câhilî. Kahire: Dâru’l-Maârif, 1960.
Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi-I Cahiliye Dönemi. Kayseri: Fenomen Yayınları, 2014.
Döner, Ertuğrul. Dinler ve Kültürlerde Hikmet: Bir Varoluş Hikâyesi. Proceedings Book of 2nd International Scientific Resecarches Congress on Humanities and Social Sciences (IBAD-2017), 663-667.
Ebû Firâs, el-Hâris b. Saîd b. Hamdân el-Hamdânî. Dîvânu Ebî Firâs el-Hamdânî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1994.
Hasen, Abdullâh Mahmûd. “el-Hikmetu fî şi´ri’l-Mutenebbî”. Mecelletu Kulliyeti’l-Lugati’l-Arabiyye 6 (1986), 1-25.
İmâm-ı Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. Dîvân. Kahire: Mektebetu İbn Sinâ, ts.
İpek, Muhammed Selim. “Arap Şiirinde Hikmet Esintileri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/41 (2015), 173-180.
Kılıçlı, Mustafa. “Ebû Firâs El-Hamdânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/125-126. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
Sarrâf, Vürûd Velîd Hamûd Huseyn. Eş´âru’l-hikme fî dîvâni’l-hamâse. Irak: Kufe Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
Şefîk, Cebrî. el-Hikmetu fî şi´ri’l-Buhturî. Mecelltu Mecmau’l-Lugati’l-Arabiyye bi-Dimeşk 52/3 (1977), 515-521.
Tahânevî, Muhammed b. Alî. Keşşâf. Beyrut: Mektebetu Lubnân, 1996.
Tokuş, Ömer. “Halep Hamdanîleri Sarayında Bulunan Filozof, İlim Adamları ve Şairler”. Türk Dünyası Araştırmaları 202 (2013), 1-18.
Yalar, Mehmet. “Cahiliyenin Kavramsal ve Tarihsel Mahiyeti Işığında Şiirinin Sosyal Arka Planı”. Nüsha 6/23 (2006).
Yemânî, Nevef Muhammed Ali. el-Hikmetu fî şi´ri Ebi’l-Bekâ er-Rundî. Mekke: Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 1437.