Yusuf Ersoy YILDIRIM, İsmail TAŞ, Kadir Aytaç ÖZAYDIN

Referans Evapotranspirasyonun Mekansal Değişiminin Belirlenmesinde Gediz Havzası Örneği

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), dünyadaki özellikleri ve olayları haritalamak ve analiz etmek için son derece yararlı ve kullanışlı bilgisayar tabanlı araçlardır. CBS teknolojisi, sorgulama, analiz etme, istatistiksel değerlendirme, ortak veri tabanı işlemlerini gerçekleştirerek coğrafi analizler ve haritalar yapma, çalışmalara görsellikler katmak gibi bir çok avantaja sahiptir. Klasik yöntemlerle Evapotranspirasyon haritalarının hazırlanması havzanın büyüklüğüne göre aylar hatta yıllar alabilmektedir. Ancak son yıllarda gelişen teknolojiye paralel olarak zaman ihtiyacı azalmış hatta dakikalar içinde söz konusu haritalar yapılabilir hale gelinmiştir. Jeoistatistiksel metotlar büyük alanların kısa sürede haritalanmasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Gediz havzasını kapsayan bu çalışmada, havzada bulunan uzun yıllık iklim verilerinde yararlanılarak Referans Evapotranspirasyon (ETo) değerleri Standardize FAO Penman Montehit yöntemi ile hesaplanmıştır. Hesaplamada 6 tanesi havza içinde 8 tanesi de havza dışı komşu istasyon değerleri kullanılmıştır. Hesaplamalar sonucunda, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül ve yıllık toplam ETo değerleri jeoistaitisitik yöntemiyle haritalanmıştır. Jeoistatistik haritaların üretilmesinde enterpolasyon yöntemi olarak cokriging, semivariogram olarak da spherical model kullanılmıştır. ETo haritalarının hazırlanmasında söz konusu yöntem ve model güvenilir şekilde kullanılabileceği belirlenmiştir.

Determination of Spatial Variation of Reference Evapotranspiration Case Study of Gediz Basin

Geographic Information Systems (GIS) are computer based tools for mapping and analysingfeatures and events on earth. GIS technology integrates common database operations such as queryand statistical analysis with the unique visualisation and geographic analysis benefits offered by mapsEvapotranspiration mapping with classical methods may take months and even years based on the sizeof the area to be mapped. However, recently developed methods decreased the time consumed forsuch mapping practices to minutes. Geostatistical methods are the most commonly used methods formapping over large areas in a short time. In present study, Reference Evapotranspiration (ETo) valueswere calculated by Standardize FAO Penman Montehit method using long-term climate data in the Gediz basin. The calculated ETo values were mapped for April, May, June, July, August, Septemberand yearly total by using geoistitic method. It was used 6 station in basin and 8 station out of basins forcalculation. In the production of geostatistics maps, cokriging was used as interpolation method andspherical model was used for model of semivariogram. At the end of the study, it was determined thatETo maps could be produced with reliable method and model.

Keywords:

Gediz Basin, geostatistic, reference evapotranspiration,

PDF

___

Ahmed S, De Marsily G (1987). Computation of geostatistical methods for estimating transmissivity using data on transmissivity and specific capacity. Water Resour. Res. 23, 1717-1737. Anonim 2003. Tarım ve Köyisleri Bakanlıgı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlügü, APK Dairesi Baskanlıgı Yayınları, Türkiye Toprak Su Kaynakları ve Çöllesme Raporu, Ankara. http:// www.khgm.gov.tr/kutuphane/collesme/colleme.htm. Erisim Tarihi: 13.02.2009. Başkan O (2004). Gölbası yöresi topraklarının mühendislik, fiziksel özellik ilişkilerinde jeoistatistik uygulaması, Doktora Tezi, AÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Ankara. Cressie NAC (1990). The origins of kriging. Math. Geol. 22: 239– 252. Creutin JD, Obled C (1982). Objective analyses and mapping techniques for rainfall fields: an objective comparison. Water Resour. Res. 18: 413-431. Çetinkaya CP, Barbaros F (2008). Su Yönetimi Senaryoları %le Gediz Nehri Yıllık Su Bütçesi Performansının Değerlendirilmesi. TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi Bildirileri, TMMOB, s. 323-334. 20-22 Mart 2008, Ankara, Delhomme JP (1978). Kriging in the Hydrosciences. Advances in Water Resources,1(5): 251-266. Gumiaux C, Gapais D, Brun JP (2003). Geostatistics applied to best-fit interpolation of orientation data. Tectonophysics 376: 241– 259. Isaaks EH, Srivastava RM (1989). An Introduction to applied geostatistics. Oxford University Press, New Yourk, p. 561 Martinez-Cob A, Cuenca RH (1992). Influence of elevation on regional evapotranspiration using multivariate geostatistics for various climatic regimes in Oregon. J. Hydrol. 136: 353-380. Noshadi M, Sepaskhah AR (2005). Application of geostatistics for potential evapotranspiration estimation. Iranian Journal of Science & Technology, Transactions of Civil Engineering 29 (3): 343-355 Olea RA (1977). Measuring spatial dependence with semivariograms. kansas geological survey, series on spatial analysis, No. 3, Lawrance, Kansas. p. 122 Philips DL, Dolph JD, Marks D (1992). A comparison of geostatistical procedures for spatial analysis of precipitation in mountainous terrain. Agric. For. Meteorol. 58: 119-141. Samper FJ, Carrera J (1990). Multivariate geostatistical analysis of evapotranspirations and precipitation in mountainous terrain. Geostatistica: Applications a la hydrologia subterrancea. In: A. Martinez-Cob (ed) J. Hydrol. 174: 19-35. Taş İ, Kırnak H (2011). Yarı kurak iklim bölgelerinde bitki su tüketiminin tahmininde kullanılabilecek ampirik modeller. Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 2011; 8(1): 57 - 66. Vieira SR, Hatfield JL, Nielsen DR, Biggar JW (1983). Geostatistical theory and application to variability of some agronomical properties. Hilgardia, 51 (3): 1-75, Davis- California Weber D, England E (1994). Evaluation and comparison of spatial interpolators II. Math. Geol. 26: 589-603.