Harun TORUNLAR, Murat Güven TUĞAÇ, Dilek KAYA ÖZDOĞAN, Gamze DEPEL, Nevzat DEREKÖY

Jeotermal Kaynakların Tarımsal Sulama Suyu Kirliliği ve Kalitesi Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi

Bu çalışmada; Ankara ili Ayaş ilçesinde bulunan jeotermal kaynakların kullanımlarından sonra ortaya çıkan jeotermal atık suların, bölgede tarımsal amaçlı sulama suyu olarak kullanılan İlhan çayına deşarjı sonrasında bu sularda yarattığı kirlenme ve kalitesinin değişmesi ile yetiştirilen tarımsal ürünler üzerinde oluşturduğu kirlenme potansiyelinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Jeotermal sular, dere suları, jeotermal deşarj suları, yeraltı suları ve içme sularından alınan su örneklerine ait analiz değerleri, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliğinde belirtilen eşik değerler olmak üzere çeşitli uluslararası standartlar kullanılarak değerlendirilmiştir. Buğday, domates, şekerpancarı, havuç ve yonca’dan oluşan bitki örneklerine ait analiz değerleri ise, Biyokonsantrasyon indeks değerlerine göre değerlendirilmiştir. Sulama sezonu öncesi ve sonrası olmak üzere iki dönem halinde alınan su örneklerinde ağır metal ve iz elementlerden Arsenik (As); 26.93-234.57 μg L-1, Molibden (Mo); 17.3-67.4 μg L-1, Bor (B); 2.58-8.74 mg l-1 olarak, su kalite parametrelerinden Ec; 3120-7970 μS cm-1, pH; 8.6-9.3, klorür (Cl); 40.64-1140.47 mg l -1, sülfat (SO4); 675.34-5622.91 mg L-1, ve toplam tuz konsantrasyonu 1210.24-5676,8 mg l-1 olarak bulunmuştur. Bitkilerin farklı aksamlarından alınan örnekler için, makro-mikro besin elementleri ile ağır metal ve iz elementler açısından kirlenme potansiyelini ortaya koyan Biyokonsantrasyon indeks değerleri hesaplanmıştır. Değerlendirilmeler neticesinde çalışma alanındaki sulama sularının V. Sınıf (zararlı) su kalitesinde olduğu ve sulama suyu kullanılabilirlik oranı olarak % 33.3’lük bir orana sahip olduğu sonucuna varılmıştır.

Assessing Impact of Geothermal Resources on Quality and Pollution of Agricultural Irrigation Waters

Wastewaters derived from the use of geothermals occurring in Ayaş county (Ankara) where theseare later discharged to İlhan stream, which is used for irrigation. Pollution potential of the geothermalwastewaters on local agricultural products and pollution with impact on the water quality of thestream after the discharge was the main subject of this project.Analyses carried out on the water samples representing geothermal waters, streamwaters,geothermal discharge waters, ground waters and drinking waters were assessed according to thethreshold values stated by Technical Principles Statement of Water Pollution Control Regulation andto various international standards. Analyses data of wheat, tomatoes, sugar beet, carrot, and cloversamples were evaluated with respect to the bioconcentration index values.In the water samples collected in two phases, before and after the irrigation season, heavy metaland trace elements including arsenic (As); 26.93-234.57 μg L-1, molibdenum (Mo); 17.3-67.4 μg L-1,boron (B); 2.58-8.74 mg l-1 were measured along with water quality parameters including Ec; 3120-7970 μS cm-1, pH; 8.6-9.3, chloride (Cl); 40.64-1140.47 mg l-1, sulfate (SO4); 675.34-5622.91 mg L-1and total salt concentration 1210.24-5676,8 mg l-1. For the samples taken from various parts of theplants, bioconcentration index values revealing pollution potential with respect to the macro-micronutrition elements with heavy metal and trace elements were calculated. As a result of evaluations ofthe subject area waters, these are classified as V. Class (unsafe) water quality and it is concluded thattheir usability rate as irrigation water is 33.3%.

Keywords:

Plant, geothermal resources, pollution, irrigation waters,

PDF

___

Akman Y, Ketenoğlu O, Evren H, Kurt L, Düzenli S (2000). Çevre kirliliği, çevre biyolojisi. Palme Yayıncılık, Ankara. Allen RG, Pereira LS, Raes D, Smith M (1998). Crop evapotranspiration guidelines for computing crop water requirements. FAO Irrigation and drainage paper 56. Food and Agriculture Organization, Rome. Anonim (1991). Su Kirliliği Kontrolu Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliği, Resmi Gazete sayı: 20748, Ankara. Anonim (2004). Su Kirliliği Kontrolu Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliği, Resmi Gazete sayı: 25687, Ankara. Ayers RS, Westcot DW (1989). Water quality for agriculture.FAO, Irrigation and Drainage pp 29, Rev.1, p.174. Birkle P, Merkel B (2000). Environmental impact by spill of geothermal fluids at the geothermal field of Los Azufers, Michoacan Mexico. Water Air and Soil Polution, 124 (3-4), 371-410. Brohi A, Akgün A, Rüştü M, Sabit K.E (1994). Bitki Besleme. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:4, Kitaplar Serisi:4, Tokat. Brooks RR (1983). Biological methods of prospecting for minerals, John Willey and Sons, NewYork, s. 332. Camgöz B, Saç MM, Bolca M, Özen F, Oruç ÖE, Demirel N (2010). Termal suların radyoaktivite ve kimyasal içeriklerinin incelenmesi; İzmir, Seferihisar bölgesi örneği, Ekoloji Dergisi, 19(76):78-87. Codex Alimentarius Commission (2011). Codex Alimentarius Commission (CAC), http://www.fao.org/faowho- codexalimentarius/en/ Dudka S, Piotrovvska M, Chlopecka A,Witek T (1995). Trace metal contamination of soils and plants by the mining and smelting industry in upper silesia, South Poland, Journal of Geochemical Exploration, 52. 237-250. Edwards DG (1971). Concepts of essentiality and function of nutrients. Eroğlu V (2008). Ülkemizde termal, maden suları kaynakları ve kullanımı. Termal ve Maden Suları Konferansı, 24-25 Nisan, Afyonkarahisar. Eşder T (1981). Türkiye jeotermal enerji kaynakları ve seracılıktaki önemi. I. Türkiye Seracılık Kongresi, Etibank Matbaası, 81-108, Antalya. Jones Jr. JB, Wolf B, Mills HA (1991). Plant analysis handbook micro-macro Publishing inc. Köksoy M, Topçu S (1976). Jeokimyasal prospeksiyonun tanıtımı ve laboratuar teknikleri. M.T.A. Eğitim Serisi Kitapları,16, p. 96. Mills H.A, Jones Jr. J.B (1996). Plant analysis handbook II. MicroMacro Publishing, Okcu M, Tozlu E, Kumlay AM, Pehluvan M (2009). Ağır metallerin bitkiler üzerine etkileri. Alınteri 17 (B): 14-26. Özbek H, Kaya Z, Gök M, Kaptan H (1995). Toprak bilimi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Genel Yayın No: 73, Ders Kitapları Yayın No:16, Adana. Pais I, Jones Jr., JB (1997). The Handbook of trace elements, St. Lucie Pres, Boca Raton, Fla., pp. 223. Rose AW, Hawkens HE, Webb JS (1979). Geochemistry in mineral exploration (2nd edition). Academic Press, London. TSE (1987). TS-266 İçme suyu standartları, Türk Standartlar Enstitüsü, Ankara. USEPA (2001). Drinking water arsenic rule history. https:// www.epa.gov/dwreginfo/drinking-water-arsenic-rule-history. WHO (1993). Guidelines for Drinking-water Quality, set up in Geneva Read more: http://www.lenntech.com/ applications/drinking/standards/who-s-drinking-waterstandards. htm#ixzz4oPJ2H7q4.