ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUĞA SAHİP ANNELERİN YAŞADIĞI DUYGULAR, ÇOCUKLARININ GELECEĞİNE İLİŞKİN DÜŞÜNCELERİ ve UMUTSUZLUK DÜZEYLERİ

Ebeveynlerin en varoluşsal düşüncelerinin başında çocuklarının gelecekte iyi birer vatandaş olarak kendi ayakları üzerinde durabilmeleri diğer bir deyişle "yaşamlarını kazanmaları" gelmektedir. Kuşkusuz tüm anne ve babalar için geçerli olan bu düşünce ve duygulanım süreci, ağır zihinsel engelli çocuğa sahip ailelerde daha belirgin bir biçimde hissedilmektedir. Bu süreçte çoğunlukla özürlü çocuğun günlük bakımında daha fazla sorumluluk üstlenen anne daha güç sorunlarla karşılaşmakta ve umutsuzluğa düşmektedir. Zihinsel engelli çocuk sahibi annelerin yaşadığı duygular, çocuklarının geleceğine ilişkin düşünceleri ve umutsuzluk düzeylerinin saptanması amacıyla dizayn edilen bu çalışmada Ankara ilinde faaliyet gösteren 5 zihinsel engelliler eğitim ve rehabilitasyon merkezine çocukları devam eden 146 anneyle görüşülmüştür. Buna göre; annelerin yarısından biraz fazlasının (%54.8) ilkokul mezunu, yaklaşık üçte birinin (%35. 6) 26-30 yaş grubunda, dörtte üçünün (%75.3) ev hanımı ve büyük bir çoğunluğunun (%85,6) evli olduğu saptanmıştır. Annelerin hemen hemen tamamı (%91,5) kendileri öldükten sonra çocuklarının geleceğine ilişkin endişe ve kaygı yaşadıklarını, yarısına yakını (%44.5) ise çocuklarının bakım sorumluluğunu yerine getirirken eşlerinin kendisine destek olmadığını dile getirmiştir. Annelerin ortalama umutsuzluk puanı 7.94±3.45 olduğu saptanmış, eğitim durumu yükseldikçe ve annenin yaşı azaldıkça umutsuzluk düzeyinin azaldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Zihinsel engellilik, zihinsel engelli çocuğa sahip anne, , zihinsel engelli çocuğa ilişkin düşünceler, umutsuzluk, sosyal hizmet.

The Mothers Emotions, Views on Their Child’s Future and Hopelessness Level Who Have Mentally Retarded Child

The most important of the wishes of parents is that his/her child stay on his/her own two feet, be a well regarded citizen in the future; in other words, parents want their children to be able to "earn his/her life" alone.Undoubtedly, this thought and emotion process valid for all parents is perceived more intensely by families who have severely mentally retarded children. Generally, in this process the mother undertakes more responsibility than the father, and for this reason, she encounters more difficult problems and finds herself in hopelessness. This study was made in order to display the mothers' emotions and views on their child's future and the hopelessness level of mothers who have mentally retarded child. This research was put into practise in 5 education and rehabilitation centers for mentally retarded children in Ankara and 146 mothers who came to the centers with their children have been interviewed. According to the findings of the research; more than half of the samples (54.8%) had graduated from elementary school, one third of the samples (35.6%) were in the 26-30 age group, three fourth of the samples (75.3%) were housewives and 85.6 % of them were married. Nearly all of them (91.5%) were living in anxiety and worry because they wondered what would happen to their children after their death, approximately half of them (44.5%) told that their husbands did not support them while they were carrying out the responsibility of the care of their children. Mothers’ average hopelessness score was 7.94±3.45. It was also seen that hopelessness level was decreasing with increasing education level.

Keywords:

Mental retardation, the mother who has mentally retarded child, the ideas on mentally retarded child, hopelessness, social work.,

PDF

___

Alptekin, K. (2004) “Ana Hatlarıyla özel Eğitim ve Rehabilitasyon Kurumlarında Aile Eğitimi Programının Yapılandırılması”, Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 4 (1) 47- 58.
Al-Shatti, A. A., Rahman, A., Ahmed, A., Ahmed, R. U. (1994) “Parents of Mentally Retarded Children: Personality Characteristics and Psychological Problems”, Social Behavior and Personality, 22(1)41-52.
Ashman, K. K. ve Zastrow, C. (1990) Understanding Human Behavior and the Social Environment, Nelson Hail Publishers, Chicago.
Baumeister, R. F. ve Tice D. M. (1990) “Anxiety and Social Exclusion", Journal of Social and Clinical Psychology, 9 (2) 165-195.
Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D., Trexler, L. (1974) “The Measurement of Pessimism: The Hopelessness Scale”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42 (1) 861-865.
Beck, A. T., Steer, R. A., Garbin, M. G. (1988) “Psychometric Properties of the Beck Depression Inventory: Twenty- five Years of Evaluation”, Clinical Psychology Review, 8 (1)77-100.
Dale, N. (1996) Working with Families of Children with Special Needs, Routlege, New York.
Durak, A. (1994) “Beck Umutsuzluk Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Türk Psikoloji Dergisi, (9) 1-11.
Duyan, V. (2005) “Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Problemlerle Başa Çıkma Tarzları”, Ufkun ötesi Bilim Dergisi, 5 (1) 1-6.
Duyan, V. (2005) "Relationships Between the Sociodemographic and Family Characteristics, Street Life Experiences and the Hopelessness of Street Children”, Childhood, 12 (4) 445- 459.
Erkan, G. (1998) “Ana-Babanın Özürlü Çocuğa Yaklaşımı ve Uyumu”, Sosyal Hizmet Sempozyumu 97, Toplumla Bütünleşme Sürecinde Özürlüler ve Sosyal Hizmet, H.Ü. SHYO Yayını, No: 3, Ankara.
Işıkhan, V. (2005) Türkiye’de Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Sorunları, H.Ü. Yayını, Ankara.
Okanlı, A., Ekinci, M., Gözüağca, D., Sezgin, S. (2004) “Zihinsel Engelli Annelerin Yaşadıkları Psikososyal Sorunlar”, İnsan Bilimleri, 1 (1) 1-8. Özgür, I. (2000) “özel Eğitimde Aile Rehberliği ve Danışmanlık Hizmetlerinin Önemi”, Özel Eğitimde Aile Eğitimi Sempozyumu, T.C. MEB özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayım, Ankara.
Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu C., Tekin, D. (1993) "Ümitsizlik Ölçeğinin Geçerlilik, Güvenirliği”, Kriz Dergisi, Sayı: 1, 1993:139-142.
Tunçbilek, E. ve Hatipoğlu, S. (1988) “Kronik Hastalıklı Çocuklar ve Aileleri”, Türk Hemşireler Dergisi, 38 (1) 37-42.
Uğuz, Ş., Toros, F., İnanç, Y. B, Çolakkadıoğlu, O. (2004) “Zihinsel ve/veya Bedensel Engelli Çocukların Annelerinin Anksiyete, Depresyon ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesi”, Klinik Psikiyatri, 7 (1) 42-47.
Veisson, M. (1999) "Depression Symptoms and Emotional States in Parents of Disabled and Non-Disabled Children", Social Behavior and Personality, 27 (1)87-98.