Aklın “Aksesuar”ları: Gustav Freytag’ın Dramatik Yapısından Bir Dünya Tasavvuruna
Kendi kaderini içeriği vasıtasıyla kendisi tayin eden, metnin otonomluğunu ön plana yerleştiren bir dramatik metin analizi, karakter dönüşümünü, diyaloglarını ve sahne talimatlarını belirleyen görünmez bir mekanizmaya çoğunlukla sırtını döner: Dramatik yapı. Halbuki o veya bu biçimde dramatik bir formla şekillendirilmiş metinlerin anlatı biçimini ve üslubunu önceleyen, dramatik içeriğin vurgusunu büsbütün değiştirebilen, yeri geldiğinde yeniden kurgulayabilen dram tekniği, içerikten bağımsız olarak kendine ait ayrı bir anlatı katmanı taşır. Aklın “Aksesuar”ları: Gustav Freytag’ın Dramatik Yapısından Bir Dünya Tasavvuruna başlıklı bu makale dramatik yapının nasıl ayrı bir anlatı ürettiğine odaklanıyor. Çeşitli tekniklerle, farklı yapısal kaygılar gözetilerek yazılmış oyunların farklı yapılara uyarlanma senaryoları da göz önünde bulundurularak bu anlatının açığa çıkarılmasını, yapının taşıdığı anlatının toplumsal, ekonomik ve siyasal katmanlarla oyunun içeriğinden daha yoğun bir ilişki içinde olduğunun gösterilmesini hedefliyor. Freytag’ın yapısının altında kalan gizli dünya tasavvuruna odaklanırken, bu dünya tasavvurunun dönemin Batı’daki toplumsal hayata ve dinamiklerine ışık tutan David Hume ve Auguste Comte gibi düşünürlerle olan ilişkisini, tiyatronun ve oyunların tabi tutuldukları yapıyla değişen anlamlarını da epistemolojik-ontolojik bir eksende araştırıyor. Genel bir dramatik yapı tartışmasını yürütebilmek için yer yer anakronik görünebilecek şekilde zaman atlamalarıyla kurulan bu çalışmada, model oyunlarda da (Medea’dan a Streetcar Named Desire’a) biçim-içerik tartışmasında da (Aristoteles’ten Propp’a) aynı anakronizm benimsendi.
Anahtar Kelimeler:
Dramatik yapı, Gustav Freytag, Auguste Comte, David Hume, dramatik epistemoloji, dramatik epistemoloji
The “Accessories” of the Mind: From Gustav Freytag’s Dramatic Structure to Imagining a New World
The task of a self-determined, autonomous dramatic text analysis is to bring the narrative, as proposed by the dramatic content, to the centre of that analysis. Such an approach is mostly only valid as long as it turns a blind eye to an invisible mechanism that originally produces the character transformation, dialogues and stage directions: Dramatic structure. The dramatic structure, however, might precede the narrational, stylistic nature of dramatic texts, alter the core of the dramatic content, or rebuild it entirely and it usually operates on its own narrational stratum.The “Accessories” of the Mind: From Gustav Freytag’s Dramatic Structure to Imagining a New World relocates the invisible dramatic structure to its central position and focuses on the narration it produces. Model/sample plays used in the article are adapted to different dramatic structures to reveal that narration and show how the narrative of structure establishes a more intensive relation with societal, economic and political layers than the content itself. This study also intends to uncover the envisaged realm that is buried deep beneath Freytag’s dramatic structure, explore the epistemological-ontological connections of that dramatic world with thinkers such as David Hume and Auguste Comte: the perfect philosophical representatives of their own times. Anachronism has been employed as a conscious method both in the selection of the model plays (from Medea to a Streetcar Named Desire) and the theoretical framework for a discussion on form versus content (from Aristotle to Propp).
Keywords:
Dramatic structure, Gustav Freytag, Auguste Comte, David Hume, dramatic epistemology,
___
- Allen, Graham, Semiology, Roland Barthes içinde, Routledge, 2003. Arıcı, Oğuz, Karaktersiz Tragedya, Tiyatroyla Düşünmek içinde, Habitus Kitap, 2016, İstanbul. Aristoteles, Poetika, çev. İsmail Tunalı, Remzi Kitabevi, 14. Basım, 2006. Badiou, Alain, Philosophy and Truth, Infinite Thought: Truth and the Return to Philosophy, Continuum, Londra, New York, 1999. Blackburn, Simon, Oxford Dictionary of Philosophy, İkinci Edisyon, Oxford University Press, 2008. Blankenship, Debra, Oikos and Polis in the Medea: Patterns of the Heart and Mind, Anthós (1990-1996), Cilt 1, Sayı 3, Makale 14, 1992. Bloom, Harold, Bloom’s a Streetcar Named Desire, Chelsea House Publishers, 2005. Blundell, Mary Whitlock, Ethos and Dianoia Reconsidered, Essays on Aristotle’s Poetics içinde, ed. Rorty, Amelie Oksenberg, Princeton University Press. Broude, Ronald, Revenge and Revenge Tragedy in Renaissance England, Renaissance Quarterly içinde, 28.1, Bahar 1975. Brown, Robert, Comte and Positivism, the Nineteenth Century, Routledge History of Philosophy serisi içinde, ed. Ten, C.L., Cilt: 7, Routledge, 2005. Cardwell, Douglas, the Well-Made Play of Eugène Scribe, the French Review, Cilt LVI, No: 6 içinde, Mayıs 1983. Carlson, Marvin, Italy and France in the Early Nineteenth Century, Theories of the Theatre içinde, Genişletilmiş Edisyon, Üçüncü Baskı, Cornell University, 1996. Carlson, Marvin, the Germanic Tradition in the Late Nineteenth Century, Theories of the Theatre içinde, Genişletilmiş Edisyon, Üçüncü Baskı, Cornell University, 1996. Carlson, Marvin, the Renaissance in England and the Netherlands, Theories of the Theatre içinde, Genişletilmiş Edisyon, Üçüncü Baskı, Cornell University, 1996. Comte, Auguste, the Crisis of Industrial Civilization: The Early Essays of Auguste Comte, Heinemann, Londra, 1974. Comte, Auguste, the Positive Philosophy, Volume I, çev. Harriet Martineau, Batoche Books Dean, David, Law-Making and Society in Late Elizabethan England: the Parliament of England, 1584- 1601, Cambridge University Press, 1996. Descartes, Rene, Meditations on First Philosophy, çev. Jonathan Bennett, dijitalleştirilmiş ve Bennett tarafından yeniden yorumlanarak ele alınmış versiyonu, son geliştirilmiş versiyon: Nisan 2007. Dunne, Will, the Dramatic Writer’s Companion: Tools to Develop Characters, Cause Scenes, and Build Stories, the University of Chicago Press, 2009. Euripides, Medea, Mitos Boyut Yayınları, İkinci Basım, çev. Metin Balay, İstanbul, 2010. Fischer-Lichte, Erika, Theatre, Sacrifice, Ritual: Exploring Forms of Political Theatre, Routledge, Londra, New York, 2005. Ford, Andrew, the Purpose of Aristotle’s Poetics, Classical Philology 110 içinde, 2015. Freytag, Gustav, Technique of the Drama: An Exposition of Dramatic Composition and Art, çev. MacEwan, J. Elias, Scott, Foresman and Company, Chicago, Üçüncü ve dijital edisyon. Halliwell, Stephen, Giriş, Aristotle’s “Poetics” içinde, Chicago, 1998. Hug, Kathleen E., Outline of the U.S. Economy, U.S. Information Agency, 1981. Huizinga, Johan, Homo Ludens, A Study of the Play-Element in Culture, Routledge, 1949. Hume, David, an Abstract of a Treatise of Human Nature, An Enquiry Concerning Human Understanding içinde, ed. Eric Steinberg, İkinci Edisyon Hackett Publishing, Cambridge, 2009. Ishay, Micheline R., the World Wars: the Institutionalization of International Rights and the Right to Self-Determination, the History of Human Rights içinde, University of California Press, 2008. Jameson, Fredric, Theories of the Postmodern, Postmodernism, or, the Cultural Logic of Late Capitalism içinde, Duke University Press, 1991. Kataria, Gulshan Rai, the Hetairas (Maggie, Myrtle, Blanche), Tennessee Williams’s a Streetcar Named Desire, Bloom’s Modern Critical Interpretations içinde, Infobase Publishing, 2009. Kuritz, Paul, the Making of Theatre History, Prentice Hall, 1988. Lynch, William F., the Drama of the Mind: An Ontology of the Imagination, Notre Dame English Journal, Cilt: 13, Sayı: 1, Güz 1980 içinde. Mamet, David, Three Uses of the Knife: On the Nature and Purpose of Drama, Vintage Books, New York, 1998. Mishra, Raj Kumar, a Study of Form and Content, Journal of English and Literature Vol. 2(7), Eylül 2011. Shakespeare, William, Hamlet, the Complete Works of Shakespeare, Volume II içinde, Nelson Doubleday, Inc., New York, 1950. Spencer, Stuart, the Playwright’s Guidebook, Faber and Faber, New York, 2002. Williams, Tennessee, a Streetcar Named Desire, New Directions, Sekizinci Edisyon. Zerba, Michelle, Doubt and Skepticism in Antiquity and the Renaissance, Cambridge University Press, 2012.
- ISSN: 1303-8605
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2002
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi