Toplu Taşıma Sistemlerinde İklimlendirme ve İç Hava Kalitesi

İnsanların toplu halde yolculuk yaptığı toplu taşıma sistemlerinin kabinlerinin ve istasyonlarının iklimlendirilmesi konfor, hijyen ve güvenlik açısından önemlidir. Mevcut çalışmada toplu taşıma sistemleri iklimlendirilmesinde iç ve çevresel şartlar hakkında standartlar verilmiştir. Bu tip sistemlerde kullanılması gereken iklimlendirme sistemlerinin özellikleri tanıtılmıştır. Isıl konfor ve iç hava kalitesi üzerine son yıllarda yapılan çalışmaların bu tarz sistemlerin tasarımına yol göstermesi amacıyla bir değerlendirmesi verilmiştir . Ayrıca dünyada ve ülkemizde metro sistemlerin peron ve vagonlarında, raylı sistemlerin vagonlarında ve otobüslerde iç hava kalitesi konusunda yapılmış çalışmalar gösterilerek kabul edilebilir referans değerler belirtilmiştir. Metro-raylı sistemler ve otobüsler gibi toplu taşıma sistemlerinin iklimlendirilmesinde ortamın ısıtılması, soğutulması, neminin uygun değerlerde tutulması ve temiz bir iç ortamın temini konularında kabul edilebilir normlar sunulmuştur. Özetle toplu taşıma sistemlerinde havalandırma ve iç hava kalitesi konularıyla ilgili iç ortam koşulları, ısıl konfor, iç hava kalitesi gibi parametreler üzerine yapılmış bildiri, konferans tebliği, makaleler, standartlar ve lisansüstü tez çalışmaları incelenerek bu alanda tasarım yapanlara yol gösterecek bir alt yapı çalışması oluşturulmuştur. İncelenen çalışmalar değerlendirilerek bulunan sonuçlar özetlenmiştir. Toplu taşıma sistemlerinde havalandırma ve iç hava kalitesiyle ilgili dizayn ve işletme ile ilgili başlıca standartların kapsamlı listesi ilk kez bu çalışmada verilmiştir.

Air Conditioning and Indoor Air Quality in Public Transportation Systems

The air conditioning of the cabinets and stations where public transport takes place is important for comfort, hygiene and safety. In the present study, standards are provided about the internal and environmental conditions of the air conditioning of the public transport systems. The qualifications of the air conditioning units for the mentioned systems are introduced. Recent studies about thermal comfort, and quality of indoor air are summarized and evaluated in order to enlighten the design engineer. Also, the studies about the quality of indoor air in the platforms and wagons of subway systems, in railway systems, in wagons and buses in the world and in our country are summarized including the widely accepted standards. Detailed list of standards are provided for the air conditioning of public transport systems (such as metro-rail systems and buses), for heating, cooling and keeping the humidity in the acceptable limits as well as assuring a clean internal environment. In brief, a comprehensive compilation was made that is essential for designers in this area by examining papers, conference proceedings, articles, standards and postgraduate thesis studies on parameters such as indoor environment conditions, thermal comfort, indoor air quality related to ventilation and indoor air quality in public transportation systems. A comprehensive and complete list of air conditioning and interior air quality standards are given for the first time for the operation and design of the public transportation systems.

PDF

___

Durgun, G., Endüstriyel Tesislerde İç Hava Kalitesi, 12. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir. P. 271-281, 2015.
Schramek, E., Recknagel-Sprenger SchramekIsıtma ve Klima Tekniği El Kitabı, TTMD, Ankara, 1999.
Bulut, H., Isıtma Sezonunda Ofislerde İç Hava Kalitesinin Araştırılması, 12. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 1-11, 2015.
Heating, A.S.O., et al., Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality, American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers, 2002.
Janssen, J.E., Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality, ASHRAE Journal, 31(10): p. 40-48, 1989.
Bas, E., Indoor Air Quality: A Guide for Facility Managers, The Fairmont Press, Inc., 2004.
Montgomery, D.D. and D.A. Kalman, Indoor/ Outdoor Air Quality: Reference Pollutant Concentrations in Complaint-Free Residences, Applied Industrial Hygiene, 4(1): p. 17-20, 1989.
Fanger, P.O. How To Make Indoor Air Quality One Hundred Times Better While Saving Energy, In Procedings of VI. International HVAC+R Technology Symposium, Turkish Society of HVAC & Sanitary Engineers, 2004.
Hui, P., L. Wong, and K. Mui, Evaluation of Professional Choice of Sampling Locations for Indoor Air Quality Assessment, Building and Environment, 42(8): p. 2900-2907, 2007.
Li, Y. and Z. Chen, A Balance-Point Method for Assessing the Effect Of Natural Ventilation on Indoor Particle Concentrations, Atmospheric Environment, 37(30): p. 4277-4285, 2003.
Zhang, Q. and G. Zhang, Study on TVOCs Concentration Distribution and evaluation of Inhaled Air Quality Under a Re-Circulated Ventilation System, Building and Environment, 42(3): p. 1110-1118, 2007.
Halios, C.H. and C.G. Helmis, On the Estimation of Characteristic Indoor Air Quality Parameters Using Analytical and Numerical Methods, Science of the Total Environment, 381(1): p. 222-232, 2007.
Jones, A.P., Indoor Air Quality and Health, Atmospheric Environment, 33(28): p. 4535-4564, 1999.
Esin, T., İnsan Sağlığını Etkileyen İç Hava Kalitesinin Oluşumunda Yapı Malzemelerinin Rolü, Yapı, 275: p. 99-103, 2004.
Aslan, D., İç Hava Kalitesi ve Kontrolü, III. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi ve Sergisi, Teskon 97, 1997.
Gürdallar, M., Hijyen ve İç Hava Kalitesi Bakımından HVAC Sistemlerinin Temizliği, VI. Ulusal Tesisat ve Mühendislik Kongresi Bildiriler Kitabı, p. 1-13, 2002.
Kapkin, Ş. and E. Uzal, Kapalı Ortamlardaki Hava Kalitesini Etkileyen Parametreler ve Toplu Taşımacılıkta İç Hava Kalitesinin Bilgisayar Destekli Analizi, İklim, 2005.
Alyüz, B. and V. Sevil, İç Ortam Havasında Bulunan Uçucu Organik Bileşikler ve Sağlık Üzerine Etkileri, Trakya Univ. J. Sci, 7(2): p. 109-116, 2006.
Köksal, Y., Kapalı Mahallerde Hava Kalitesinin İyileştirilmesi, 2001.
Doğan, H., Havalandırma ve İklimlendirme Esasları, Seçkin, 2002.
Önen, E., Havalandırma ve Klima Tesisatı, Tc Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Teknik El Kitapları, 1985(9).
Onat, B., Metro İstasyonları ile Metro ve Şehirlerarası Tren Vagonlarında İç Hava Kalitesi, 12. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 217-227, 2015.
Oral, Z.A. and A. Arısoy, Alışveriş Merkezlerinde İç Hava Kalitesi, 12. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 181-192, 2015.
Atmaca, İ., Şehirlerarası Otobüslerde Havalandırma ve İç Hava Kalitesi, 12. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 195-214, 2015.
Toprak, M., et al., Alışveriş Merkezlerinde İç Hava Kalitesi, 11. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir. P. 1901-1914, 2013.
Arı, H., Toplu Taşım Aracı İçinde Karşılaşılan Partikül Madde Maruziyeti, 10. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 17791782, 2011.
Öztürk, B. and G. Düzovalı, Okullarda Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri, 10. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 17151723, 2011.
Onat, B., T. Haksevenler and Ü.A. Şahin, İstanbul’da Farklı Bina İçi Ortamlarda Pm2.5, CO Konsantrasyonları ve Partikül Sayısının Belirlenmesi, 10. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 1785-1790, 2011.
Yeşilyurt, C. and N. Akcan, Hava Kalitesi İzleme Metodolojileri Ve Örneklem Kriterleri. Tc Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Çevre Sağlığı Araştırma Müdürlüğü, Ankara, 2001.
Dolaş, E., G. Güllü and S. Menteşe, İç Ortam Hava Kalitesinin İyileştirilmesinde Gümüş İyonları İçeren PVC Malzemelerin Antimikrobiyal Etkisinin Belirlenmesi, 10. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 17051712, 2011.
Bulut, H., Havalandırma ve İç Hava Kalitesi Açısından CO2 Miktarının Analizi, 10. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, 1679-1689, 2011.
Turan, D., et al., İlköğretim Okullarında Binaİçi Hava Kalitesi İle İlgili Sağlık Semptomlarının Yaygınlığı, 9. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 707-714, 2009.
Korukçu, Ö., Spor Salonlarında Isıl Konfor İç Hava Kalitesi ve Aydınlatma, 12. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 261-267, 2015.
Ayken, U., Hava Kalitesi Kontrolü ve İhtiyaca Dayalı Havalandırma, 3. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 859-866, 1997.
Eralp, O.C. and E. Musluoğlu, Yeraltı Toplu Taşıma Sistemlerinde Acil Durum Havalandırması, 6. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 1-8, 2003.
Bulgurcu, H., N. İlten, and A. Coşgun, Okullarda İç Hava Kalitesi Problemleri ve Çözümler, 7. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi. 2005, MMO, İzmir, P. 601-616.
Karakoç, T.H., et al., Uçaklarda İç Hava Kalitesi ve Neden Olabileceği Problemler, 7. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 431-441, 2005.
Bulut, H., Konutlarda İç Hava Kalitesi İle İlgili Ölçüm Sonuçlarının Analizi, 8. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, MMO, İzmir, P. 415427, 2007.
Chillrud, S.N., et al., Elevated Airborne Exposures of Teenagers to Manganese, Chromium, and Iron From Steel Dust and New York City's Subway System. Environmental Science & Technology, 38(3): p. 732-737, 2004.
Seaton, A., et al., The London Underground: Dust and Hazards to Health, Occupational and Environmental Medicine, 62(6): p. 355-362, 2005.
Pfeifer, G., R. Harrison, and D. Lynam, Personal Exposures to Airborne Metals in London Taxi Drivers and Office Workers in 1995 and 1996, Science of the Total Environment, 235(1): p. 253-260, 1999.
Johansson, C. and P.-Å. Johansson, Particulate Matter in the Underground of Stockholm. Atmospheric Environment, 37(1): p. 3-9, 2003.
Gomez-Perales, J., et al., Commuters’ Exposure to PM 2.5, CO, and Benzene in Public Transport in the Metropolitan Area of Mexico City. Atmospheric Environment, 38(8): p. 1219-1229 2004.
Boudia, N., et al., Manganese Concentrations in the Air of the Montreal (Canada) Subway in Relation to Surface Automobile Traffic Density, Science of the Total Environment, 366(1): p. 143-147, 2006.
Birenzvige, A., et al., Aerosol Characteristics in a Subway Environment, Aerosol Science & Technology, 37(3): p. 210-220, 2003.
Aarnio, P., et al., The Concentrations and Composition of and Exposure to Fine Particles (PM 2.5) in the Helsinki Subway System. At mospheric Environment, 39(28): p. 5059-5066, 2005.
Awad, A.H.A., Environmental Study in Subway Metro Stations in Cairo, Egypt. Journal of Occupational Health, 44(2): p. 112-118, 2002.
Chan, L., et al., Commuter Exposure to particulate Matter in Public Transportation Modes in Hong Kong, Atmospheric Environment, 36(21): p. 3363-3373, 2002.
Chan, L., et al., Exposure Level of Carbon Monoxide and Respirable Suspended Particulate in Public Transportation Modes While Commuting in Urban Area of Guangzhou, China, Atmospheric Environment, 36(38): p. 5831-5840, 2002.
Salma, I., T. Weidinger, and W. Maenhaut, Time-Resolved Mass Concentration, Composition and Sources of Aerosol Particles in a Metropolitan Underground Railway Station, Atmospheric Environment, 41(37): p. 83918405, 2007.
Goldman, D.L. and G.B. Huffnagle, Potential Contribution of Fungal Infection and Colonization to the Development of Allergy, Medical mycology, 47(5): p. 445-456, 2009.
Hwang, S.H., et al., Assessment of Airborne Environmental Bacteria and Related Factors in 25 Underground Railway Stations in Seoul, Korea, Atmospheric Environment, 44(13): p. 1658-1662, 2010.
Wang, Y.F., C.H. Wang, and K.L. Hsu, Size and Seasonal Distributions of Airborne Bioaerosols in Commuting Trains, Atmospheric Environment, 44(35): p. 4331-4338, 2010.
Karlsson, H.L., et al., Comparison of Genotoxic and Inflammatory Effects of Particles Generated by Wood Combustion, a Road Simulator and Collected From Street and Subway, Toxicology Letters, 165(3): p. 203-211, 2006.
Onat, B. and B. Stakeeva, Assessment of Fine Particulate Matters in the Subway System of Istanbul, Indoor and Built Environment, p. 1420326X12464507, 2012.
Şahin, Ü.A., et al., PM 10 Concentrations and the size Distribution of Cu and Fe-Containing Particles in Istanbul’s Subway System, Transportation Research Part D: Transport and Environment, 17(1): p. 48-53, 2012.
Handbook, A., Fundamentals, American Society of Heating, Refrigerating and Air Conditioning Engineers, Atlanta, 111, 2001.