Heideggerci Çevre Felsefesi

Günümüzde yaşanan en temel sorunlardan biri çevre sorunudur. Nitekim dünyamız olarak sahiplendiğimiz mekânı yok etmeküzere olduğumuz gerçeğiyle yüzleşmiş bulunmaktayız. Bu yüzleşme sonucunda çevreyi ve diğer canlıları korumaya yönelik felsefigörüşler ortaya çıkmıştır. Bu felsefi görüşler geleneksel, yani insan merkezci düşünce biçimini eleştirerek diğer canlıların da değerli bir varlık olduğunu ortaya koymaya çalışmışlardır. İnsan merkezci bakış, akıl sahibi bir varlık olarak insanın diğer canlılardanfarklı ve üstün olduğunu düşünür. Bugüne kadar insan merkezci bakışla araçsal değeri açısından düşünülen diğer canlılar iseçevre felsefesiyle birlikte tıpkı insan gibi özsel değer açısından düşünülmüşlerdir. Ancak diğer canlılara atfedilen bu değerin insanmerkezci dilden kurtulamadığı anlaşılmaktadır. Heidegger’in ontolojik doğa anlayışı ise çevre felsefesi için insan merkezci anlayışa alternatif yeni bir yorumlama ve söylem biçimi oluşturmaktadır. Heidegger felsefesinde değer kavramı modern öznenin biruzantısı olarak var sayılarak bir tarafa bırakılmış, daha ziyade varlıklar ne ise o olarak görülmeye çalışılmıştır. Bu yeni yorumunolanağı Dasein’ın otantik Dasein olabilmesiyle ortaya çıkmaktadır. Otantik Dasein ise bu dünyada varlığın çobanı olarak iskâneder. Bu bakımdan Dasein varolanları ve yeryüzünü esirgeyerek iskân eder. Çünkü otantik olabilen Dasein’ın en büyük özelliğiesirgeyici olmasıdır. Ancak bu esirgeme bir şeyi koruma değil, o şeyin ne ise o olarak ortaya çıkmasına izin vermedir. Bu bağlamdaHeidegger’in ontolojik doğa anlayışı çevre felsefesi düşünürleri için yeni bir temel olarak düşünülmüştür.

Heidegerian Philosophy of Environment

One of the most fundamental problems today is environmental problems. As a matter of fact, we are confronted with the fact that we are about to destroy the space we own as our world. As a result of this confrontation, philosophical views about protecting the environment and other living things have emerged. These philosophical views have tried to prove that other beings are also valuable beings by criticizing the traditional, that is, anthropocentric, way of thinking. According to the anthropocentrism that human beings are different and superior to other living beings as an intelligent being. Beings other than humans had been evaluated in terms of instrumental value by the anthropocentrism until recently, but with environmental philosophy now beings are evaluated in terms of their inherent value like human beings. Yet, it is understood that this value attributed to other beings cannot get rid of anthropocentric language. As a matter of fact, Heidegger’s ontological understanding of nature constitutes a new form of interpretation and discourse alternative to the anthropocentric approach. Here, the concept of value has been left aside as an extension of the modern subject, rather beings are attempted to be seen as they are. The possibility of this new interpretation emerges when Dasein becomes the authentic Dasein. The authentic Dasein dwells as the shepherd of Being in this world. In this respect, Dasein dwells in the world by preserving the beings and the earth. But this preservation does not mean to protect something, but to allow it to emerge as what it is. In this context, Heidegger’s ontological understanding of nature forms a basis for environment philosophy thinkers to ground their own ideas.

PDF

___

Aşar, Haluk. Biyoetik: Geçmişten Günümüze. Kayseri: Kimlik Yayınevi, 2019.

Boddice, Rob. Anthropocentrism: Humans, Animals, Environments, ed. Rob Boddice. Boston: Brill, 2011.

Callicott, J. Baird. “Non-Anthropocentric Value Theory and Environmental Ethics”. American Philosophical Quarterly 21, 4 (1984): 299-309.

Çüçen, Abdülkadir. “Derin Ekoloji”. https://docplayer.biz.tr/24556351-Derin-ekoloji- prof-dr-abdulkadir-cucen-uludag-universitesi-fen-edebiyat-fakultesi-felsefe-bolumu-bursa.html

Derrida, Jacques. “The Animal That Therefore I Am (More to Follow)”, trans: David Wills. Critical Inquiry The University of Chicago Press 28, 2 (2002): 369-418.

Glazebrook, Trish. “Heidegger ve Environmental Philosophy”. in The Bloomsbury Companion to Heidegger, ed. Francois Raffoul and Eric S. Nelson, 433-440. New York: Bloomsbury Academic, 2013.

Heidegger, Martin. Düşüncenin Çağırdığı, çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları, 2008.

Heidegger, Martin. Hümanizm Üzerine, çev. Yusuf Örnek. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, 2013.

Heidegger, Martin. Olmaya Bırakılmışlık, çev. Mesut Keskin. İstanbul: Avesta Basın Yayın, 2012.

Heidegger, Martin. Özdeşlik ve Ayrım, çev. Necati Aça. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1997.

Heidegger, Martin. Tekniğe İlişkin Soruşturma, çev. Doğan Özlem. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1998.

Minteer, Ben A. “Anthropocentrism” Encyclopedia of Environmental Ethics and Philosophy, ed. Callicott, J. Baird; Frodeman Robert. New York: Gale, 2009.

Pluhar, E. “Animal Rights”. in Encyclopedia of Applied Ethics, ed. Ruth Chadwick, Callahan and Singer, 136- 144. Massachussetts: Academic Press, 2012.

Routley, Richard. “Is There a Need for a New, an Environmental, Ethics?”. in Proceedings of the XVth World Congress of Philosopohy 17th to 22nd September, 205-210. Varna: Sofia Press, 1973.

Steiner, Gary. Anthropocentrism and Its Discontents. Pittsburgh: Universiy of Pittsburgh Press, 2005.

Taylor, Paul W. Respect for Nature: A Theory of Enviromental Ethics. New Jersey: Princeton University Press, 2011.

Zimmerman, Michael E. “Heidegger’s Phenomenology and Contemporary Environmentalism”. in Eco-Phenomenology: Back to the Earth Itself, ed. Charles S. Brown and Ted Toadvine, 73-103. Albany: State University of New York Press, 2003.

Zimmerman, Michael E. “How Pertinent Is Heidegger’s Thinking for Deep Ecology?”. in Heidegger on Technology, ed. Aaron James Wendland, Christopher Merwin and Christos Hadjioannou, 209-226. New York: Routledge, 2019.

Zimmerman, Michael E. “Rethinking the Heidegger-Deep Ecology Relationship”. Environmental Ethics XV, 3 (1993): 193-224.