Ç. KANDEMİR, N. KOŞUM, T. TAŞKIN, M. KAYMAKÇI, F. A. OLGUN, E. ÇAKIR

Menemen ve ıle de france x akkaraman melezi koyunların üreme performansı üzerinde vücut kondisyon puanlamasının etkisi

Bu çalışma, yarı-entansif sistemde yetiştirilen Menemen ve İle de France x Akkaraman melezi koyunlarda vücut kondisyon puanlamasının döl verimi, gelişme ve ana canlı ağırlığı gibi özellikler üzerine olan etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, 132 baş Menemen (%75 İle France ve %25 Tahirova) ile %50 İle de France x %50 Akkaraman melezi koyunlar araştırma materyali olarak kullanılmıştır. Menemen ve İle de France x Akkaraman melezi koyunlarda kısırlık oranı, doğuran koyunda başına doğan kuzu sayısı(DKDK) ve koçaltı koyun başına doğan kuzu sayısı (KKDK) değerleri sırasıyla; %2.4 ve %2.3; 1.32 ve 1.20; 0.83 ve 0.99 olarak saptanmıştır. Menemen ve İle de France x Akkaraman melezi kuzularda ortalama doğum ve sütten kesim ağırlığı ile günlük ortalama canlı ağırlık artışı sırasıyla;3.98 ve 4.15 kg; 26.36 ve 30.16 kg; 253.8 ve 289.1 g dır. Kuzularda doğum ağırlığı üzerinde genotip, eşey ve ana yaşı etkisi önemsiz, doğum tipinin etkisi önemlidir (P

Anahtar Kelimeler:

vücut kondüsyonu, dişide kısırlık, genotip, koyun, Akkaraman, Ile de France, melez ırklar, koyunlar, döllenme gücü, dişi döl verimi, kuzu

The effect of body condition scores on reproductive traits for Menemen and ıle de france x whitekaraman crossbred ewes

This study was carried out to determine the effects on fertility, growth traits and dam body weights of body condition scores for Menemen and lie de France x White Karaman crossbred ewes in semi-intensive system. Hundred and thirty five sheep (75% İlde de France and 25% Tahirova genotype + 50% İlde de France x 50% White Karaman genotypes) were used experimental material in this study. Infertility, fertility, fecundity for Menemen and lie de France x Akkaraman crossbred sheep were 2.4% and 2.3%; 1.32 and 1.20; 0.83 and 0.99, respectively. Birth weight, weaning weight and average daily gain for Menemen and He de France x Akkaraman lambs were 3.98 and 4.15 kg; 26.36 and 30.16 kg; 253 and 289 g. There was no significant on birth weight effect of genotype, sex and age of dame except birth type (P<0.01). There was significant on weaning weight effect of genotype, sex and birth type (PcO.Ol), except age of dam. Body condition scores for Menemen and lie de France x Akkaraman crossbred ewes were 2.79 and 2.75, respectively. To summarize, for a profitable sheep production, pasture in the region taking into consideration the status and quality of the operation should be a good breeding program. In other words, they should have to appropriate physiological periods BCS the number and quality of appropriate animals to present to the market on behalf of the animals.

Keywords:

body condition, female infertility, genotypes, sheep, Akkaraman, Ile de France, crossbreds, ewes, fecundity, female fertility, lambs,

PDF

___

Ada, M., A. Ceyhan, T. Sezenler, M. Özder ve E. Köycü, 2004. Farklı kondüsyon puanına sahip kıvırcık koyunlarında aşım dönemi ek yemlemenin (flushing) kuzu verimi üzerine etkileri. Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 19(1): 89-96.
Adalsteinsson, S., 1979. The independent effects of live weight and body condition on fecundity and productivity of Iceland ewes. Animal Production. 28:1, 13-23; 13 ref.
Akçapınar, H., R. Kadak ve F. Odabaşıoğlu, 1982. Morkaraman ve Kangal- Akkaraman koyunlarının döl verimi ve süt verimi üzerinde karşılaştırmalı araştırmalar. Ankara Üniv. Vet. Fak. Der., 29(3-4), 379-391.
Akçapınar, H., 1983. Bazı faktörlerin Akkaraman ve Morkaraman kuzularının büyüme kabiliyeti üzerine etkileri. Ank. Üni. Vet. Fak. Der., 30(1), 183-200.
Akçapınar, H., N. Ünal, N ve F. Atasoy, 2005. The effects of early age mating on some production traits of Bafra (Chios x Karayaka Bl). Turk. J. Vet. Anim. Sci., 29:531-536.
Akmaz, A., M.E. Tekin, R. Kadak ve M.N.Deniz, 1992. Akkaraman, ivesi ve Konya Merinosu koyunlarının önemli verim özellikleri yönünden karşılaştırılması. Tarım ve Köy. Bak. Hayv. Mer. Ar. Ens. Müd. Koy. Ülk. Araş. Pro., Konya.
Atti, N, L. Abdennebi, 1994. Body condition and growth in Barbary ewes. Cahiers Options Mediterraneennes., 6:75-80.
Aygün, T., O. Karaca, T. Altın, M. Demirel ve M. Bingöl. 1999. Farklı büyütme ve yemleme koşullarında yetiştirilen Karakaş ve Karakaş x Hamdani (Gl) melezi toklularda testis gelişimi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Derg., 6(l):53-60, Van.
Biçer, O., 1991. Body condition scoring and its important in sheep husbandry. J. Agric. Fac. Ç.Ü., 6(4) : 81-88.
Cengiz, F., M. Ertuğrul ve A. Eliçin. 1989. Akkaraman ve Border Leichester x Akkaraman (Fİ) erkek kuzularında besi gücü ve karkas özellikleri. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayın No: 1121, Ankara.
Ceyhan, A., E. Erdoğan, T. Sezenler ve H. Hanoğlu, 2007. Marmara Bölgesi şartlarına uygun etçi tip geliştirme çalışmaları. TAGEM/HAYSÜD/98/10/03/12 Sonuç Raporu.
http://www.marmarahae.gov.tr/index.php?sid=bt-52kErişim:10.06.2008.
Dedieu, B., 1992. Nothing body condition and tecnicaldiagnosis in mutton sheep in the Cevennes. Actes d'un symposium organise par l'INRA-SAD et le CIRAD-IEMVT, Toulouse, France.
Dhingra-MM and MP. Botkin, 1982.Studies on fertility, prolificacy, livability and overall reproduction in purebred Rambouillet and Targhee and crossbred Targhee x Dorset, Targhee x Dorset x Finnish-Landrace x Rambouillet and Finnish-Landrace x Rambouillet sheep. 2nd World Congress on Genetics applied to Livestock Production, 4th-8th October 1982. 8 Symposia (2). 654-662; 11 ref.
Eliçin, A., F. Cengiz, M. Ertuğrul, M. Aşkın ve İ.Z. Arık. 1989. Akkaraman ve İle de France x Akkaraman (Fİ) melezi erkek kuzularında besi gücü ve karkas özellikleri. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayın No:1124, Bilimsel Araştırmalar: 614, Ankara.
El-Karim-AIA and Owen-JB, 1987. Reproductive performance of two types of Sudan desert sheep. Research-and-Development-in-Agriculture. 4: 3, 183-187; 21 ref.
Ertuğrul, M., F. Cengiz ve A. Eliçin, 1989. Akkaraman ve Dorset Down x Akkaraman Fİ kuzularında besi gücü ve karkas özellikleri. Ankara Üniversitesi Yayın No:608, Ankara.
Gunn R.G., 1983. The influence of nutrition on the reproductive performance of ewes. In sheep production. Ed. W. Haresign, Butterworths, London, 99-110.
Gürsoy, O. 2005. Small ruminant breeds of Turkey. In: Iniguez, L. (Ed), Characterization of Small Ruminant Breeds in West Asia, North Africa, vol. 1, West Asia, İCARDA, Aleppo, Syria, pp.239-416.
Harkins, L.S., 2005. Development of a prototype welfare tool for use in sheep. M.Sc., Thesis, University of Glasgow, UK, pp. 1-167.
Hewetson, M., R.M. Christley, I.D. Hunt and L.C. Voute, 2006. Investigations of the reliability of observational gait analysis for the assessment of lameness in horses. Vet. Rec. 158, 852-857.
Karaca, O., İ. Cemal ve T. Altın, 2008. Yerli Çine Çaparı koyun ırkının genetik olarak korunması çalışmaları. http://4uzbk.sdu.edu.tr Erişim:01.09.2004.
Kaymakçı, M., 1984. Kimi yerli koyun ırklarında temel dölerme özelliklerinin değişimi üzerinde araştırmalar. Çayır-Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü, Yayın No. 92, Ankara.
Kaymakçı, M ve T. Taşkın, 1997. Türkiye'de et koyunculuğu ve geleceği. Hayvansal Üretim Derg. 37, 34-42.
Kaymakçı, M. ve T. Taşkın, 1998a. Acıpayam koyunlarının tip sabitleştirilmesinde seleksiyon ve akrabalı yetiştirme olanaklarından yararlanma (1. Acıpayam koyunlarında döl verimi ve gelişme özellikleri). E.Ü. Ziraat Fakültesi Derg, 35(l-2-3):33-39.
Kaymakçı, M. ve T. Taşkın, 1998b. Acıpayam koyunlarının tip sabitleştirilmesinde seleksiyon ve akrabalı yetiştirme olanaklarından yararlanma. (2. Acıpayam koyunlarında dış yapı ve süt verim özellikleri). E.Ü. Ziraat Fakültesi Derg,35(l-2-3):41-48, Bornova-lzmir.
Kaymakçı, M., R. Sönmez, E. Kızılay, T. Taşkın ve N. Ergün, 1999. Kasaplık kuzu üretimi için baba hatları oluşturulması üzerine araştırmalar (birinci aşama projesi). Tr. J. Veterinary and Animal Sciences. 23:255-259.
Kaymakçı, M., I. Oğuz.,C. Ün., G. Bilgen ve T. Taşkın, 2001a. Basic characteristics of some Turkish indigenous sheep breeds. Pakistan Journal of Biological Sciences 4(7):916-919.
Kaymakçı, M., T. Taşkın ve E. Kızılay. 2001b. Sönmez kuzularında besi özellikleri üzerine bir araştırma. Tr. J. Veterinary and Animal Sciences 26(4):933-938
Kaymakçı, M, ve T. Taşkın, 2001. Batı Anadolu ve Trakya'da Melezleme ile elde edilen yeni koyun tipleri. Hayvansal Üretim Dergisi, 42(2):45-52, Bornova-lzmir.
Kaymakçı, M., T. Taşkın, ve N. Koşum, 2002. Sönmez koyunlarında tip sabitleştirilmesi (1. Döl Verimi ve Gelişme Özellikleri). E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 39(2):87-94, Bornova-İzmir.
Kaymakçı, M., T. Taşkın ve N. Koşum. 2002a. Sönmez koyunlarında tip sabitleştirilmesi (1. Döl verimi ve gelişme özellikleri). E.Ü. Ziraat Fakültesi Derg. 39;2:87-94. Bornova-İzmir.
Kaymakçı, M., Koşum, N, Taşkın, T. 2002b. Sönmez koyunlarında tip sabitleştirilmesi (2. Kimi Vücut Ölçüleri ve Süt Verim Özellikleri). E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 39(2):95-101, Bornova-lzmir.
Kaymakçı, M., N. Koşum, T. Taşkın, V. Akbaş ve F. Ataç, 2004. Menemen koyun tipinde kimi verim özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. 4. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, S:27-32, 1-3 Eylül, İsparta.
Kaymakçı, M., A. Eliçin, F. Işın, T. Taşkın, O. Karaca, E. Tuncel, M. Ertuğrul, M. Özder, O. Güney, O.Gürsoy, O.Torun, T. Altın, H. Emsen, S. Seymen, H. Geren, A. Odabaşı ve R. Sönmez, R. 2005. Türkiye küçükbaş hayvan yetiştiriciliği üzerine teknik ve ekonomik yaklaşımlar. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Teknik Kongre. 707-726 3-7 Ocak, Ankara.
Kaymakçı, M., N. Koşum., T. Taşkın., Y. Akbaş ve F. Ataç, 2006. Menemen koyunlarında kimi verim özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 43(l):63-74.
Kaymakçı, M. 2006. İleri Koyun Yetiştiriciliği. İzmir ili Damızlık Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliği Yayınları No:l Bornova-İzmir
Kaymakçı, M, ve T. Taşkın, 2008. Türkiye koyunculuğunda melezleme çalışmaları. Hayvansal üretim 49(2):43-51. Bornova-lzmir.
Kızılay, E. 1996. Acıpayam kuzularında yaşama gücü ve gelişme. Hayvancılık 96 Ulusal Kongresi Bildirisi, 18-20 Eylül, İzmir.
MAFF, Ministry of Agriculture, Fisheries and Food, 1994. Condition scoring of sheep. Pamphlet PB 187. MAFF Publications, London, UK.
Meat and Livestock Commission (MLC), 1981. Feeding the ewe. Sheep Improvement Service. Technical Peport.
Molina, A., L. Gallego, A. Torres, and H. Vergara, 1994. Effect of mating season and level of body reserves on fertility and prolificacy of Manchega ewes. Small Ruminant Research. 14:209-217.
Morgan-Davies, C., A. Waterhouse, M.L. Pollock, and J.M. Milner, 2008. Body condition score as an indicator of ewe survival under extensive conditions. Anim. Welf. 17, 71-77.
Munoz, R.R., Martinez, R.R., Leyva, C., Mellado, M., Veliz, F. G., 2010. Effect of body condition score of does and use of bucks subjected to added artificial light on estrus response of Alpine goats, Tropical Animal Health and Production, 42,1285-1289
Nordby, D.J., Field, R.A., Riley, M.L., Johnson, C.L. and Kercher, C.J., 1986. Effects of maternal under nutrition during early pregnancy on postnatal growth in lambs, Proceedings of Western Section of American Society for Animal Science, 37, 92
Özcan, H. 1975. Kıvırcık koyunlarının önemli verim özelliklerinin geliştirilmesinde Texel ırkından faydalanma imkanları. TÜBİTAK, VHAG 51 k projesinin kesin raporu.
Ozcan, M., B. Ekiz, A. Yılmaz, ve A. Ceyhan, 2004. The Effects Of Some Environmental Factors Affecting onn The Growth and Greasy Fleece Yield at First Shearing of Turkish Merino (Karacabey Merino) Lamb. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakülte Dergisi. Cilt 30, Sayı 2, S.159-167
Özder, M., Arık, İ, Z., Yurtman, İ,Y., Ozduven, M,L., 1997. Türkgeldi koyunlarında kondüsyon puanı, yaş ve canlı ağırlığın bazı performans özellikleri üzerine etkileri. Akd. Üniv.Zir.Fak.Derg., 10,119-128.
Özder, M., M. Kaymakçı, T. Taşkın, E. Köycü, F. Karaağaç ve R. Sönmez. 2004. Türkgeldi koyun tipinin gelişme ve süt verim özellikleri. Türk J. Vet. Anim. Sci. 28:195-200.
Özsoy, M.K., 1983. Merinos x Morkaraman x İvesi üçlü melez kuzuların verim özellikleri üzerine karşılaştırmalı araştırma. Doğa Bilim Derg., VHAG:300. cilt 7, s 241-255.
Öztürk, E., S. Baş, A. Aksoy, M.K. Özsoy ve Y. Vanlı, 1989. Gebeliğin son döneminde farklı düzeylerde yemlemenin koyunların canlı ağırlığına, kuzuların doğum ağırlığı, büyüme gücü ve ölüm oranına etkileri. Doğa Türk Vet. Ve Hay. Derg. 1989.13(3):352-371.
Patkowska-Sokola-B; Barczynska-E, 1985.The effect of age of Merino ewes on their reproductive performance. Prace-i-Materialy-Zootechniczne. No. 35, 45-51; 14 ref.
Phyhian, C.J., Hughes, D., Michalopoulou, Cripps, P.J., 2011. Reliability of body condition scoring of sheep for cross-farm assesments. Small Ruminant Research.
Robinson, J.J., 1990. Nutrition over the winter period. The Breeding Female. New Developments in Sheep Production. Occasional Publication. No: 14. pp:55-69.
Russel, A.J.F., Dowey, J.M. and Gunn, R.G., 1969. Subjective assessment of body fat in live sheep, Journal of Agronomical Sciences, 72, 451-454
Sanson, D. W., T. R. West, W. R. Tatman, M. L. Riley, M. B. Judkins and G. E. Moss. 1993. Relationship of bodycomposition of mature ewes with condition score and bodyweight. J. Anim. Sci. 71:1112-1116.
Sejian, V., Maurya, V.P., Naqvi, S.M.K., Kumar D. and Joshi, A., 2009. Effect of induced body condition score differences on physiological response, productive and reproductive performance of Malpura ewes kept in a hot, semi-arid environment, Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition, 94, 154-161
Sezenler, T., Koycu, E., Ozder, M., Karadagi, O. and Erdoğan, I., 2007. Karacabey Merinosu koyunlarında yaş ve vücut kondüsyon puanının kimi döl verim özelliklerine etkisi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4, 277-281 (in Turkish)
Sezenler, T., M. Özder, M. Yıldırır, A. Ceyhan, M. A.Yüksel. 2011. The relationship between body weight and body condition score some indigenous sheep breeds in Turkey. The Journal of Animal & Plant Sciences, 21(3): 443-447.
Shands, C.G., Mcleod, B., Lollback, M.L., Duddy, G., Hatcher, S., O'Halloran, W.J., 2009. Comparison of manual assessments of ewe fat reserves for on-farm use. Anim. Prod. Sci. 49, 630-636.
Sim, J., Wright, C.C., 2005. The kappa statistic in reliability studies: use, interpretation, and sample size requirements. Phys. Ther. 85, 257-268.
Sönmez, R., Kaymakçı, M. 1982. Türkiye koyunculuğunda damızlık sorunu ve çözümüne ilişkin kimi çalışmalar. E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 19(1):163-172.
Sönmez, R., Kaymakçı, T., Eliçin, A., Tuncel, E., Wassmuth, R., Taşkin, T. 2009. Türkiye Koyun Islahı Çalışmaları. Türkiye Koyunculuk Kongresi Açılış Bildirisi 2009, İzmir.
SPSS, 1999. SPSS 10 for Windows. SPSS Inc.
Taşkın, T, ve M. Kaymakçı, 1991. Yapay Büyütmenin Tahirova ve OstFriz x İvesi melezi kuzularda sütten kesim ağırlığına etkisi. E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3): 307-312, Bornova-lzmir.
Taşkın, T. ve M. Kaymakçı. 1995. Kıvırcık ve Dağlıç erkek kuzularında kimi üreme özelliklerinin değişimi. E.Ü. Ziraat Fakültesi Derg. 33(2-3):73-81, Bornova, İzmir.
Thompson, E.F., Bahaddy, F.A., 1988. A Note an the effect of live weight at mating on fertility of awassi ewes in semi-arid nort-west Syria. Anim. Prod., 47: 505-508
Thompson, J., M., Meyer, H., 1994. Body condition scoring of sheep. http://extension.oregonstate.edu/catalog/pdf/ec/ec 1433.pdf
Thompson, J.M. and Meyer, H., 2004. Body condition scoring of sheep, http://extension.oregonstate.edU/catalog/html/ec/e Cİ433/
Thompson, J.M. and Meyer, H., 2006. Body condition scoring of sheep. Proc. 52nd Bien. Spooner Sheep D. Page: 28 Reprintedfrom: http://oregonstate.edu/dept/animal-sciences/bcs.htm
Türkmut, L. 1984. Dağlıç koyunlarında önemli verim özelliklerinin genetik ıslahı olanakları. E.Ü.Ziraat Fakültesi Derg. 21/3:181-201.
Ucar, O., Kaya, M., Yildiz, S., Önder, F., Cenesiz, M., Uzun. M., 2005. Effect of progestagen/PMSG treatment for oestrus synchronization of Tuj ewes to be bred after the natural breeding season, Acta Veterinaria Brno, 74, 385-393
Urrutia, M.J., Martinez, R.L., Shanchez, G.F.F., Pijolan, A.P., 1988. Reproductive traits in Rambouillet sheep on the high plateau in Mexico, ler Congreso Nacional de produccion Ovina, Mexico, 1988,116-118; 6 ref. West, K.S., H.H. Meyer, and R.G. Sasser, 1989. Ewe body condition and nutrition effects on embryonic loss, Journal of Animal Science, 67 (Suppl. 1), 424 (Abstract).
Yalçın, B.C., Ş. Aybakan, H. Köseoğlu, ve N. Sincer, 1977. Dağlıç koyunlarının verimlerinin geliştirilmesinde Rambouillet ırkından yararlanma olanakları. I. Döl verimi kuzu yaşama gücü ve büyüme hızı. İstanbul Üniv. Vet. Fak. Derg., 3(1-2), 1-21.
Yilmaz, M., T. Altin, İ. Cemal, O.Yilmaz, O. Karaca, ve T. Taşkın, 2004. Kıvırcık koyunların koç katım dönemi kondüsyonları. 4. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, 1-3 Eylül, İsparta.
Yilmaz, M., Altin, T., Karaca, O., Cemal, I., Bardakcioglu, H.E., Yilmaz, O., Taskin, T. 2011. Effect of body condition score at mating on the reproductive performance of Kivircik sheep under an extensive production system. Trop Anim Health Prod. 43(8):1555-1560