Ортаа үе болгаш бурунгу төөгү бижиктерде тываларны бодунуӊ үндезин ады-биле адап демдеглеп арттырган болза XIII дугаар чүс чылдыӊ 70 чылдарындан эгелеп уранхай деп ниити ат-биле адап, тыва деп адавайн, 650 хире чыл болган. XIII дугаар чүс чылдыӊ эгези 1207 чылдан эгелеп тывалар бодунуӊ тускай байдалын ышкынып, Улуг Моол империяныӊ адаанга киргеш, 1757 чылга чедир  ММоолдуӊ улуг биче хааннарынга үндүрүг төлеп тургаш, 1757 чылдан эгелеп Манчы Кыдаттыӊ дарлалынга кирип, Моолдуӊ хаанынга болгаш Манчы хаанынга дапкыр үндүрүг төлеп келген.1921 чылда бот уранхайы, Алдын хөлдүӊ уранхайы деп, чурттап турган чер аайы-биле, адап келген. чылдан эгелеп Таӊды Тывазы бодунуӊ тыва деп адын тып алган болза, Моолдун тывалары уранхай деп ниити ат-биле чорааш, 1990 чылда бодунуӊ тыва деп адын тып,Моолдуӊ чазаа Моолда тывалар чурттаар деп албан ёзу-биле чөпшээрээн. 

In the following article, we explore the ethnicon Uryanhai used to denote the Tuvan people. In ancient and medieval sources, Tuvans are referred to with their own ethnicon, but starting with 1270s, Uryanhai became common. Until 1921, the time of formation of Tuvan People's Republic, several ethnicons would be used to refer to Tuvans depending on their living place:Tandy Uryanhai, Altai Uryanhai Altyn Köl Uryanhai In Mongolia, Tuvans were called Uryanhai; starting with 1990, they have been using Tyva to refer to themselves. We also offer a review of historical and ethnographic works dealing with the  Uryanhai ethnicon.