Kur’an Meallerinde Bağlama Riayet Etmenin Önemi

İlk dönemlerde Hz. Peygamber’in hayatta olduğu süre içerisinde Kur’an’ın anlaşılması ve yorumlanması hususunda herhangi bir problem görünüyor olmasa da Hz. Peygamber’den sonraki dönemlerden başlayarak günümüze kadar geçen ve hala da devam eden süreç içerisinde, bu kitabın doğru anlaşılması ve yorumlanması konusunda birtakım sıkıntılar meydana gelmiştir. Bu ilmin önemli konularından bir tanesi de eskilerin “siyâk” olarak isimlendirdikleri, sözün hangi şartlarda ve hangi ihtiyaca cevap olmak üzere söylendiği “bağlam” meselesidir. Bağlama gereğince önem verilmemesinden dolayı da ayetin gerçek anlamından uzaklaşıp farklı manalara kapı aralanabilmiştir. Kur’an’ı anlamada bağlam göz ardı edildiğinde, doğru yoruma ulaşmak çoğu zaman imkânsız hale gelmiştir. Bu araştırmada, ayetlerin doğru bir şekilde anlaşılabilmesi ve yorumlanabilmesi için bağlamın öneminin ortaya konulmasına, Kur’an meallerinde bu hususa ne ölçüde riayet edildiğinin belirlemesine ve konunun ilgili ayetlerden örneklerle izah edilmesine gayret edilecektir. Bunu yaparken de ayetlerin anlamının, yaygın kullanıldığı düşünülen Kur’an meallerinden bazılarıyla mukayeseler yapılacak ve böylece daha zengin anlamlar ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur’an, Mealler, Siyâk, Bağlam

The Importance of Context in Translating of the Qur’an

There is no problem in the understanding and interpretation of the Qur’an during the period when the Prophet was still alive. However, there have been some problems in the correct understanding and interpretation of this book since the period after the Prophet and to the present day. One of the important issues of this science is the context issue under which conditions and the need are mentioned. Due to the lack of importance due to the context, it was possible to move away from the real meaning of the verse and open the door to different meanings. When the context is ignored in understanding the Qur’an, it is often impossible to reach the correct interpretation. In this study, we will try to reveal the importance of the context in order to be able to understand and interpret the verses correctly, to determine the extent to which this point is observed in the Qur’an and to explain the subject with examples from the related verses.

Keywords:

Exegesis, Qur’an, Qur’an translations, Siyâq, Context,

PDF

___

Abdel Haleem, Muhammad. “The Role of Context in Interpreting and Translating the Qur’an”, Journal of Qur’anic Studies 20/1 (2018): 47-66.
Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil. Ankara: TDK Yayınları, 1995.
Arslan, Gıyasettin. “Türkçe Kur’ân-ı Kerîm Meallerinde Hedef Dilin Önemi”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (2003): 27-44.
Ateş, Süleyman. Kur’ân-ı Kerîm Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
Aycan, İrfan. “Nadr b. Hâris”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32: 280-281. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Bakkal, Ali. Kur’ân’ı Anlamada Siyak-Sibakın Önemi. İstanbul: İlim Yayma Vakfı Kur'an ve Tefsir Akademisi Yayınları, 2009.
Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn. Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Abdullah en-Nemr v.dğr. 4. Baskı. 8 Cilt. b.y.: Dâru’t-Tayyibe, 1417/1997.
Bidav, Yılmaz. Arap Dilinde Zâid Harfler. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2015.
Buhârî, Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. Thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt. b.y.: Dâru tavki’n-necât, 1422.
Câhiz, Ebu Osman Amr b. Bahr. el-Beyân ve’t Tebyîn. Thk. Abdüsselâm Harun. 7 Cilt. Kahire: Mektebetu Hancî, 1418/1988.
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
Daşkıran, Yaşar. “Temmâm Ḥassân’ın Dil Anlayışı: Karineler Teorisi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 56/2 (2015): 149-163.
Deliçay, Tahsin. –Koç, Sadık. “Arap Dilinde Harf-i Ta’rif”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12/2 (2002): 191-210.
Demirci, Muhsin. Tefsir Usûlü. 41. Baskı. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
Endelüsî, Ebû Hayyân. el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr. Thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1420.
Fayda, Mustafa. “Velîd b. Mugîre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43: 33-34. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Gökkır, Necmettin. “Tefsir Usulünde "Lafız-Mana" ilişkisinin Tespiti ve Bağlam Bilgisinin Önemi”. Kur’an İlimleri ve Tefsir Usulü (Ağustos 2009): 333-344.
Gül, Ali Rıza. “Kıyamet Suresi'nin 16-19'uncu Ayetlerine Yüklenen Geleneksel Yorumlar Üzerine”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 44/2 (2003): 69-108.
Gürkan, Nejdet. “Arapçada “El” Takısı ve Fonksiyonları”. Ekev Akademi Dergisi 18 (2004): 357-374.
Güven, Şahin. Kur’ân’ın Anlaşılması ve Yorumlanmasında Çokanlamlılık Sorunu. İstanbul: Denge Yayınları, 2005.
İbn Atiyye el-Endelüsî. el-Muharreru’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. Thk. Abdüsselam Abdüşşâfiî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1422.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdullâh Cemâleddîn b. Yûsuf b. Ahmed. Muġni’l-lebîb ʿan kutubi’l-eʿârîb. Thk. Mâzin el-Mübârek – M. Ali Hamdullah. 6. Baskı. Dımeşk: Dâru’l-fikr, 1985.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddin. “Svk”. Lisânü’l-Arab. 3. Baskı. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414.
İbn Teymiyye, Takiyyuddin. Mukaddime fî Usuli’t Tefsir. Beyrut: Dâru mektebeti’l-hayât, 1490/1980.
İbnü'l-Cevzî, Ebü’l-Ferec. “Bâbü’l-insân”. Nüzhetü'l-A'yüni'n-nevâzir fî ilmi'l-vücûhi ve'n-nezâir. Thk. M. Abdulkerîm Kâzım er-Râzî. Beyrut: Müessesetü'r-risâle, 1404/1984.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. Thk. Abdürrezzâk el-Mehdî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 1422.
İsfahânî, Râgıb. “Sly”. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-kalem, 1412.
İslamoğlu, Mustafa. Kur’an Sûrelerinin Kimliği. 11. Baskı. İstanbul: Akabe Vakfı Yayınları, 2011.
Kapar, Mehmet Ali. “Ebû Cehil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10: 117-118. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
Karadâvî, Yusuf. “Kur’ân Tefsirinde İdeal Yöntem”. Trc. Muhittin Akgül. Diyânet İlmî Dergi 38/3 (2002): 57-90.
Karaman. Hayreddin, – Çağrıcı, Mustafa. – Dönmez, İ. Kâfi. – Gümüş, Sadrettin. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
Karslı, İlyas. - Kaplan, Ahmet. “Dilde Anlam ve Karine İlişkisi”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2016): 7-27.
Kılıç, Hulusi. “İbn Manzûr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20: 171-172. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
Kılıç, Ünal. “Peygamberimizin Risalet Öncesi Geçim Durumu”. İstem 4 (2004): 189-200.
Kurtubî, Ebû Abdillah Şemsüddin. el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed el-Berdûnî – İbrahim Etfîş. 3. Baskı. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Tefsîru’l-Mâturîdî – Te’vîlâtü ehli’s-sünne. Thk. Mecdî Bâsellûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1426/2005.
Müslim b. Haccâc. Sahîh. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
Ömer, Temmâm Hassan. el-Lüğatu’l Arabiyye Ma’nâhâ ve Mebnâhâ. 5. Baskı. Beyrut: Âlemü’l Kütüb, 1427/2006.
Önkal, Ahmet. “Übey b. Halef”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 272. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Özen, Şükrü. “Mâtürîdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28: 146-151. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Öztürk, Mustafa. –Ünsal, Hadiye. “Evvelü Mâ Nezel Meselesi Bağlamında Erken Dönem Mekkî Surelerin Kavram ve Anlam Dünyası”. Kur’an Nüzûlünün Mekke Dönemi Sempozyumu Bildirileri (Çorum, 29 Haziran – 01 Temmuz 2012). Ed. Mesut Okumuş. Çorum: Çorum Belediyesi Kültür Yayınları, 2013.
Râzî, Fahruddin. Mefâtîhu’l-gayb - Tefsîru’l-kebîr. 3. Baskı. 32 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1420.
Sa’lebî, Ebû İshâk Muhammed b. İbrahim. el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân. Thk. İmâm Ebî Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1422/2002. Suyûtî, Celâlüddin. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, ts.
Şeşen, Ramazan. “Câhiz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 20-24. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
Taberî, Muhammed b. Cerîr. Camiu'l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-risâle, 1420/2000.
Tirmizî. Şemâil-i Şerîf Tercemesi. Trc. Muhammed Raif Efendi. Sad. Bekir Başarıcı. Konya: İhya Yayınları, ts.
Uzun, Nihat. “Bağlamı Göz Ardı Etmek: Siyâsî Mücadelelerde Âyetlerin Kullanımı”. Atatük Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (2012): 1-28.
Ünver, Mustafa. Kur’an’ı Anlamada Siyakın Rolü. Ankara: Sidre Yayınları, 1996.
Ünver, Mustafa. "Murâdı İlâhîye Ulaşma Çabası Ekseninde Kıyâme Sûresi 16-19’un Komşu Âyetlerle İlgisizliği Vehmi Üzerine Bir Mülâhaza". Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 / 14-15 (Haziran 2003): 207-220.
Ünver, Mustafa. “Tefsirin Temel Bir İlkesi Olarak Siyaka Riayet -Elmalılı Tefsiri Örneği-“. Tefsir Araştırmaları Dergisi 1 (Nisan 2017): 73-120.
Vâhıdî, Muhammed b. Ali. el-Vasît fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd. Thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd v.dğr. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994.
Vâhıdî, Muhammed b. Ali. el-Vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. Thk. Safvân Adnân Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-kalem, 1415.
Yaşaroğlu, M. Kâmil. “Müddessir Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 463-464. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Yaşaroğlu, M Kâmil. “Müzzemmil Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32: 252. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Fahreddin er-Râzî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12: 89-95. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
Yiğit, İsmail. “Ukbe b. Ebû Muayt”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 63-64. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Amr b. Ahmed. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl. 3. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 1407.
Zerkeşî, Bedruddin. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1376/1957.