Çağdaş Dönemde Kur'an Vahyinin Kaynağına Dair Görüşler

Kur’an vahyinin kaynağı, nüzul döneminden itibaren Müslüman ve Batılı araştırmacıların merak ve dikkatini çekmiş, pek çok araştırmaya konu olmuş ve günümüzde de tartışılmaya devam edegelmiş bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tartışmalar Kur’an’ın korunmuş olma meselesinden başlamaktadır. Korunmuş olma meselesi, bir inanç ve duygu gerçeğinden neşet etmektedir. Zira bu Kitab’ın inananları, itikat ettikleri vahiy hakkında zihin ve gönül dünyalarında tam bir güven inşa etmek istemektedirler. Ayrıca vahyin kişi üzerinde dönüştürücü bir tesiri de söz konusudur. Bu sebeple vahyin kaynağının lafız ve mana açısından Allah’a aidiyeti İslam’a inananlar açısından son derece önem arz etmektedir. Çağdaş dönemde vahye kaynak arama faaliyetinin temelini, Hint Alt Kıtasında ortaya çıkıp yayılan Kur’aniyyûn ekolü atmıştır. Bu akım kısa süre zarfında ülkemizde de kendine yer bulmuştur. İlk bakışta oldukça akılcı gelen söylem, zamanla tesirlerini arttırmıştır. Nihayet vahyin kaynağının lafzen mi manen mi yoksa her ikisinin birden Allah’a ya da Resulüne mi ait olduğu tartışılmıştır. Elbette erken dönem tefsir kaynaklarında mevcut yorumlar bize dönemin bakış açısını yansıtmaktadır. Günümüze geldiğimizde ise konunun biraz daha esnek ve rahat bir yorum biçimine ulaştığı görülmektedir. Bu çerçevede araştırmamızda Kur’an vahyinin kaynağı ile ilgili önce klasik görüşe yer verilmekte, daha sonra oryantalist bakış açısı tartışılmakta, son olarak modern dönemin meseleye yaklaşımı ele alınıp değerlendirilerek Kur’an vahyinin kaynağının lafız ve mana olarak Allah’a ait olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur’an, Vahyin Kaynağı, Klasik Dönem, Modern Dönem.

Opinions on the Source of Qua’anic Revelation in the Contemporary Period

The source of the Qur'anic revelation has attracted the curiosity and attention of Muslim and Western scholars since its revelation, has been the subject of many studies and continues to be discussed today. These discussions start from the issue of the Qur’an’s preservation. The issue of preservation arises from a reality of belief and emotion. This is because the believers of this Book want to build complete confidence in their minds and hearts about the revelation they believe in. Revelation also has a transformative effect on the individual. For this reason, the attribution of the source of revelation to Allah in terms of wording and meaning is of utmost importance for believers of Islam. In the contemporary period, the Qur'aniyyûn school, which emerged and spread in the Indian Subcontinent, laid the foundation of the activity of seeking a source for revelation. This trend found a place in our country as well. The discourse, which seems quite rational at first glance, has increased its influence over time. Finally, it was debated whether the source of revelation belonged to Allah or His Messenger, either literally or spiritually, or both. Certainly, the interpretations in the early tafsir sources reflect the perspective of the period. Today, it is seen that the subject has reached a slightly more flexible and relaxed interpretation. In this framework, first the classical view on the source of the Qur'anic revelation is given, then the orientalist point of view is discussed, and finally the approach of the modern period to the issue is discussed and evaluated, and it is concluded that the source of the Qur'anic revelation belongs to Allah in word and meaning.

Keywords:

Commentary, Koran, Source of Revelation, Classical Period, Modern Era.,

PDF

___

Abdurrahman b. Ebi Bekr Celâleddin es-Suyûtî. İtkan fi Ulumi’l Kur’an. Heyet, 1974.
Academia Verum “Mustafa Öztürk’ün Vahyin Mahiyetiyle İlgili Yaptığı Konuşmanın Tamamı”. YouTube. Yayın Tarihi 03 Aralık 2020. https://www.youtube.com/watch?v=Kvt_5VFBiWI
Ateş, Avnullah Enes. “Mustafa Öztürk’ün Kur’an Vahyinin İnzaliyle İlgili İddiasının Değer-lendirilmesi”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (Zonguldak 2021), 79-110.
Ateş, Süleyman. Kur’an-ı Kerim Tefsiri. Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
Cerrahoğlu, İsmail. “Oryantalizm ve Batıdaki Kur’an İlimleri Üzerine Araştırmalar”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (1989).
Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Usûlü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2018.
Draz, Abdullah. En Mühim Mesaj Kur’an. İstanbul: Yeni Akademi Yayınları, 4. Basım, 2006.
Düzgün, Şaban Ali. “Hristiyan ve İslam Geleneğinde Kitap”. 5/2. İskenderun, 2007.
Düzgün, Şaban Ali. “Kur’an’ın Oluşum (vahiy) Süreci”. C. 5. İskenderun: Kelam Araştırmaları, 2007.
Düzgün, Şaban Ali. “Matürîdî’nin Kur’an Yorum Yöntemi”. Kelam Araştırmaları 10/1 (2012), 1-18.
Ebu Abdullah Bedrettin Muammed b. Abdullah Zerkeşî. Burhan fi Ulûmi’l Kur’an. Beyrut1: İhyâu’l Kutubi’l Arabiyye, 1957.
Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail el-Buhâri. Sahih-i Buhâri. Beyrut: Daru’l Kütübi’l İlmiyye, 1971.
Ebu Cafer Muhammed b. Cerir et-Taberî. Câmiu’l Beyân an Te’vil’i Âyi’l Kur’an. Mekke: Daru’t Terbiye ve’t Türâs, Tarihsiz.
Ebu’l Fida İsmail b. Ömer b. Kesir. Tefsiru’l Kur’ani’l Azim, 1999.
Fazlurrahman. Ana Konularıyla Kur’an. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2009.
Fazlurrahman. İslâm. Ankara: Selçuk Yayınları, 1996.
Gökkır, Bilal. “Batı, İslâm Araştırmalarına Göre Kur’an’ın Oluşumunda Hz. Peygamber’in Rolü Meselesi”. 6. Kutlu Doğum Sempozyumu 21 (2003), 97-102.
Gökkır, Bilal. “Oryantalist Literatürde Kur’an’ın Kaynağı Tartışmalarının Kaynağı. Disiplinlerarası Bir Yaklaşım”. Bilimname 2/5 (2004), 69.
Görgün, Tahsin. “Varlık ve Bilgi Cihetinden Kur’an”. Ankara: İlim Yayma Vakfı Kur’an ve Tefsir Akademisi, 2010.
Güvenç, Mustafa. Kur’an İslâm’ı Söylemi ve Türkiyedeki Tezahürleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, Din İşleri Yüksek Kurul Tezi, 2021.
Halil bin Ahmed. Kitabu’l Ayn. Beyrut: Daru’l Kütübi’l İlmiyye, 2003.
Harman, Vezir. “Kur’an’a Karşı Tarihselci Yaklaşımın Kritiği (Kur’an’ın Arapça ve Yedi Harfle İndirilmesi, Esbâb-ı Nüzûl ve Vahyin İnzal Bağlamı Mahiyetinde)”. Geçmişten Günümüze Kur’an Eksenli Bazı Tartışmalar. Ankara: İlâhiyât, 2023
Izutsu, Toshıhıko. Kur’an’da Tanrı ve İnsan. İstanbul: Pınar Yayınları, 2019.
İbrahim Kutluay. “Oryantalistlerin Kur’an’ın Kaynağı ve Edebî Yönüne Dair İddialarının Değerlendirilmesi”. Ankara: İlâhiyât, 2021.
İlhan, Avni. “Bâtıniyye”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5/190-194. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
Kur’an-ı Kerim Meali. çev. Hayrettin Karaman vd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 8. Basım, 2018. Mennâu’l Kattân. Mebâhis fi Ulûmi’l Kur’an. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1995.
Metin. İsmail. “Oryantalistlerin Vahiy Algısı ve Vahyin Kaynağı Meselesine Yaklaşımları”. Sosyal Bilimler Dergisi 9/56 (2022), 92-108.
Muhammed b. Mahmud Ebu Mansur Mâturîdî. Te’vilâtü Ehli’s Sünne. Beyrut: Dâru’l Kütübi’l İlmiyye, 2005.
Nasıruddin Ebu Said Abdullah b. Ömer b. Muhammed el-Beydâvî. Envâru’t Tenzîl ve Esrâru’t Te’vîl. Beyrut: Daru İhyâi’t Türâsi’l Arabî, 1418.
Nureddin es-Sâbûnî. Mâtürîdiyye Akaidi. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 18. Basım, 2018.
Orhan, Filiz. Türkiye'de Kur'an İslamı Arayışları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
Okumuş, Mesut. “Arthur Jeffery ve Kur’an Çalışmaları Üzerine”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43/2 (2002).
Öztürk, Mustafa. “Kur’an Vahyinin İnzal Keyfiyetine Dair Görüş Tercihim." Karar (14 Aralık 2018).
Rahmetullah el-Hindî. İzhâru’l Hak. çev. Ramazan Muslu. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi, 2012
Rağıb el-İsfehânî. " Müfredât fî Garîbi'l Kur'an", Mektebetü Nezar Mustafa Elbaz, ts.
Reçber, Mehmet Sait. “Kur’an Metafiziği: Vahyin İmkânı”. Vahiy ve Peygamberlik İstanbul: 29 Mayıs Üniversitesi Kur'an Araştırmaları Merkezi Yayınları, (2018), 251-252.
Said, Edward. Oryantalizm. İstanbul: İrfan Yayıncılık, 1998.
Subhi es- Salih. Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1997.
Sülün, Murat. “Vahiy, Nübüvvet ve Kur’an’ın Vahyediliş Aşamaları”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11-12 (ts.), 119.
Sönmezsoy, Selahattin. Kur’an ve Oryantalistler. Ankara: Fecr Yayınevi, 1998.
Şemsuddin Muhammed b. Yusuf b. Ali Kirmâni. el-Kevâkibu’d Derârî fi Şerhi Sahihi’l Buhari. Beyrut: İhyâu’t Türâsi’l Arabî, 1937.
Şimşek, M. Said. Günümüz Tefsir Problemleri. İstanbul, 2016.
Türkoğlu, Emine. “Vahyin Kaynağı ile Alıcısı Arasındaki Karşılaşmanın Hz. Musa ile Hz. Mu-hammed örnekleri Üzerinden Mukayeseli İncelemesi”. Danişname Beşeri ve Sosyal Bilimler Dergisi 1/1 (2020), 199-222.
Yaşar. Naif. Oryantalistlere Göre Kur’an’ın Kaynağı ve Metinleşmesi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları. 2017.