Kur’an’da “H-m-m” Fiilinin Kullanımları Üzerinden Yûsuf Suresi 24. Âyetin Değerlendirilmesi

Âyetlerin doğru anlaşılması, içinde geçen kelimelerin dilsel açıdan ince-lenmesi ve Kur’an bütünselliğinde ifade ettiği anlamın ortaya konulması ile mümkündür. “H-m-m” fiili de bunlardan biridir. Söz konusu fiil Âl-i İmrân 3/122, en-Nisâ 4/113, el-Mâide 5/11, et-Tevbe 9/13, 74, Yûsuf 12/24, el-Mü’min 40/5 olmak üzere toplamda yedi âyette sülâsî mücerred olarak kullanılmıştır. Çalışmamızda “h-m-m” fiilinin kullanıldığı söz konusu âyetler, tefsir kaynakları üzerinden incelenmiş ve zikri geçen lafzın Kur’an bütünselliğindeki anlamından hareketle Yûsuf suresindeki “Kadın ona meyletmişti. O da kadına meyletmişti. Şayet rabbinin burhanını görmeseydi. Biz ondan kötülüğü ve fuhşu uzaklaştırmak için işte böyle yaptık. Şüphesiz o, ihlaslı kullarımızdandır.” âyeti (Yûsuf 12/24) tahlil edilmiştir. Öncelikle luğavî çerçeve kapsamında “h-m-m” fiili hakkında bilgi verilmiş, ardından söz konusu fiilin hangi âyetlerde kullanıldığı, âyetle ilgili sebeb-i nüzûl rivâyetleri ve sözün bağlamı kapsamında hangi anlamlarda düşünülebileceği üzerinde durulmuştur. İlgili âyet kapsamında hemen bütün tefsirlerden yaklaşım bakımından ayrılması hasebiyle Muhammed Reşid Rıza’nın görüşleri ayrı olarak ele alınmıştır. Kitab-ı Mukaddes’te, Yûsuf suresindeki ilgili âyetin nasıl ele alındığı incelenmekle birlikte çalışmamıza katkı sunmayacak olması ve makalenin sınırlı yapısından do-layı konunun bu yönüne değinilmemiştir. Konumuzun ele alınışında bir me-tot olarak “h-m-m” fiili kapsamında Kur’an bütünselliği, Yûsuf suresindeki ilgili âyet kapsamında siyak-sibâk ve sebeb-i nüzûl rivâyetleri esas alınmıştır. Çalışmamızın amacı, “h-m-m” fiilinin Kur’an’daki kullanımlarından yola çıkarak ve Yûsuf suresindeki ilgili âyet, onun siyak ve sibâkı ve sebeb-i nüzûl rivâyetlerini dikkate alarak zikri geçen âyette “h-m-m” fiiliyle neyin kastedildiğini ortaya koymaktır. Bu kapsamda zikri geçen fiilin Yûsuf suresinin ilgili âyetinde, cinsel dürtülerle bağlantılı olarak bir saldırıya karar verme ve buna yeltenme anlamında olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Kur’an, Tefsir, “Hmm” Fiili”, Yûsuf Suresi, Bütüncül Yaklaşım.

Evaluation of the 24th Verse of Yusuf Surah on the Uses of the Verb "Hmm" in the Qur'an

The correct understanding of the Qurʾān verses is possible by examining the concepts in them linguistically and revealing the meaning they express in the integrity of the Qurʾān. The verb “h-m-m” is one of these concepts. This verb has been used as sulasi mucerred in a total of seven verses in Āl-i 'Imrān 3/122, al-Nisāʾ 4/113, al-Māʾidah 5/11, at-Tawba 9/13, 74, Yūsuf 12/24, al-Mu'min 40/5. In our study, the aforementioned verses in which the verb “h-m-m” is used, have been examined through the sources of tafsir and based on the meaning of the mentioned word in the unity of the Qurʾān, the verse of "Woman had tend to him. He also tended to the woman. If he had not seen the proof of his Lord. This is what We did to drive away evil and immorality from him. Surely, he is one of Our sincere servants." (Yūsuf 12/24) has been analyzed. First of all, information about the verb “h-m-m” was given within the scope of the conceptual framework, then it was emphasized that in which verses the related verb is used and how it can be considered within the context of the verse in Yūsuf Surah and narrations about revelation reasons of this verse. In the context of the relevant verse, the views in the "Manar Tafsir" have been handled separately since it differs from almost all commentaries in terms of approach. Although it is examined how the relevant verse in Yūsuf Surah is handled in the Bible, this aspect of the subject has not been mentioned because it will not contribute to our study and because of the limited structure of the article. In the handling of our subject, as a method, the integrity of the Qurʾān within the scope of the verb “h-m-m”, the narrations about the revelation reasons and the context of the verse were taken as basis. The aim of our study is to reveal what is meant by the verb “h-m-m” in the mentioned verse, based on the uses of the verb in the Qurʾān and considering the context of the relevant verse and narrations about its revelation reasons. In this context, it can be said that the verb “h-m-m” in the relevant verse of Yūsuf Surah means to decide and attempt an attack in connection with sexual impulses.

Keywords:

Quran, Tafsir, The Verb “Hmm”, Yusuf Surah, Holistic Approach.,

PDF

___

Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî. Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî. 30 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
Aydın, Salih. “Hanefi Gelenek Merkezli Olarak İnsanî Fiillerde Mes’ûliyetin Doğuşu Problemi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 43 (2019/2), 258-267.
Beyzâvî, Nâsıruddîn Ebü’l-Hayr Abdullah b. Ömer b. Muhammed eş-Şîrâzî eş-Şafi‘î. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t- teʾvîl. Thk. Muhammed Subhi Hasan Hallâk - Muhammed Ahmed el-Atraş. 3 Cilt. Dımaşk-Beyrut: Dârü’r-Reşid, 2000.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥu’l-müsned min ḥadîs̱i Resûlillâh ṣallallāhü ʿaleyhi ve sellem ve sünenihî ve eyyâmih. thk. Muhibbüddin el- Hatîb. Kahire: el-Mektebetü’s- Selefiyye, H 1400.
Çiçek, Hacı. “Münâfıkların İnanç Dünyası ve Hz. Peygamber Döneminde Münâfıklar”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3/2 (Güz 2012), 199-222.
Ebû Dâvûd, Ebû Dâvûd Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünenü Ebî Dâvûd. nşr. İzzet Ubeyd ed- Deaâs, Adil es-Seyyid. Beyrut: Dârü İbn Hazm, 1418/1997.
Ebüssuûd Efendi. İrşâdü’l-ʿaḳli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. Tefsîru’t-taḥrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Ed-Dâru’t-Tunusiyye li’n-Neşr, 1984.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed- Dımaşkī eş-Şâfiî. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿazîm. Thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed- Muhammed es-Seyyid Reşad. 15 Cilt. Giza: Müessesetü Kurtuba, 2000.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ah-med el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l- ʿArab, thk. Abdullah Ali el-Kebîr vd. Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.
İbnü’l- Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. Zâdü’l-mesîr fî ʿilmi’t- tefsîr. Beyrut-Dımaşk: el-Mektebü’l-İslami, 1983.
İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. el-Müfredât fî ġarîbi’l-Ḳurʾân. thk. Muhammed Seyyid Keylânî. Beyrut: Dârü’l-Marife, ts.
Kāsımî, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed Saîd b. Kāsım ed-Dımaşkī. Meḥâsinü’t-teʾvîl. y.y.: Dâru İhyâi’l- Kütübi’l-Arabiyye, 1957.
Kaya, Osman – Çiçek, Hacı. “Yusuf Suresi Bağlamında Günümüz Gençlerine Rol Model Olacak İffet Timsali Hz. Yusuf”. Uluslararası Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırma Dergisi, Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR). 6/46 (2019), 3800-3813.
Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân ve’l-mübeyyin limâ teżammenehû mine’s-sünneti ve âyi’l-furḳān. Thk. Dr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî. Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân. thk. Ertuğrul Boynukalın - Bekir Topaloğlu. İstanbul: Mizan Yayınları, 2005.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Ṣaḥîḥu Müslim. nşr. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Faryâbî. Riyâd: Dâru Tîbe, 2006.
Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-tenzîl ve ḥaḳāʾiḳu’t-teʾvîl. thk. Yusuf Ali Bedîvî. Beyrut: Darül’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî. Mefâtîḥu’l-ġayb. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1981.
Reşid Rıza, Muhammed. Tefsîrü’l-Menâr. 12 Cilt. Kahire: Dârül-Menâr, 1947.
Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin b. Muhammed b. Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. Beyrut: Müessesetü’l-Ala li’l-Matbuat, 1997.
Taberî, Ebu Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. Thk. Dr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hecr, 2001.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). el-Câmiʿu’l-kebîr. thk. Beşşar Avvad Maruf. Beyrut: Daru’l- Garbi’l-İslami, 1998.
Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl el-Bağdâdî. Meʿâni’l-Ḳurʾân ve iʿrâbüh. thk. Abdülcelil Abduh Şelebî. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. Thk. eş-Şeyh Adil Ahmed Abdülmevcud- eş-Şeyh Ali Muhammed Muavviz. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Abikan, 1998.