Mevlânâ'nın Mesnevî'si tesirinde yazılan Çağatayca bir eser: Baba Rahîm Meşreb'in Mebde-i Nûr adlı eseri

Bilindiği üzere Mevlânâ’nın “Mesnevî”si dünyada birçok dile çevrilmiş, daha iyi anlaşılması için eserin şerhleri yapılmıştır. “Mesnevî”nin etkisinde yazılan Çağatayca eserlerden biri de Baba Rahîm Meşreb’in “Mebde-i Nûr” adlı eseridir. Meşreb, Orta Asya, Afganistan ve Doğu Türkistan Türkleri arasında meşhur olmasına rağmen Türkiye’de pek bilinmemektedir. Bu makâlemizde Meşreb ve eseri hakkında kısaca duracağız, daha çok “Mebde-i Nûr”un “Mesnevî”den etkilendiği yönlere değineceğiz.

A Chagatai work written under the influence of Rumi's Mathnawi: Baba Rahim Mashrab's work titled ''Mebde-i Nûr''

We know that Mawlana Jalaleddin Rumi’s “Mathnawi” translated into many languages. And to fully understand its meaning, many commentaries have been written upon it. One of the books written under the influence of Mathnawi is “Mabda-i Nur» of Baba Rahim Mashrab, which was written in Chagatai. Even though Mashrab is known in Central Asia, Afghanistan and East Turkestan, it is not well known in Turkey. In this article we briefly deal with Mashrab and his books, and we will touch upon the influence of Mathnawi upon “Mabda-i Nur” in detail.

PDF

___

Abdurrauf Fıtrat, Seçme Eserler, Taşkent, 2000.

Babarahim Meşreb, Mebde-i Nûr, haz. Hacı İsmetullah Abdullah, Taşkent, 1994.

Harâbâtî, Mesnevî-i Harâbâtî, Taşkent, Biruni Şarkiyyat Enstitüsü Ktp., yazma no: 5938.

Harâbâtî, Mesnevî-i Mevlânâ Harâbâtî, Taşkent, Biruni Şarkiyat Ens. Ktp., matbu no: 13816.

İmam-ı Rabbanî, Mektubat, İstanbul 1977.

İsmail Güleç, “Meşreb’in Kitâb-ı Mebde-i Nûr’u Mevlânâ’nın Mesnevî’sinin Şerhi midir?” İlmî Araştırmalar Dil ve Edebiyat İncelemeleri, sayı: 16, Güz 2003, s. 135-142.

Mahmut Fidancı, Şâh Meşreb Menâkıb-nâmesi (İnceleme-Metin-Sözlük), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) İstanbul, 1994.

Osman Nuri Topbaş, Mesnevî Bahçesinden Bir Testi Su, haz. Nadirhan Hasan, Taşkent, 2007.

Raşid Cumayev, “Rumi ve Meşreb”, Mumtaz Edebiyat Meseleleri, Taşkent, 2006.