İbn Arabî'de hayâl ve vücûd paradoksu özelinde el-Futûhâtu'l-Mekkiyye ile Fusûsu'l-Hikem'in karşılaştırılması

Şeyh-i Ekber Muhyiddîn-i Arabî’nin (560-638/1165-1240) öğretilerinin, gerçek görüşleri hiç merak edilmeden benzetilmiş veya bulandırılmış olduğu ezoterik, okültik, majik, hermetik ya da sözümona mistik, sinkretik ya da çağdaş spiritüalist yanılsamalardan, saplantılardan ve hezeyanlardan arındırılması, alanda çalışanlara bu gidişle herhalde bir çeyrek, belki de bir asır daha harcatacak gibi görünmektedir. Bu küçük denemede, Şeyh-i Ekber’in önce hayâl, vücûd ve Şuhûd kavramları hakkındaki görüşleri ele alınacak; daha sonra fikir babalığı kendisine nisbet edilmekte olan vahdet-i vücûd kavramına ne kadar uzak olduğu gösterilmeye çalışılacak; ardından bu konuların gerçek erbâbı olan ehlullâh arasında kendi yerinin neresi olduğu ise bizzat kendi kaleminden gösterilmeye çalıŞılacaktır. Zira bu konuda aşağıda nakledeceğimiz cümleleri, Şeyh-i Ekber‟in kendi özgün görüşleri olmayıp, farklı konuları işlerken dolaylı olarak değinmiş olduğu fikirler ya da o konularla paralellik arzeden zorunlu sonuçlardır. Kendi kanaatları ise bunların tamamen dışındadır.

A comparison between “The Meccan Revelations” and “The Bezels of Wisdom” with special references to paradox of imagination-being in İbn Arabi

Sheikh Akbar Ibn Arabi's (A.H. 560-638/A.C. 1165-1240) doctrines are muddied and mistaken for many unrelated notions without curiousing about his true ideas. It‟s apparent that to purify the Sheikh‟s doctrines from these unrelated notions like esoteric, occultic, magic, hermetic, and -so called- mystic, syncretic, contemporary spiritualist illusions, idee fixes and drivels; will take up long time as a quarter century, maybe hundred years of each person who works on this field. In this small essay, first; we will handle notions of imagination, being, consciousness, etc., then try to show how long he is far from the notion of “Oneness of Being” which is referred himself as if he is “prime mover” of this notion. And following, we will try to show from his own expressions; where is his place between “The People of Allah‟‟ who are real competent of these themes. Forasmuch some sentences which we mentioned below on this subject, aren't Shaikh Akbar's distinctive ideas but imperative results which are shows parallelism with diffirent matters touched on when he worked on different subjects. As for his own opinion are completely out of these.

___

Afîfî, Ebu’l-‘Alâ, Fusûsu’l-Hikem li’ş-Şeyhi’l-Ekber Muhyiddîn b. ‘Arabî ve’t-Ta’lîkât ‘aleyh, I-II, 2. baskı, Beyrut-Lübnan 1400 / 1980.

Balyani, Evhaduddin Abdullah b. Mes’ud (ö.686/1288), Kitabu’l-Vahdeti’l-Mutlaka, Fr. çev. Michel Chodkiewicz, Épitre sur l’Unicité Absolue, Les Deux Oceans, Paris 1982, haz. ve çev. Ali Vasfi Kurt, Mutlak Birlik, Nefsini Bilen Rabbini Bilir, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.

el-Gurâb, Ebû ‘Abdillâh Mahmûd Mahmûd, Şerhu Fusûsu'l-Hikem min Kelâmi'ş-Şeyhi'l-Ekber Muhyiddîn İbnu'l-Arabî, Suriye-Dımaşk 1406 / 1985.

el-Gurâb, Evrâdu’l-Usbû’, et-Tarîk ilellâh, eş-Şeyh ve’l-Murîd, min Kelâmi’ş-Şeyhi’l-Ekber Muhyiddîn İbnu’l-Arabî, Dimaşk 1411 / 1991, s. 173-193.

Eraydın, Selçuk, Fusûsu’l-Hikem’e Yapılan Bâzı Îtirazlar, Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, IV, İstanbul 1992, s. 27-62.

İbn Seb‘în, İbn Dâra, Kutbu’d-Dîn Ebû Muhammed ‘Abdu’l-Hak b. İbrâhîm b. Muhammed b. Nasr b. Feth b. Seb‘în el-‘Utekî el-Gâfikî el-Mursî er-Rukûtî el-Endelusî (612-669 / 1215-1270), Risâletu’l-Elvâh, Resâilu İbn Seb‘în, s. 190-200, tahk. Abdurrahmân Bedevî, ed-Dâru’l-Misriyye li’t-Te’lîf ve’t-Tercume, Kâhire 1956.

İbnu’l-‘Arabî, el-Hikemu’l-İlâhiyye, Kâhire 1988.

İbnu’l-‘Arabî, Şeyhi Ekber Muhyiddîn Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. ‘Ali b. Muhammed b. Ahmed b. ‘Ali et-Tâî el-Hatemî el-Endelusî (560-638/1165-1240), el-Futûhâtu’l-Mekkiyye fî Ma‘rifeti’l-Esrâri’l-Mâlikiyye ve’l-Mulkiyye, I-IV, nşr. Emîr ‘Abdu’l-Kâdir el-Cezâirî, Dâru’l-kutubi’l-‘Arabîyyeti’l-Kubrâ, Kâhire 1329/1911; ve bundan ofset, Dâru Sâdır, Beyrut ts.; tahk. Dr. Osmân Yahyâ, I-XIV, nşr. el-Meclisu’l-A‘lâ li’s-Sekâfe, el-Hey’etu’l-Misriyyetu’l-‘Âmmetu li’l-Kuttâb, Kâhire 1972-1989.

Kılıç, Mahmut Erol, Muhyiddîn İbnu’l-Arabî’de Varlık ve Mertebeleri, Vucûd ve Merâtibu’l-Vucûd, basılmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1995.

Konevî, Sadruddin, el-Fukûk fi Esrâri Mustenidâti Hikemi’l-Fusûs, Fusûsu’l-Hikem’in Sırları, çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul 2003.

Konevî, Şerhu Erbaîne Hadisen, Kırk Hadis Şerhi, tahk. Hasan Kamil Yılmaz, MÜİFV Yay., İstan-bul, 1990, çev., Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul 2003.

Konevî, Miftâhu’l-Gayb, Süleymaniye ktp., Ayasofya, no: 1830; çev. Ekrem Demirli, Tasavvuf Metafiziği, İz yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul 2004.

Konuk, Ahmet Avni (1285-1357 / 1868-1938), Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, tahk. ve nşr. Dr. Mustafa Tahralı-Dr. Selçuk Eraydın, c. I, MÜİFV Yay.. no., 75, üçüncü basım, İstanbul 1999; c. II, MÜİFV Yay., no:, 25, birinci baskı, İstanbul 1997; c. III, MÜİFV Yay., no:, 37, ikinci baskı, İstanbul 2000; c. IV, MÜİFV Yay., no:, 50, birinci baskı, İstanbul 1992.

Kurt, Ali Vasfi, Endülüs’de Hadis ve İbn Arabî, İnsan Yay., İstanbul 1998.

Nasr Hâmid Ebû Zeyd, Felsefetu't-Te'vîl Dirâse fî Te'vîli'l-Kur'ân inde Muhyiddîn b. Arabî, ikinci baskı, Beyrut-Lübnan 1993.

Osman Yahyâ, Histoire et classification de l’oeuvre d’Ibn ‘Arabî, Répertoire Général, I-II, Damas 1964.

Şa’rânî, Abdu’l-Vehhâb b. Ahmed b. Ali (ö.973 / 1565), el-Kibrîtu'l-Ahmer fî Beyâni Ulûmi'ş-Şeyhi'l-Ekber, el-Yevâkit'in kenarında, I-II, ikinci baskı, Beyrut-Lübnan ts.

Tahralı, Mustafa, ‚Fusûsu’l-Hikem’de tezadlı ifâdeler ve Vahdet-i Vücûd‛, Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, İstanbul 1997, c. 2, s. 9-38.

Tahralı, Mustafa , ‚Vahdet-i Vücûd ve Gölge Varlık‛, Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, MÜİFV Yay. no. 37, ikinci baskı, İstanbul 2000, c. 3, s. 9-63.

Tahralı, Mustafa, ‚Hayal ve Gölge Varlık‛, Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, MÜİFV Yay. no. 37, ikinci baskı, İstanbul, 2000, c. 3, s. 44-56.

Tahralı, Mustafa, ‚Fusûsu’l-Hikem, Şerhi ve Vahdet-i Vücûd ile Alâkalı Bâzı Mes’eleler‛, Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, İstanbul 1992, c. 1, s. 29-62.