Tasavvuf tarihi boyunca Müslüman toplumları etkileyen birçok tarikat ve hareket meydana gelmiştir. Bu yapılar hem zühd ve ibadet gibi farklı kavramlar çerçevesinde ortaya çıkmış hem de fütüvvet ve Ahîlik gibi teşkilatlarla kendini göstermiştir. Tarikatlar uzun yıllar pek çok mezhep ve hareketle irtibatlı olmuş, tasavvufun kapsamlı bir oluşum haline gelmesine zemin hazırlamıştır.