Bediüzzaman Said Nursi'nin Muhyiddin İbnü'l-Arabî ve vahdet-i vücud hakkındaki düşünceleri

İslam düşünce tarihinde öne çıkan şahsiyetlerden Muhyiddin İbnü'l-Arabî (1240) ile Bediüzzaman Said Nursi'nin (1960), aralarında yedi yüzyıl olmasına rağmen düşünce sistemlerinde birçok ortak nokta bulunmaktadır. Her ikisi de Kur'an'ı esas alarak yüksek bir irfan düzeyine ulaşmış ve etkili eserler ortaya koymuşlardır. Etkileri günümüzde de devam etmektedir, çünkü onların dilleri ve tefekkür dünyaları evrenseldir. Birçok İslam âlimi gibi Bediüzzaman da, İbn Arabî'nin fikirlerinden etkilenmiştir. Eserlerinin birçok yerinde ondan ve onun görüşlerinden söz etmiştir. Fakat Bediüzzaman'ın eserlerini toplayan Risale-i Nur Külliyatı, daha çok, çağımızda İslam'a yönelen pozitivist, rasyonalist, v.s. tehditler karşısında, iman hakikatlerinin kelâmî bir dille yeniden tahkim ve tedvininin ürünüdür. Bu makalede, önce Risale-i Nur'un irfani gelenek içerisindeki yeri araştırılarak, İbn Arabî ile Bediüzzaman arasındaki bazı ortak yönler üzerinde durulacaktır. Daha sonra Bediüzzaman'ın vahdet-i vücud ve vahdet-i şuhud görüşlerine yönelttiği eleĢtiriler ele alınarak, onun bu düşünce karşısında geliştirdiği fikirler ortaya konacaktır.

The thoughts of badiuzzaman said nursi on ibn al-arabi and wahdat-i wujud

Ibn al-Arabi and Badiuzzaman (d. 1240) Said Nursi (d. 1960), two eminent figures in the his-tory of Islamic thought, had a similar system of thinking although the former lived seven centu-ries before the latter. Both of them acquired high level of wisdom concentrating on the Qur‟an and composed influential works. Their influence is still effective because their language and system of thinking are universal. Like many other Muslim scholars, Badiuzzaman was also influenced by the ideas of Ibn Arabi. Said Nursi talked about him and his ideas in many parts of his works. However, the Series of Risale-i Nur, which include all of his writings, is rather a work that theologically support and re-systemize the principles of Islamic faith against the positivist and rationalist threats exposed to Islam in our age. In this article, the place of Risale-i Nur in Islamic tradition will be determined and some aspects of their mutual understanding will be indicated. Subsequently, this article will deal with the critiques of Badiuzzaman on wahdat-i wujud and wahdat-i shuhud and his counter ideas.

___

Addas, Claude, İbn Arabî, Kibrit-i Ahmer’in Peşinde, çev. Atilla Ataman, Gelenek Yay., İstanbul 2003.

Badıllı, Abdülkadir, Bediüzzaman Said-i Nursî-Mufassal Tarihçe-i Hayatı, I-III, Timaş Yayınları, İstanbul 1990.

Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay., Ankara 1997.

Cebecioğlu, Ethem, İmam-ı Rabbanî Hareketi ve Tesirleri, İstanbul 1999.

Erdem, Hüsameddin, Panteizm ve Vahdet-i Vücûd Mukayesesi, Ankara 1990.

Ertuğrul, İ. Fennî, Vahdet-i Vücûd ve İbn Arabî, Haz. Mustafa Kara, İstanbul 1991. Gazâlî, Ebû Hâmid b. Muhammed, İhyâu ulûmi’d-Dîn, Kahire 1407/1987 el-Hucvirî, Keşfü’l-Mahcûb, terc. Süleyman Uludağ, (Hakîkat Bilgisi), İstanbul 1982.

İbn Arabî, Muhyiddin, el-Futûhâtu’l-Mekkiyye, neşr. Osman Yahya-İbrahim Medkûr, Kahire 1392-1410/1972-1990.

İbn Arabî, Muhyiddin, Fusûsu’l-Hikem, Şevki Bey Matbaası, 1287.

İbn Arabî, Muhyiddin, Tedbîrât-ı İlâhiyye, terc. ve şerh: A. Avni Konuk, haz. Mustafa Tahralı, İstanbul 1992.

İbn Arabî, Muhyiddin, Marifet ve Hikmet, çev. Mahmut Kanık, İz, İstanbul 1995.

İmam-ı Rabbânî, Ahmed el-Fârukî es-Serhendî, el- Mektûbât, İstanbul trz.

İzutsu, Toshihiko, İbn Arabî’nin Fusûs’undaki Anahtar Kavramlar, çev. Ahmed Yüksel Özemre, İstanbul 1998.

İzutsu, Toshihiko, İslâm’da Varlık Düşüncesi, çev. İbrahim Kalın, İnsan Yay. İstanbul 1995.

Kam, Ferid - Aynî, M. Ali, İbn Arabî’de Varlık Düşüncesi, İstanbul 1992

Kam, Ferid - Aynî, M. Ali, Vahdet-i Vücûd, sad. Ethem Cebecioğlu, Ankara 1994. el-Kâşânî, Abdurrezzak, Mu’cemu ıstılâhâti’s-sûfiyye, Kahire 1992.

Kelâbâzî, Ebû Bekr Muhammed, et-Taarruf, Dımaşk, 1986; et- Taarruf, haz. Süleyman Uludağ, İstanbul 1992.

Kılıç, M. Erol, Muhyiddin İbnu’l-Arabî’de Varlık ve Mertebeleri, İstanbul 1995.

Kitapçı, Zekeriya, Bediüzzaman Said Nursi ve Anadolu İman Hareketi, Kuzucular Ofset, Konya 1998.

Konevî, Sadreddin, Vahdet-i Vücûd ve Esasları, terc. Ekrem Demirli, İz Yay., İstanbul 2002.

Konuk, A. Avni, Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, İstanbul 1988.

el-Kuşeyrî, Abdülkerim, er-Risâle, Beyrut 1990; terc. Süleyman Uludağ, (Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risâlesi), İstanbul 1991.

Mardin, Şerif, Bediüzzaman Said Nursi Olayı, Modern Türkiye’de Din ve Toplumsal Değişim, çev. Metin Çulhaoğlu, İletişim, İstanbul 1992.

el-Muhâsibî, Hâris b. Esed, er-Riâye lî Hukukıllah, (Tah. Abdülhalim Mahmud), Kahire 1990; er-Riâye (Nefs Muhasebesinin Temelleri), çev. Şahin Filiz-Hülya Küçük, İnsan Yay. İstanbul 1998.

Mürsel, Safa, Bediüzzaman Said Nursî ve Devlet Felsefesi, Yeni Asya Yayınları, İstanbul 1980.

en-Nesefî, Azîzüddin, İnsan-ı kâmil, terc. Mehmet Kanar, İstanbul 1990.

Nursi, Bediüzzaman Said, Mektûbât, Yeni Asya Neşr., 1994 (Printed in Germany).

Nursi, Bediüzzaman Said, Lem’alar, Yeni Asya Neşriyat, 1994 (Printed in Germany).

Nursi, Bediüzzaman Said, Şualar, Yeni Asya Neşriyat, 1994 (Printed in Germany).

Nursi, Bediüzzaman Said, İşâratü’l-İ’câz, Yeni Asya Neşriyat, 1994 (Printed in Germany).

Nursi, Bediüzzaman Said, Kaynaklı İndeksli Risale-i Nur Külliyatı(1-2 cilt), Nesil Basım-Yayın, İstanbul 1996.

Suâd el-Hakîm, el-Mu’cemu’s-Sûfi, Beyrut 1981.

es-Sühreverdî, Avârifü’l-Maârif (Avârif), terc. Hasan Kâmil Yılmaz-İrfan Gündüz, (Tasavvufun Esasları), İstanbul 1990.

Şahiner, Necmettin, Bilinmeyen Taraflarıyla Bediüzzaman Said Nursî, Yeni Asya Yay., İstanbul 1991.

et-Tûsî, Ebû Nasr Serrâc, el-Lüma’, terc. H. Kâmil Yılmaz, (İslâm Tasavvufu), İstanbul 1996.

Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yay. İstanbul 1991.

Yaşar, Selahattin, Bediüzzaman Kimdir?, Gençlik Yay., İstanbul 1994.

Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, (I-X), İstanbul 1992.