Arslan Bâb ve Ahmed Yesevî

İlk Türk sûfîlerinden Arslan Bâb, Pîr-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevî’nin yetişmesinde önemli rolü olan bir simadır. Arslan Bâb ve Ahmed Yesevî ilişkilerine dair bazı manzûm ve menkıbevî bilgilerin dışında, mâlumât çok azdır. Dolayısıyla Arslan Bâb’ın sahsın dair bilgiler, Yesevîlik araştırmalarında önemli bir meseledir. Bu yazımızda bazı kaynaklara ve araştırmalara dayanarak konuyla ilgili görüşlerimizi açıklamaya çalışacağız.

Arslan Bāb and Ahmad Yasawī

Arslan Bāb, who played an important role in the education of Hoja Ahmad Yassawī, is an important figure among the first Turkish Sufis. But except for the data found in some verses and hagiographical data, very little is known about the relationship between Ahmad Yassawī and Arslan Bāb. Therefore information about the personality of Arslan Bāb is an important issue for Yassawī studies. This article will present some thoughts related to the topic based on various sources and research.

___

Ahmed Yesevî, Dîvân-ı Hikmet’ten Seçmeler (haz. Kemal Eraslan), Ankara: Kültür Bakanlığı, 2000

Dîvân-ı Hikmet, Kokand nüshası.

Dîvân-ı Hikmet, Türkistan nüshası.

Dîvân-ı Hikmet, Özbekistan Fenler Akademisi Alisir Nevâî Devlet Edebiyat Müzesi, nr. 178.

Dîvân-ı Hikmet (haz. Đbrahim Hakkul, Nadirhan Hasan), Taskent, 2006.

Algar, Hamid, “Arslan Baba”, DĐA, İstanbul, 1991, III, s. 400.

Âlim Seyh, Lemehât min nefehâti’l-kuds, Taskent Birunî Sarkiyyat Enstitüsü Ktp., nr. 495.

Alisir Nevâî, Nesâyimu’l-mahabbe, Taskent: Mükemmel Eserler Külliyatı c.XVII, 2001.

Barthold, W., Soçineniya, c. V, Moskova, 1968.

Dârâ Sukuh, Sefînetü’l-evliyâ, Leknev, 1862.

Divayev, Abu Bakir, Đz oblasti Kirgizskih verovaniy –Etnograficheskiy ocherk–, Kazan, 1899.

“Sbornik materialov dlya statistiki Sirdarinskoy oblasti”, Etnograficheskiye materialı –III. Demonologicheskiye rasskazı: Baksı–, Taskent, 1896, s. 36.

Fahreddin Ali Sâfî, Resehât-ı Aynü’l-hayât, Taskent, 2004.

Gökyay, Orhan Saik, Dedem Korkud’un Kitabı, İstanbul: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı, 1993.

Hakkul, İbrahim, Ahmed Yesevî, Taskent 2001.

Hazînî, Cevâhiru’l-ebrâr min emvâci’l-bihâr, İstanbul Üniversitesi Ktp., nr. 3893.

Hucvirî, Ali b. Osman, Kesfu’l-mahcûb –Hakikat Bilgisi– (çev. Süleyman Uludağ), Đstanbul: Dergâh, 1996.

Đsabek, B., Sayram, Taskent, 1994.

Kalinin, Ali Askar “Hodja Ahmed Yasevi”, Turkestanskiye Vedomosti, nr. 126/1906.

Köprülü, Fuat, Türk Edebiyatında ilk Mutasavvıflar, Ankara: Diyanet işleri Başkanlığı, 1991.

Lahurî, Gulam Server, Hazînetü’l-asfiyâ, Biruni Sarkiyyat Enstitüsü, nr. 8774.

Muhammed Serif Buhârî, Hüccetu’z-zâkirîn, Biruni Sarkiyyat Enstitüsü, no 3707/1.

Muhammed Salih Râsih, “Dîvân-ı Hikmet”, Endîse, Delv, 1372/1993, Kabil

Muminov, A., “Arslan-Bâb”, Đslam na territorii bivsey Rossiyskoy imperii – Ensiklopediçeskiy slovar –, Moskova, 2001, s. 15.

“Kokandskaya versiya islamizatsii Turkestana”, Podvijniki islama – Kult svyatıh i Sufizm v Sredney Azii i na Kavkaze – (Ed. by S. N. Abashin, V. O. Bobrovnikov), Moskova, 2003, s.117-153.

Nisârî, Hasan Hoca, Müzekkir-i Ahbâb, Biruni Sarkiyyat Enstitüsü, nr. 4282.

Nurmuhamedov, N., Mavzoley Hodji Ahmeta Yasevi, Ankara, 1991.

Risâletü’l-meymûne (Müellifi meçhul), Biruni Sarkiyyat Enstitüsü, nr. 3808.

Schuyler, Eugene, Türkistan Seyahatnamesi (çev. Kolağası Ahmed; haz. Ali Ahmetbeyoğlu, Kemal Özcan, ishak Keskin), İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı, 2003.

Sertkaya, Osman Fikri, “Nehcü’l-Ferâdis’te ve Ahmed Yesevî Hikmetlerinde Selmân-ı Farisî/Arslan Baba Menkıbeleri”, Milletlerarası Hoca Ahmed Yesevî Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 1991.

Trimingham, J. S., Sufiyskiye ordena v Đslame, Moskova, 1989.

Zarcone, Thierry, “Hindistan’da Türk Tasavvufu: Yesevîyye Örneği”, Đstanbul 1993, Dergâh, c.IV, sayı: 38, s. 19.