Dünyada endüstri arkeolojisi kavramı, 20.yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ve mekanik araçlarla ve düzeneklerle mal veya hizmet üretme etkinliğini ve bu amaçla oluşturulmuş özgün mimariyi bütünsel olarak kendisine konu alan bir bilimsel disiplindir. Endüstri arkeolojisi denilince yalnızca endüstri çağında üretim-imalat yapılan yapıları ve aletlerini çağrıştırsa da, aslında tüm dönemlerdeki donanımlar anlaşılmaktadır. Endüstri arkeolojisi kapsamındaki tüm kaynaklar, endüstri mirasını oluşturur. Bu mirasın gelecek kuşaklara aktarılabilmesi, yapıları uygun bir işlevle kent hayatına kazandırmanın yanı sıra, özgün kimliklerini de korumayla sağlanabilir. İstanbul’da bulunan endüstri miraslarından biri de Unkapanı Değirmeni’dir. Bu yazıda endüstri yapılarının korunarak yeniden kullanımı anlayışıyla, Unkapanı Değirmeni hakkında bilgi verilmiştir. Bu nedenle öncelikle yapının tarihçesi, konum ve çevre özelliklerinden bahsedilmiş, daha sonra yapıldığı 1870 yılından günümüze kadar geçirmiş olduğu değişim mimari açıdan irdelenerek, elde edilen bulgular plan ve cephe çizimleri ile desteklenmiş; sonuç bölümünde de yapının yaşatılması için çözüm önerisinde bulunulmuştur.

Today, lack of consciousness and acts of wrong preservation constitute a big threat on the demolishment of historical industrial buldings. These buildings which in time have lost their functions have not been given as much importance as the other monumental building types and thus not been well preserved. With the development of technology and establishment of new factories, mills, like many industrial buildings, lost their function and were abandoned to be demolished. Only very recently have these buildings been considered as industry’s historical witnesses and been taken under preservation. One of 19th century industrial buildings, which has lost its function today and become a ruin very quickly as a result of remaining unused, is Unkapanı Mill. The aim of this essay is to enable the registration of Unkapanı Mill by documenting its destruction day by day so that it will be taken under preservation at least from now on. firstly, the history of the building, its location and the characteristics of its surroundings are explained. Then the changes it underwent since the time it was built, are analyzed from an architectural perspective. findings are supported with planimetric drawings and elevations; as a result, a solution is proposed to reanimate the building.