Türkiye'nin Kuru İncir İhracat Potansiyeli: Çekim Modeli Yaklaşımı

Bu çalışmada, Türkiye'nin kuru incir ihracat yapısı ve bunu etkileyen faktörler, dış ticaret analizlerinde yaygınolarak kullanılan Çekim Modeli (Gravity Model) yaklaşımı ile incelenmiştir. Çalışmada 1996-2015 yıllarıarasındaki 20 yıllık dönem ve 19 ülke araştırma kapsamına alınmıştır. Bu yaklaşımla Türkiye'nin kuru incirihracatında gerçekleşen ihracat değerleri ile model sonucu elde edilen potansiyel ihracatın karşılaştırılmasıyapılmıştır. Model parametreleri, Parks-Kmenta tahmincisi kullanılarak, esnek genelleştirilmiş en küçükkareler regresyonu ile tahmin edilmiştir.Elde edilen çekim denklemi sonuçlarına göre ithalatçı ülkelerin GSYİH'larındaki % 1'lik artışın Türkiye'ninkuru incir ihracatını % 0.68 artıracağı, ithalatçı ülkelerin nüfusundaki % 1'lik artışın da, Türkiye'nin kuru incirihracatını % 0.39 artıracağı sonucuna ulaşılmıştır. Türkiye ile ithalatçı ülkeler arasındaki mesafenin % 1'likartışının ise Türkiye'nin kuru incir ihracat hacmini %0.48 azaltacağı saptanmıştır. Türkiye ile ithalatçı ülkelerarasında deniz bağlantısı olması olumlu bir etki yapmaktadır. Diğer taraftan ithalatçı ülkenin AB üyesi olması veayrıca Türkiye ile ithalatçı ülke arasında serbest ticaret anlaşması olması da pozitif etki yapmaktadır. Modelsonuçlarına göre, Türkiye'den, AB ülkelerinden Fransa, Almanya İtalya, İsveç ve Slovakya'ya yönelikgerçekleşen kuru incir ihracatının potansiyel ihracattan daha fazla olduğu saptanmıştır. Ayrıca, Hollanda,İspanya, İngiltere, Avusturya ve Danimarka'ya yönelik gerçekleşen ihracat ise potansiyel ihracatın altındadır.AB dışındaki ülkelerden Avustralya, İsviçre, Mısır, Brezilya ve Rusya'ya gerçekleşen ihracat, potansiyelihracattan daha fazladır.

Anahtar Kelimeler:

Uluslararası Ticaret, Kuru İncir, Panel Veri, Çekim Modeli, Parks-Kmenta Tahmincisi

Turkey's Potential Dried Fig Export: a Gravıty Model Approach

In this study, Turkey's dried fig export structure and its influencing factors were investigated by gravity modelapproach, which is widely used in foreign trade analysis. The data for the period from 1996 to 2015 and 19countries were included in the study. Turkey's actual export values of dried fig were compared with the potentialexport values obtained from the model results. The model parameters are estimated by using the flexiblegeneralized least squares regression, using the Parks-Kmenta estimator.According to the obtained gravity equation results, 1% increase in GDP per capita of importing countries wouldincrease Turkey's dried fig exports by 0.68%. The 1% increase in population of importing countries was alsofound to increase Turkey's exports by 0.39%. The 1% increase in the distance between Turkey and the importercountries would reduce Turkey's export of dried fig by 0.48%. The fact that there is a sea connection betweenTurkey and the importer countries has a positive effect. On the other hand, the fact that the importer country is anEU member and also the free trade agreement between Turkey and the importing country has a positive effect. Itwas found according to model results that the actual export to EU countries, France, Germany Italy, Sweden andSlovakia from Turkey is more than the potential export. Also, the actual export to the Netherlands, Spain,England, Austria and Denmark is below potential export. In addition, the actual export to Australia, Switzerland,Egypt, Brazil and Russia is more than the potential export.

Keywords:

International Trade, Dried Fig, Panel Data, Gravity Model, Parks-Kmenta Estimator,

PDF

___

Anderson, J. (1979), “A Theoretical Foundation for the Gravity Equation”, American Economic Review, Vol.69 No.1 pp.106-116.
Atıcı, C. ve B. Güloğlu, (2006), “Gravity Model of Turkey's Fresh and Processed Fruit and Vegetable Export to the EU: A Panel Data Analysis”, Journal of International Food &Agribusiness Marketing, Vol.18(3/4), ss.8–21.
Atıcı, C. ve B. Güloğlu, (2009), ''Determining the Agricultural Export Potential of Turkey and the Export Effect of Safety Food Standards Applied to Agricultural Products in Foreign Trade'', Adnan Menderes University, Turkey
Ball, R., J.(1967), Reviewed Work(s): An Econometric Study of International Trade Flows. by H. Linnemann (Amsterdam: North- Holland, 1966. Pp. xiii + 234. 56s.), The Economic Journal, Vol. 77, No. 306 (Jun., 1967), pp. 366-368.
Bergstrand, J.H.(1985), “The Gravity Equation in International Trade: Some Microeconomic Foundations and Emprical evidence”, The Review of Economics and Statistics, Vol. 67, No. 3.(aug., 1985), pp. 474-481.
Brülhart, M. and M. J. Kelly, (1999), “Ireland's Trading Potential with Central and Eastern European Countries: A Gravity Study”, Economic and Social Review k30, ss.159–174.
Dascal, D., K. Mattas, V. Tzouvelekas, (2002), “An Analysis of EU Wine Trade: A Gravity Model Approach”, IAER, 8, ss.135–147.
Erdem, E. ve S. Nazlioglu, (2008). Gravity Model of Turkish Agricultural Exports to the European Union. International Trade and Finance Association Working Papers, 21.
FAO, www.fao.org, FAOSTAT, 2017, (Erişim tarihi: 19.04.2017). Güriş, S.(Editör) (2015), Stata ile Panel veri Modelleri, Der Yayınları İstanbul.
Güriş, S.(Editör) (2015), Stata ile Panel veri Modelleri, Der Yayınlarıi İstanbul.
Hatab, A.A., E. Romstad, and X. Huo, (2010) “Determinants of Egyptian Agricultural Exports: A Gravity Model Approach” Modern Economy, 1:134-143.
Işın, F., T. Çukur, G. Armağan, F. Çobanoğlu, (2004), Dünya Ticaret Örgütü Anlaşmaları Çerçevesinde Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği ve Olası Tam Üyelik Açısından Türkiye Taze ve Kuru İncir Dış satım Olanakları Üzerine Bir Araştırma, Aydın Güçbirliği Yayınları, No.1, Aydın.
Pöyhönen, P.(1963), A Tentative Model for the Volume of Trade between Countries, Weltwirtschaftliches Archiv 90 (1963), pp. 93- 100.
Sorhun, E. (2013), “Türkiye'nin Eksik Dış Ticareti, Ticari Potansiyeli ve Yeni Fırsatlar”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:28, Sayı: 1, Yıl: 2012, Ss.25-47.
Tatoğlu, F.Y.(2016), Panel Veri Ekonometrisi, Beta, İstanbul.
Tinbergen, J. (1962), Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy, Twentieth Century Fund, New York. “tr.distance.to”, Mesafe Hesaplama, (Erişim tarihi:19.04.2017).
TÜİK kayıtları,(2017).