Van Ekolojik Koşullarında Bazı İki Sıralı Arpa Çeşitlerinin Hordeum vulgare L. conv. distichon Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Bir Araştırma

Bu araştırma Van ilinde 2004-2005 ve 2005-2006 yetiştirme sezonunda tek lokasyonda yürütülmüştür. Şansa bağlı tam bloklar deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak yürütülen bu araştırmada, on üç arpa Tokak 157/37, Tarm-92, Orza-96, Bülbül-89, Yesevi-93, Aydanhanım, Kalaycı-97, Karatay-94, Efes-3, Efes 98, Anadolu 98, Çıldır-02 ve Zeynelağa çeşidi kullanılmıştır. Denemeye alınan arpa çeşitleri arasında özellikler bakımından önemli derecede farklılıkların olduğu belirlenmiştir. İki yıllık ortalama sonuçlara göre arpa çeşitlerinin başaklanma süresi 179.3 Tarm-92 -189.7 Bülbül-89 gün, metrekarede fertil başak sayısı 249.3 Aydanhanım - 560.7 Tarm-92 adet, sap uzunluğu 51.2 Çıldır-02 - 64.9 Karatay-94 cm, başak uzunluğu 5.83 Kalaycı-97 - 7.26 Aydanhanım cm, başakta tane sayısı 16.32 Tarm-92 -20.24 Efes-98 adet, başakta tane verimi 0.73 Tarm-92 -0.99 Aydanhanım g, bin tane ağırlığı 41.70 Tarm-92 -46.32 Aydanhanım g, tane verimi 197.30 Zeynelağa -319.70 Tarm-92 kg/da ve hasat indeksi % 23.11 Yesevi-93 - 36.43 Kalaycı-97 arasında değişmiştir. Tarm-92, Orza-96, Tokak 157/37 ve Bülbül-89 çeşitlerinin, diğer çeşitlere göre Van koşullarında daha verimli olduğu sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Arpa, tane verimi, verim öğeleri

A Research on Yield and Yield Components of Some Two-Rowed Barley Varieties Hordeum vulgare L. conv. distichon in Van Ecological Conditions

This research was conducted during the 2004-2005 and 2005-2006 growing seasons at one site in Van Province. The experimental design was a randomized complete block with four replications and thirteen barley cultivars Tokak 157/37, Tarm-92, Orza-96, Bülbül-89, Yesevi-93, Aydanhanım, Kalaycı-97, Karatay-94, Efes-3, Efes 98, Anadolu 98, Çıldır-02 and Zeynelağa were used in the study. There were significant differences in tested characters among barley cultivars. According to two-year average, days to headings ranged between 179.3 Tarm-92 and 189.7 Bülbül 89 days; spike number per m2, 249.3 Aydanhanım - 560.7 Tarm-92 ; culm length 51.2 Çıldır-02 -64.9 Karatay-94 cm; spike length 5.83 Kalaycı97 - 7.26 Aydanhanım cm; grain number per spike 16.32 Tarm-92 -20.24 Efes-98 ; grain weight per spike 0.73 Tarm-92 - 0.99 Aydanhanım g; thousand grain weight 41.70 Tarm-92 -46.32 Aydanhanım g; seed yield 197.30 Zeynelağa -319.70 Tarm-92 kg da-1 and harvest index 23.11 % Yesevi-93 - 36.43 % Kalaycı-97 . It was concluded that cv Tarm-92, cv Orza-96, cv Tokak 157/37 and cv Bülbül-89 had higher yield than other cultivars in Van regional conditions

Keywords:

Barley, grain yield, yield components,

PDF

___

Akar, T., M. Avcı, F. Düşünceli, H. Tosun, A.N. Ozan, S. Albustan, K. Yalvaç, İ. Sayım, D. Özen ve H. Sipahi. 1999. Orta Anadolu ve Geçit Bölgelerinde arpa (H. vulgare) tarımının sorunları ve çözüm yolları. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu. S: 77-86. 8-11 Haziran 1999, Konya.
Akdeniz, H., B. Keskin, İ. Yılmaz ve E. Oral. 2004. Bazı Arpa çeşitlerinin verim ve verim Unsurları ile bazı kalite özellikleri üzerinde bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 14 (2): 119-125.
Akıncı, C., M. Yıldırım, ve N. Sönmez. 2001. Diyarbakır koşullarına uygun arpa çeşitlerinin belirlenmesi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi. S:151-155. 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ.
Akten, Ş. 1978. Erzurum iklim koşullarında bazı kışlık arpa çeşitlerinde kışa dayanıklılık verim ve bazı verim unsurları üzerine araştırmalar. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bölümü (Basılmamış doktora tezi).
Anonim 2004. Tarımsal Yapı ve Üretim. Devlet İstatistik Ens.Yay., Ankara.
Anonim 2005. Van Tarım İl Müdürlüğü Kayıtları.
Anonim 2006. Van Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Kayıtları.
Austin, R. B., J. Bingham, R.D. Blackwell, L.T. Evans, M.A. Ford, C.L. Morgan and M. Taylor. 1980. Genetic improvements in winter wheat yields since 1900 and associated physiological changes. Journal of Agricultural Science 675- 689.
Çölkesen, M., L. Cesurer, C. Yürürdurmaz, V. Demirbağ, A. Çiçek, A. Başgül ve A. Engin. 1999. Kahramanmaraş koşullarına uygun yüksek verimli arpa çeşitlerinin belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi. Cilt 1 (Genel ve Tahıllar): 234-239. 15-18 Kasım,1999 Adana.
Çölkesen, M. A., A. Öktem, A. Engin ve G. Öktem. 2002. Bazı arpa çeşitlerinin (Hordeum vulgare L.) Kahramanmaraş ve Şanlıurfa Koşullarında tarımsal ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 5(2): 76- 87.
Darwinkel, A. 1978. Patterns of tillering and grain production of winter wheat at a range of plant densities. Neth. J. Agric. Sci. 26: 383-398.
Darwinkel, A. 1983. Ear formation and grain yield of winter wheat as affected by time of nitrogen supply. Neth. J. Agric. Sci. 31: 211-225.
Dokuyucu T. A. Akkaya, A. Nacar ve B. İspir. 1997. Kahramanmaraş Koşullarında bazı ekmeklik buğdayların verim ve fenolojik özelliklerinin incelenmesi. II. Tarla Bitkileri Kongresi. S:16-20. 22-25 Eylül 1997, Samsun.
Geçit, H.H. 1977. Kışlık yulaf çeşitlerinin başlıca morfolojik ve biyolojik karakterlerinin verimle olan ilişkileri. Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi.
Geçit, H. H. 1982. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L. Em Thell) çeşitlerinde ekim sıklıklarına göre birim alan değerleri ile ana sap ve çeşitli kademedeki kardeşlerin tane verimi ve verim komponentleri üzerine araştırmalar. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Doçentlik Tezi, (Basılmamış) 91s, Ankara.
Geçit, H.H. 1988. Arpada ekim sıklığına bağlı olarak ana sap ve çeşitli kademedeki kardeşlerde verim ve verim öğelerinin değişimi. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 1069.
Genç, İ. 1978. Cumhuriyet-75 buğday çeşidinde bitki başına kardeş sayısının verim ve verim unsurları üzerine bir araştırma. Bilimsel İnceleme ve Araştırma Tezleri. Ç.Ü.Z.F. Yayın no: 21:227.
Genç, İ, A.C. Ülger, T. Yağbasanlar, Y. Kırtok ve M. Topal. 1988. Çukurova koşullarında tritikale, buğday ve arpanın verim ve verim öğeleri üzerinde kıyaslamalı bir araştırma. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Degisi 3(2): 1- 14.
Kılınç, M., Y. Kırtok ve T. Yağbasanlar. 1992. Çukurova koşullarına uygun arpa çeşitlerinin geliştirilmesi üzerine araştırmalar. II. Arpa-Malt Semineri. S: 205-218. 25-27 Mayıs 1992, Konya.
Kırtok, Y. ve İ.Genç. 1980. Çukurova koşullarında değişik kökenli arpa çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerine araştırmalar. TUBİTAK VII. Bilim Kongresi Yayın No: 552, TOAG Seri No: 115: 157-170.
Kırtok, Y. ve M. Çölkesen. 1985. Çukurova koşullarında denemeye alınan arpa çeşitlerinde önemli bazı verim unsurları üzerinde path katsayısı analizi. Doğa Bilim Dergisi D2: 40-50.
Kırtok,Y., İ. Genç ve M. Çölkesen. 1987. Icarda kökenli bazı arpa çeşitlerinin çukurova koşullarında başlıca tarımsal karakterleri üzerinde araştırmalar. Türkiye Tahıl Sempozyumu. S: :83-89, Bursa.
Nasr, H.G, H.L. Shands and R.A. Forsberg. 1973. Correlation between kernals pulmpness, lodging and other agronomic characteristic in six- rowed barley crosses. Crop Sci. 13 (4):399-401.
Naylor, R.E.L., D. T. Stokes and S. Matthews. 1998. Biomass, shoot uniformity and yield of winter barley. Journal of Agricultural Science 131: 13-21.
Öztürk, A., Ö. Çağlar ve Ş. Atken. 1997. Erzurum yöresinde maltlık olarak yetiştirilebilecek arpa genotiplerinin belirlenmesi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. S:70- 75. 22-25 Eylül 1997,Samsun.
Öztürk, A. ve A. Akkaya. 1994. Kışlık ekmeklik buğday çeşit ve hatlarında vejetatif peryot tane dolum süresi ve tane dolum oranı ile verim ve verim unsurları arasındaki ilişkiler. I. Tarla Bitkileri Kongresi. 48-5. 25-29 Nisan 1994, İzmir.
Öztürk, A. 1999. Kuraklığın kıslık buğdayın gelismesi ve verimine etkisi. Tr. J. of Agric. and Forestry 23: 531- 540.
Sönmez, F., M. Ülker, N. Yılmaz ve H. Ege. 1993. Bazı yazlık arpa hatlarının Van Yöresine adaptasyonu üzerine araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 3 (1-2): (325- 337).
Sönmez, F., M. Ülker, N. Yılmaz ve H. Ege. 1994. Farklı ekim sıklıklarının bazı kışlık arpa çeşitlerinde verim ve verim öğelerine etkisi. Y.Y. Ü. Ziraat. Fak. Dergisi 6(1):133- 146.
Tawari, S.N. 1975. Path coefficient analysis for grain yield and its components in a colletion of barley Germplasm. Third International Barley Genetics Symposium Garching. 686-700. Verlag Karl Thiemig, Munchen, 7- 12 July 1975.
Turgut, I., C. Konak, R. Yılmaz ve O. Arabacı. 1997. Büyük Menderes Havzası koşullarına uyumlu ve yüksek verimli arpa çeşitlerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. S: 80- 83. 22-25 Eylül 1997 Samsun.
Taşyürek, T., S. Gökmen, V. Temirkaynak ve M.A. Sakin. 1999. Sivas-Şarkışla koşullarında buğday, arpa ve tritikalenin verim ve verim unsurları üzerine bir araştırma. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Semp. S: 616-620. 8-11 Haziran 1999, Konya.
Topal, A. 1997. Konya ekolojik şartlarında kışlık olarak ekilen bazı arpa ve yulaf çeşitlerinde dane verimi ve verim unsurları üzerine bir araştırma. S.Ü. Ziraat Fak. Dergisi 11 (15): 16-29.
Taş, B., A. Engin ve İ. Akaya. 2001. Bursa ekolojik koşullarında bazı yabancı orjinli İki sıralı arpa (Hordeum vulgare distichon) çeşitlerinin kimi verim ve kalite özelliklerinin incelenmesi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi. S:183-188. 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ.
Tosun, O. 1974. Serin İklim Tahılları Özel Yetiştirme ve Islahı Ders Notları, Ankara.
Tosun, O. ve N. Yurtman. 1973. Ekmeklik buğdaylarda (Triticum aestivum L.) verime etkili morfolojik ve fizyolojik karakterler arasındaki ilişkiler. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yıllığı 30 (3-4): 485-502.
Ülker, M., F. Sönmez, ve V. Çiftçi. 2001. Kışlık arpanın verim ve bazı karakterlerinde adaptasyon ve stabilite analizi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Dergisi 32(1):25-32.
Yağbasanlar, T., H. Özkan, F. Toklu ve Y. Kırtok. 1997. Çukurova koşullarında yetiştirilen biralık arpa çeşit ve hatlarının adaptasyonu üzerinde bir araştırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. S: 76-79. 22-25 Eylül, Samsun.
Yağbasanlar, T., A. C.Ülger ve İ. Genç. 1988. Çukurova koşullarında bazı yabancı tritikale çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerinde bir araştırma. Doğa Bilim Dergisi 3 (3b): 1353-1362.
Yılmaz, N., H. Ege, F. Sönmez ve M. Ülker. 1994. Van yöresine adapte olabilecek bazı kışlık arpa çeşit ve hatlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. III. Ulusal Nükleer Tarım ve Hayvancılık Kongresi. Tebliğ Özetleri 53s, 19-21 Ekim 1994 Ankara.
Walton, P.D. 1971. Factor anlysis of yield in spring wheat. Crop Science. 12: 731-733.
Walker, K.C. ve S. Matthews. 1991. Effect of autumn nitrogen and sowing date on the growth and yield of winter barley in the North of Sccotland. Journal of Agricultural Sci. 117 (3):279.285.