Bazı Üzüm Çeşitleri ve Amerikan Asma Anaçlarından Farklı Olgunlukta Alınan Yaprakların Bitkisel Boyacılıkta Kullanımı

Bu araşt ı rma g ı da maddesi olarak de ğ erlendirilemeyen asma yapraklann ı n bitkisel boyac ı l ı kta kullan ı larak at ı k olmaktan ç ı karı lmas ı amac ı yla verdikleri renklerin belirlenmesi ve bu renklerin ışı k ve sürtünme hasl ı klann ı n saptanmas ı planlanmışt ı r. Araşt ı rmada bitkisel materyal olarak şarapl ı k üzüm çeşitlerinden Vitis vinifera L. Pinot noir ve Kalecik Karas ı 'n ı n olgun ve genç yapraklar ı , Alicante Bouschet'in ise dökülmeye yak ı n k ı rmı zilaşmış yapraklan ile Amerikan asma anaçlar ı ndan SO4 oppenheim Vitis vinifera L. 'ün olgun ve genç yapraklar ı kullanı lmışt ı r. %3 oran ı nda mordan kullan ı larak mordanl ı boyama ön mordanlama yöntemi ile toplam 35 boyama yap ı lmışt ı r. Boyamalardan elde edilen renkler bej renginden koyu kahverengiye kadar de ğişiklik göstermektedir. Bu renklerin ışı k hasl ı klar ı 3 ile 6, sürtünme hasl ı klar ı ise 1 ile 3-4 değerleri aras ı nda değişmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Şarapl ı k üzüm çeşitleri, Amerikan asma anac ı , yapraklar, boyarmadde, yün hali ipli ği, şı k hasl ığı , sürtünme hasl ığı

The Use of Some Grape Varieties and Rootstocks Leaves with Different Maturaties in Natural Dyes

in this study, it is planned be determined the colours they give together with the light and abrasion fastness characteristics of their coiours because grape leaves will no ionger be wasted by being used in the natural dyes. In this research mature and young leaves of Pinot noir and Kalecik Karas ı which are varieties of winegrapes, reddish leaves at the falling stage of Alicante Boushchet, and mature and young leaves of the Rootstocks were used. Totaly 35 dyeing were done using mordant with 3 °k. Light and abrassion fastness degrees of the colours obtained were determined. The colours of the grape leaves were labeled and type of these colours varied from beige to dark brown. On the other hand, the colour fastnesses to light and to abrasion on wool carpet yarns of this plant were studied. The colour fastness to light of this plant were found as 3 to 6, to abrasion 1 to 3-4.

Keywords:

Winegrapes varieties, rootstocks, leaves dyestuffs, wool carpet yarn, colour fastness to light, colour fastness to abrasion,

___

Anonim, 1970. DIN 5033 Farbmesung Begriffe der Farbmetrik Deutschland.
Anonim, 1978. Boyal ı ya da Bask ı l ı Tekstil Mamülleri İ çin Renk Hasl ığı Deney Metodlan-Sürtünmeye Kar şı Renk Hasl ığı Tayini. Türk Standartlan Enstitüsü Yay ı nlar ı . TS 717, Ankara.
Anonim, 1984a. Boyal ı ve Bask ı l ı Tekstil Mamülleri için Renk Hasl ığı Deney Metodlar ı -Gün Işığı na Karal Renk Hasl ığı Tayini Metodu. Türk Standartlar ı Enstitüsü Yay ı nları . TS 867, Ankara.
Anonim, 1984b. Tekstil Mamullerinin Renk Hasl ığı Tayinlerinde Lekelenmenin (boya akmas ı ) ve Solman ı n (renk değ işmesi) Değerlendirilmesi İ çin Gri Skalalar ı n Kullan ı lma Metodlan. Türk Standartlar ı Enstitüsü Yay ı nlar ı . TS 423, Ankara.
Anonim, 1990. T.C. Tar ı m Orman ve Köyişleri Bakanl ığı Standart Üzüm Çeşitleri Katalo ğu. Ankara.
Anonim, 1991. Bitkilerden Elde Edilen Boyalarla Yün Liflerinin Boyanmas ı . T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanl ığı Küçük Sanatlar Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel Müdürlüğü. Ankara
Baytop, T. 1984. Türkiye'de Bitkiler lie Tedavi. Istanbul Üniversitesi Yay ı nlar ı . No: 40, Sanal Matbaac ı l ı k. istanbul.
Baytop, T. 1994. Türkçe Bitki adlar ı Sözlüğü. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Türk Dil Kurumu Yay ı nları : 578 Türk Tarih Kurumu Bas ı mevi. Ankara.
Çelik, S. 1998. Ba ğc ı l ı k (Ampeloji) Cilt 1. Anadolu Matbaa Ambalaj San. ve Tic. Ltd. Şti. Tekirdağ.
Çelik, H., Y. S., Ağaoğ lu., Y, Fidan., B. Marasal ı ., G., Söylemezoğ lu. 1998. Genel Bağc ı l ı k. Mesleki Kitaplar Serisi 1. Sun Fidan A. Ş. Ankara.
Harmanc ı oğlu, M., 1955. Türkiye'de Bulunan önemli Bitki Boyalanndan Eide Olunan Renklerin Çe şitli Müessidere Karşı Yün Üzerindeki Hasl ı k Dereceleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay ı nlar ı : 77. Ankara Üniversitesi Bas ı mevi. Ankara.