Tanzimat Dönemi Gazetecilerinin, Meşruti Yönetime Geçiş Sürecinde Millet Meclisi Üzerine Düşünceleri

Osmanlı Devleti, 19. yüzyıl boyunca imparatorluğun birçok yerinde patlak veren isyanlar, idarede yaşanan istikrarsızlıklar, ekonomik ve sosyal hayattaki bozulmalarla zor zamanlar yaşamaktaydı. Devletin bu durumu, başta padişahlar olmak üzere dönemin devlet adamlarını kurtuluş reçeteleri aramaya itti. Bu bağlamda Tanzimat döneminde, özellikle 1860’larda, başlayan fikir gazeteciliği ile hükümete karşı eleştiriler yükseldi. Devletin problemlerinden Babıâli'yi sorumlu tutan gazeteciler, çözüm önerisi olarak Batıcı yenileşmeyi, ülke siyasetinde meşveret ve parlamento fikrini benimsediler. Başta Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi ilk muhalif gazeteciler, Mısırlı Prens Mustafa Fazıl Paşa'nın da desteğiyle, devletin mevcut problemlerini, meşruti bir yönetim ve hükümetin karşısında sorumlu olduğu bir parlamento ile aşabileceğini öne sürdüler. Mücadeleleri esnasında sansürler, sürgünler ve hapis cezaları ile karşılaşan Tanzimat Aydınları, fikirleri ile toplumda demokrasi kültürünün filizlenmesine katkıda bulunurken, Cumhuriyeti kuran kadrolara da ilham kaynağı oldular. Bu çalışmada; adı geçen gazetecilerin yaklaşımları üzerinden, dönemin portresini çıkarmaya, Türkiye de demokratik hayatın gelişimine yaptıkları katkıları belirlemeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Şinasi, Agâh Efendi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi, Tanzimat Dönemi, Basın

The Thoughts of Journalists of the Tanzimat Period on the National Assembly during the Transition Process into the Constitutional Management

Otoman Empire went through a hard process during 19th century along with the riots that broke outthoroughout the country, instability in administration and the corruption in social and economic life. Thissituation of the state prompted the officials of the term, especially the padishahs, to look for solutions for thesalvation and to make reforms. The rescript of Gülhane (Tanzimat fermanı) , announced by Mustafa ReshitPahsa, was the most extensive of these regulations. Tanzimat which brought innovations to administrationand law set ground for the birth of an enlightened class adopting western opinions.Tanzimat intellectuals such as Namık Kemal and Ziya Pasha who merged under the notions like“Independence” and “Equality” started to declare these views through the newspapers and to opposeBabıali. Namık Kemal and Ziya Pasha often putting emphasis on the conceipt of “The National Assembly”especially in the Independence Newspaper which they published in London as the media organ of NewOttomans committee, put forward that many state problems would dissappear if the government was tobe “in charge” in front of this assembly. In this study, the contributions that Namık Kemal and Ziya Pashamade at the beginning of democtratic life in Turkey will be tried to be identified.

Keywords:

Namık Kemal, Ziya Pasha, Tanzimat Period, Press, Ottoman Empire, Constitutionalism, The National Assembly,

PDF

___

Çelik, Hüseyin, “Ali Suavi ve Dönemi”, İstanbul, 1994
Ebüzziya Tevfik, “Yeni Osmanlılar Tarihi”, Bugünkü Türkçeye Uygulayan Şemsettin Kutlu, İstanbul, 1973
Engelhardt, Eduard Philippe, “Türkiye ve Tanzimat, Devlet-i Osmaniye’nin Târih-i Islahatı 1826’dan 1882’ye”, Yay. Haz.: Erol Kılınç, İstanbul, 2017
Eryılmaz, Bilal, “Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme”, İstanbul, 1992
Karal, Enver Ziya, “Osmanlı Tarihi V. Cilt Nizam-ı Cedid ve Tanzimat (1789-1856)”, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2007
Koloğlu, Orhan, “Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi”, İstanbul, 2015
Kuntay, Mithat Cemal, “Namık Kemal Devrinin İnsanları ve Olayları Arasında C. I”, İstanbul, 1944
Kuntay, Mithat Cemal, “Sarıklı İhtilalci Ali Suavi”, İstanbul, 2014
Mardin, Şerif, “Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu”, Çev.:Mümtaz’er Türköne, Fahri Unan, İrfan Erdoğan, İstanbul, 2015
Nalcıoğlu, Belkıs Ulusoy, “Osmanlı’da Muhalif Basının Doğuşu”, İstanbul, 2013
Topuz, Hıfzı, “II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi”, İstanbul, 2003
Tütengil, Cavit Orhan, “Yeni Osmanlılar’dan Bu Yana İngiltere’de Türk Gazeteciliği (1867-1967)”, İstanbul, 1985
Aktel, Mehmet, “Tanzimat Fermanı’nın Toplumsal Yansıması”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 3, 1998, s. 177-184
Kahraman, Alim, “Türk Edebiyatı”, TDV (Türkiye Diyanet Vakfı), İslam Ansiklopedisi, Cilt: 28, Ankara 2003, s. 121-125
Uçman, Abdullah, “Tanzimat’tan Sonra Edebiyat ve Siyaset: Nâmık Kemal ve Ziya Paşa Örneği”, Türkiyat Mecmuası, c. 24, 2014, s. 113-128
Okumuş, Ejder, “Gelenek, Kimlik, Bireşim: Kültürel Kesişmeler ve Sanat” Uluslararası Sempozyumu Bildirisi”, Ankara, 2005, s. 9-36 Özgüldür, Yavuz - Serdar Özgüldür, “1876 Anayasası’nın Hazırlanmasında Mithat Paşa’nın Rolü ve Fonksiyonu”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 5, 1994, s. 311-348
İslam Araştırmaları Merkezi, Mustafa Fazıl Paşa, “Paris’den Bir Mektup”
Hürriyet: No: 1, 2, 4, 24, 25, 68, 78,
Muhbir : No: 32
Tercüman-ı Ahval: No: 1
Vakit: No: 746