Jontürk Devrimi Ve Ferizaj 1908 Meclisi

1908 yılı tarihi bir olay olmasına rağmen, bu olay Arnavut halkı için özeldi. Arnavutlar Arnavutluk’unözgürlüğü ve bağımsızlığı konusundaki çabalarını hiçbir zaman durdurmadılar. Balkan topraklarının ço-ğunun kaybedilmesinden sonra Osmanlı İmparatorluğu Arnavut toprakları üzerindeki etkisini yavaş yavaşkaybetmeye başladı.Jön Türkler hareketinden ve memnuniyetsiz kalabalığın etkisinden de etkilenen böyle bir olay kolaycageçemedi, bu siyasi önlemden yararlanmak için Jön Türkler Arnavut halkının sempatisini kolayca kazandılar. Genç Türkler, Temmuz 1908 Devrimi çatısı altında ulusal savaş sahnelerini Balkanlar’da bir barışmerkezine dönüştürmeyi başardılar; genç Türk komiteleri Resen, Ohrid, Prespa, Üsküp, Mitrovica, Ferizaj,Prizren vb. Faaliyet gösterdiler, bunların başında Arnavutluk’un “Arnavutluk Özgürlüğü Komitesi” iledolaylı bağlantıları olan Arnavutlardı.“Birlik ve İlerleme” komitesi Arnavut vatanseverleri şöyle bulunuyordu: İbrahim Temo, İsmailQemali, Derviş Hima, Hoxha Kadri Priştine vb. Arnavutlar Jon turk hareketini destekleseler de ihaneteuğradılar, çünkü Jon Turkler iktidara geldikten sonra vaatlerini yerine getirmediler, ancak son derece fakirleşmiş yeni vergiler uygulayarak önceki hükümetten daha kötü davrandılar. Arnavutlar, zaten ekonomikolarak harap olmuşlardı.

Anahtar Kelimeler:

Devrim, İsyan, Arnavut, Genç Türkler

The Young Turk Revolution and the Assembly of Ferizaj 1908

Abstract Although 1908 was a historic event, also it was special to the Albanian people. Albanians have never stopped their efforts for the freedom and independence of Albania. After the large loss of the Balkan territory, the Ottoman Empire gradually began to lose its influence over Albanian lands. The Albanians made efforts for national unity in order to be united in the face of the political and military circumstances that awaited them in the wake of the flood of rule by AbdylHamiti II. Among the traces of events in history is undoubtedly the Assembly of Ferizaj1908, which was organized by Albanians to oppose Ottoman reforms, and in particular the Austro-Hungarian concession to build a railway linking Sarajevo with Thessaloniki through Kosovo and Skopje. This event did not pass easily, influenced also by the Young Turk movement and the influence of the unhappy crowd, in order to benefit from this political measure, the Yong Turkeasily won the sympathy of the Albanian people. The Young Turks managed to turn the national war scenes into a peace center in the Balkans under the umbrella of the July 1908 Revolution, the Young Turks committees acted in Resen, Ohrid, Prespa, Skopje, Mitrovica, Ferizaj, Prizren etc. these were Albanians who had indirect links with the Albanian Committee “For the Freedom of Albania”. In the "Union and Progress" committee were Albanian patriots such as: Ibrahim Temo, Ismail Qemali, Dervish Hima, Hoxha Kadri Prishtina etc. Although Albanians support the Young Turk movement, they remain betrayed because, after the Young Turks came to power, they did not live up to their promises, but they did even worse than the previous power over the Albanians by imposing new taxes that were extremely impoverished Albanians, already economically devastated. Due to the inability to afford these high taxes they had to protest to oppose the purpose of the Young Turk power in the Albanian areas. The Secret Committee for the Freedom of Albania, which operated from 1905-1908, played a key role in this regard. It is worth noting that during 1908 the largest inter-Albanian rally was organized in Ferizaj.

Keywords:

Uprising, Albanian, Young Turks,

PDF

___

1. Abdyli, R. (2004). Lëvizja Kombëtare Shqiptare 1908-1910 (Vol. libri 1). Prishtinë: Instituti i Historisë.
2. Aktet e Rilindjes Kombëtare Shqiptare, d. 96. (1978). In Memorandum drejtuar Fuqive të Mëdha me kërkesë për zbatimin e reformave në Shqipëri (pp. 153-157). Tiranë: Instituti i Historisë.
3. Berisha, A. (2009). Gallapi i Prishtinës II - 1800-1912 . Prishtinë:: Printing press.
4. Bislimi, M. (2008). Shqiptarët dhe Revolucioni Xhonturk. Shkup: Instituti i historisë nacionale.
5. Boletini, T. (1996)). Pranë Isa Boletinit - Kujtime 1 1829-1916 . Tetovë: Album.
6. Brestovci, F. S. (n.d.). Tubimi i kryengritësve shqiptar në Ferizaj 1908. Arkivi i Kosovës. Prishtinë: Arkivi i Kosovës, , K. 14, d. 4, p. 1-2.
7. Brestovci, S. (1970,). Idriz Seferi- Kreshniku i Karadakut. Rilindja.
8. Brestovci, S. (1971). Lëvizja Kombëtare Shqiptare në Kaza të Gjilanit dhe Islam Pira 1866-1931. Rilindja, 9 qershor 1971.
9. Cana, Z. (1990). Populli shqiptar në kapërcyell të shekullit XX. Prishtinë: Instituti Albanologjik i Prishtinës.
10. Cana, Z. (1990). Popullsia shqiptare në kapërcyell të shekullit XX. Prishtinë: Instituti Albanologjik i Prishtinës.
11. Drançolli, A. (2006). Edith Durham dhe Ballkani . Vjetar, XXXV-XXXVI, 139-160.
12. Frashëri, S. (2007). Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhetë (Vol. Botimi i tretë). Prishtinë : Dija.
13. Gleny, M. (n.d.). Historia e Ballkanit 1804-1999. Tiranë, Shkup, Prishtinë: Logos-A.
14. Hacisalihoglu, M. (2003). Die Jungturken und die Mazedoniche Frage(1890-1918),Sudosteuropaische Arbeiten. Munchen : R.Oldenburg Verlag.
15. Historia e Popullit Shqiptarë II. (1965). Tiranë: Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë.
16. Historia e Popullit Shqiptarë II (Akademia e Shkencave e Shqipërisë; Instituti i Historisë ed.). (2002). Tiranë: Toena .
17. Iliriku, H. T. (1997). Ramë Avdyli dhe Bashkëluftëtarët e tij. Prishtinë:.
18. Jelavich, B. (1983). History of the Balkans, Twentieth Century (Vol. Vol. II). New York: Cambridge University Press.
19. Leter e nënshkruar nga Çerçiz Topulli. (viti 1907). F.44, p. 47. Tiranë: Arkivi Qendrorë Shtetëror i Shqipërisë-Tiranë, më tej (A.Q.SH.).
20. Mikiq, G. (1977). Shqiptarët dhe projektet hekurudhore të Austro- Hungarisë dhe të Serbisë në Turqi në vitet 1908-10909. Gjurmime Albanologjike-SSHH, IV-V- 1974-1975, 137-163.
21. Musaj, F. (1987). Isa Boletini 1864-1916. Tiranë: Instituti i Historisë.
22. Në Gjurmë të Historisë Shqiptare II. (2003). Tiranë: Akademia e Shkencave e Shqipërisë- Instituti i Historisë.
23. Nuro, K. (2001). Toleranca dhe harmonia e fesë islame te shqiptarët faktor i rëndësishëm për çështjen kombëtare. Univers – Revistë shkencore kulturore , 1/ 2001, 125-136. 24. Percivale, A. J. (1957). Tailor the Struggle for Mastery in Europe 1848-1918 . Oxford: Oxford University Press.
25. Platformë për zgjidhjen e çështjes kombëtare shqiptare,. (1998). Tiranë: Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Shkenca.
26. Pllana, E. (1978). Kosova dhe Reformat në Turqi. Prishtinë: Enti i Historisë së Kosovës.
27. Prifti, K. (1996). Dr. Ibrahim Temo- Jeta dhe Vepra 1865-1945, . Prishtinë .
28. Rahimi, S. ( 1975). Çështja Shqiptare gjatë viteve 1903-1904. Gjurmime albanologjike- seria e shkencave historike, nr. III- 1973, 49-64.
29. Rahimi, S. (1969). Vilajeti i Kosovës më 1878-1912. Prishtinë: Enti i teksteve dhe i mjeteve mësimore i KSAK-së.
30. Rahimi, S. (1978). Lufta e Shqiptarëve për Autonomi 1897-1912 . Prishtinë : Enti i teksteve dhe i mjeteve mësimore i KSAK, Rilindja .
31. Rahimi, S. (1986). Gjurmime historike të Rilindjes Kombëtare . Prishtinë: Instituti Albanologjik i Prishtinës.
32. Rizaj, G. (2006). Shqipëria dhe Shqiptarët në planet sekrete të shteteve ballkanike gjatë shekullit XIX. Koha ditore, e mërkurë 22 shkurt 2006.
33. Rizaj, S. (1974). Disa dokumente serbe mbi reformat administrative në Vilajetin e Kosovës në gjysmën e dytë të shek. XIX dhe në fillim të shek. XX. Vjetar, VI-VII, 99-110
34. Rizaj, S. (1974). Roli i Shqiptarëve në Revolucionin Xhonturk të vitit 1908. Kosova, 159-194.
35. Rizaj, S. (1992). Kosova dhe Shqiptarët dje, sot dhe neser. Prishtinë: Akademia e Intelektualëve Shqiptar e Shkencave dhe e Arteve- sesioni i shkencave historike.
36. Rizaj, S. (2002). Lidhja Shqiptare e Prizrenit në driten e burimeve autentike, Dritë e re për Kryetarin e parë të Shqipërisë Etnike. Prishtinë: Instituti Albanologjik i Prishtinës-dega e historisë.
37. Schulze, H. (1998). States Nations, and Nationalism . Reprint edition.
38. Selmani, A. (n.d.). Rrethi i Gjilanit në Revolucionin Xhonturk (Tubimi i Ferizajt 5-23 Korrik 1908). Kosova, nr. 31/32, 179-191.
39. Terziu, H. (1997). Ramë Avdyli dhe Bashkëluftëtarët e tij. Prishtinë:: Iliriku.
40. Thëngjilli, P. (1997). Historia e Perandorisë Osmane. Tiranë: Libri Universitar.
41. Ukshini, S. (2007). Prapaskena e ngjarjes së konsullit Austro-Hungarez Oskar Prohaska në Kosovë . Vjetar, nr. XXXVII-XXXVIII, 181-210.