Sicill-i Ahval Kayıtlarına Göre Afyonkarahisar Doğumlu Ermeni Memurlar

Bu çalışmada genel hatlarıyla XIX. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Afyonkarahisar’da yaşamış ve devletin resmi görevlerinde bulunmuş Ermeni şahsiyetler üzerinde durulacaktır. Bilindiği üzere Afyonkarahisar tarihsel süreçte Ermeni nüfusunun yoğun olarak yaşamış olduğu önemli şehirlerden biri olmuştur. Daha sonra buradaki Ermeni nüfusunun bölgenin demografik yapısı içerisindeki yeri üzerinde durulacaktır. Bu noktada ilk etapta şehrin tarihsel arka planına kısaca yer verildikten sonra buradaki Ermeni yerleşimlerinin tarihsel geçmişi üzerinde durulacaktır. XIX. yüzyılda Afyonkarahisar’da Ermeni nüfusunun genel durumunun da inceleneceği bu çalışmada genel itibariyle Sicill-i Ahval Defterleri’nden yararlanılacaktır. Sicill-i Ahval Defterleri’nden hareketle XIX. yüzyılda Afyonkarahisar’da görev yapan Ermeni memurlarının sayısı ve görev adlıkları kurumlar üzerinde durulacaktır. Daha sonra bu memurların kimler olduğu ve hangi alanlarda görev aldıkları konularına yer verilecektir. Söz konusu memurların aldıkları eğitim, görev aldıkları kurum ve memuriyetler ve aile bilgilerine de genel hatlarıyla yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Ermeniler, Afyonkarahisar, Devlet Memurları, Onnik Efendi

According to the Registration Circumstances in the XIX. Century the Armenian Officials in Afyonkarahisar

In this study, in general terms in the Ottoman Empire Armenian officials who lived in XIX. Century inAfyonkarahisar and held official duties of the state will be emphasized. As it is known, Afyonkarahisar hasbeen one of the important cities where the Armenian population densely lived in the historical process. Then,the place of the Armenian population in the demographic structure of the region will be emphasized. At thispoint, after briefly mentioning of the historical background of the city, this article will focus on the historicalbackground of the Armenian settlements in here. In this study, which will examine the general situation ofthe Armenian population in Afyonkarahisar in the 19th century, in general, Sicill-i Ahval records will beused. Based on the Sicill-i Ahval records, the number of Armenian officials working in Afyonkarahisar inthe XIX. century and their institutions will be emphasized. Then, the subjects of who these officers are andin which areas they are working will be discussed. The trainings received by civil servants, institutions theyserved and their family information will also be outlined in general.

Keywords:

Armenians, Afyonkarahisar, Ottoman State Officials,

PDF

___

Artinian, Vartan (2004). Osmanlı Devleti’nde Ermeni Anayasası’nın Doğuşu 1839-1863. İstanbul: Aras Yayınları.
Aslan, Ahmet (2006). Sicill-i Ahvâl defterlerine göre Osmanlı döneminde Afyonkarahisarlı Devlet Memurları (1879-1909). Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi.
Aslan, Kevork (2005). Armenia and The Armenians. New York: Elibron Classics.
Atabek, Ömer Fevzi (1997). Afyon Vilayeti Tarihçesi. Haz: Turan Akkoyun. Afyon: AKÜ Yayınları.
Barsoumian, Hagop (1982). “The dual role of the Armenian Amira class within the Ottoman government and the Armenian millet (1750-1850)”. Christians and Jews in the Ottoman Empire: the Functioning of a Plural Society, Haz: B. Braude, B.&B. Lewis, Cilt 1, New York-Londra: Princeton University. s.171-184.
Çark, Yervant G. (1953). Türk Devleti Hizmetinde Ermeniler. İstanbul: Kesit Yayınları.
Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahvâl İdare-i Umûmiyyesi (BOA, DH.SAİD)
BOA, DH. SAİD, no. 136.
BA, DH. SAİD, no.30.
BOA, DH. SAİD, no. 138.
BOA, DH. SAİD, no. 41.
BA, DH. SAİD, no. 162.
BOA, DH. SAİD, no. 18.
BOA, DH. SAİD, no. 196.
Daşdemir, Latif (2001). “Afyonkarahisar‟da Türk Yerleşim ve Nüfusu”. Afyonkarahisar Kütüğü, C. I, Afyon: AKÜ Yay.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi (1935). Anadolu, Suriye, Hicaz 1671-1672, C. IX. İstanbul: İstanbul (Devlet Matbaası).
Herzig, Edmund M. (1991). The Armenian Merchants of New Julfa, Isfahan: A Study in Pre-modern Asian Trade. UK: Oxford University.
Ilgar, Yusuf (2005). “Afyonkarahisar Ermenilerinde Kültürel ve Dinî Hayat”. Sosyal Bilimler Dergisi, C. 7, S. 1, s. 240-265. _______ (2014). “Afyonkarahisar Ermenileri Üzerine Bir Deneme”. Yeni Türkiye, C. 60, s.1-21.
İnbaşı, Mehmet (2000). “XVI. Yüzyıl‟da Kayseri ve Civarında Ermeniler”. 21. Yüzyıla Girerken Tarihe Dostça Bir Bakış: Türk-Ermeni İlişkileri Uluslararası Sempozyumu. Yay. Haz: Berna Türkdoğan. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, s. 47-62.
Koçaş, M. Sadi (1990). Tarihte Ermeniler ve Türk-Ermeni İlişkileri. İstanbul: Kastaş Yayınları.
Kouyoumjian, Hratch (2016). Ethnic Armenian Civil Servants in the Ottoman Empire in 1909. Great Britain: Armenian Genocide Centenary Commemoration Committee.
Krikorian, Mesrob K. (1997). Armenians in the Service of the Ottoman Empire: 1860-1908, London & NewYork: Routledge.
Oshagan, Vahe (1999). “From Enlightenment to Renaissance: The Armenian Experience”. Enlightenment and Diaspora, The Armenian and Jewish Cases. Edt: Richard
G. Hovannisian and David N. Myers. Atlanta, Georgia: Scholor Press. s.145-180.
Polat, Zelkif (2011). Tanzimattan Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Afyonkarahisar’da Ermengiler (1839-1923). Doktora Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Sarısaman, Sadık (2007). “Afyonkarahisar’da Ermeniler 1910-1914 (Şeriyye Sicillerine Göre). Hoşgörü Toplumunda Ermeniler, C. IV. Der: Metin Hülagü, Gülbadi Alan,
Süleyman Demirel, Şakir Batmaz, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, C. 3, s. 91-118.
Simeon (1999). Tarihte Ermeniler. Çev: Hrand D. Andreasyan. İstanbul: Çiviyazıları.
Yarman Arsen ve Ara Aginyan (2013). Sultan II. Mahmut ve Kazaz Artin Amira. İstanbul: Surp Pirgiç Kültür Sanat Yayınları.
Zeidner, Robert F. (1976) “Britain and the Launching of the Armenian Question”. International Journal of Middle East Studies, C. 7, S. 4, s. 465-483.