Harpasa Antik Kenti ve Yakın Çevresinden Antik Döneme Ait Taş Onarımları

Arkeolojik alanlarda sistematik kazı çalışmaları ile açığa çıkarılan yapılara ait taş unsurlar incelendiğinde, yapıların inşa süreçleri ve sonraki dönemlerde geçirmiş oldukları onarımlar hakkında önemli ipuçları elde edilmektedir. Daha çok tamamlamaları şeklindeki antik dönem onarımları incelendiğinde uygulamaların kendi içerisinde gerek bezemenin işlenişi gerekse de eski ve yeni malzemeyi birbirine bağlayan malzemeler konusunda farklılıklar olduğu anlaşılmaktadır. Özellikle malzemeler konusundaki çeşitliliklerin tanımlanması ve buna göre taş onarımlarının kendi içerisinde sınıflandırılması, antik dönem taş onarımlarının anlaşılabilmesi açısından önemlidir. Antik dönemde taş onarımları, farklı nedenlerden dolayı yapılıyordu. Mimari yapıların inşa sürecinde, oluşan lokal deformasyonlar, antik dönemde meydana gelen büyük boyutlu depremler, vandalizm, savaş ve baskınlar vb. nedenler yapı onarımlarını zorunlu hale getirmektedir. Ayrıca geç antik çağda farklı yapılara ait kullanım dışı durumundaki malzemelerin yapı onarımlarında devşirme olarak kullanıldığı örnekler, yine onarımlarla ifade edilebilir. Bu çalışmada, Aydın İli, Nazilli İlçe merkezindeki Sümer Basma Sanayi Fabrikası Yerleşkesinde bulunan mimari yapı elemanları arasındaki iki örnekte antik yapı onarım pratiklerine rastlanmıştır. Bir diğer antik onarım örneği ise Nazilli’nin güneyindeki Esenköy sınırları içerisinde yer alan Harpasa antik kentindedir. Kenti çevreleyen Arkaik Dönem sur duvarlarında Bizans Dönemi’nde yapılmış onarım izleri bulunmaktadır. Örnekler, antik onarımlar açısından incelendiğinde iki farklı onarım tipi ile karşılaşılmıştır. Bunlardan birincisi yapı elemanı bazında gerçekleştirilmiş olup “Aynı taş harçlı bitiştirme” tipi, diğeri ise özgününde kuru duvar tekniği ile örülmüş Arkaik sur duvarında ise “Harç bağlayıcılı Sur duvarı onarımı” tipindedir.

Anahtar Kelimeler:

Harpasa, Antik, Taş, Onarım, Tipler

Ancient Stone Repair from Harpasa Ancient City and Its Surroundings

When the stone elements belonging to the structures uncovered by systematic excavation studies in archaeological areas are examined, important clues are obtained about the construction processes of the structures and the repairs they underwent in subsequent periods. When ancient period repairs in the form of stone completions are examined, it is understood that there are differences in the applications themselves, both in the processing of decoration and in the materials connecting the old and new materials. In particular, the identification of the variations in materials and the classification of stone repairs within themselves accordingly are important for the understanding of ancient stone repairs. In ancient times, stone repairs were made for different reasons. During the construction process of architectural structures, local deformations that occur, large-scale earthquakes that occurred in antiquity, vandalism, wars and raids, etc. reasons make building repairs mandatory. In addition, examples where materials belonging to different structures that were out of use in late antiquity were used as tools for building repairs can also be expressed by repairs. In this study, ancient building repair practices were found in two examples among architectural building elements located at the Sumerian Basma Industrial Factory Campus in the district center of Nazilli. Another example of ancient repair is in the ancient city of Harpasa, located within the boundaries of Esenköy in the south of Nazilli. There are traces of repairs made during the Byzantine Period on the Archaic Period wall walls surrounding the city. When the samples were examined in terms of antique repairs, two different types of repairs were encountered. The first of these was carried out on the basis of the building element and is of the “Same stone mortar joint” type, and the other is of the “Mortar binding Wall repair” type on the Archaic fortification wall originally built with the wall technique.

Keywords:

Harpasa, Antique, Stone, Repair, Types,

PDF

___

Akkurnaz, Sedat, “Aydın’daki Antik Kentler”, Nazilli ve Çevresinin Arkeolojik Zenginlikleri (Ed. Sedat Akkurnaz-Yusuf Çorbacıoğlu), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2021, 9-54.
Akkurnaz, Sedat, “Nazilli’nin Antik Kentleri ve Bölgenin Kültürel Önemi”, Kurtuluşunun 100.Yılında Geçmişten Geleceğe Nazilli (Sedat Akkurnaz-Tuncay Ercan Sepetçioğlu-Arzu Özver), 2022, 47-64.
Akkurnaz, Sedat, “Mastaura Amphitiyatrosu’nda yapılan Arkeolojik Çalışmalar”, Disiplinler Arası Çalışmalarla Mastaura Antik Kenti, (Ed. Sedat Akkurnaz-Arzu Özver-Aytekin Kalkan), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2022, 25-49.
Altunel, Erhan, “Hierapolis ve Yakın Çevresinde Tarihsel Deprem Aktivitesi”, Ricerche Archeologiche nella Valle del Lykos/Lykos Vadisi Türk Arkeoloji Araştırmaları, Universita di Lecce, Archeologia e Storia 6, Lecce 2000, s.315-325.
Bingöl, Orhan, Bu Koca Taşları Nasıl İşlediler, Nasıl Kaldırdılar, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara 2012.
Erder, Cevat, Tarihi Çevre Kaygısı, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, No. 18, Ankara 1971.
Ismaelli, Tommaso. “Ancient Architectura Restoration in Asia Minor Typology, Techniques and Meanings Discussed with Reference to Examples of Large-scale Public Buildings in Hierapolis of Phrygia, a Seismic City in Western Turkey”, Istmitt 63, 2013, s. 267-324.
Kolay, İlknur Aktuğ, “Osmanlı Dönemi İnşaat Belgelerine Göre Anıtsal Yapılarda Örtü ve Duvar Sistemleri”, 8. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu, İstanbul 2016, s. 1-9.
Şimşek, Celal – Ceylan, Ali, “Laodikeia’da Tespit Edilen Bir Deprem ve Diocletianus’a İthaf Edilen Bir Yazıt (Lykos Laodikeia’sı)”, Archivım Anatolicum/Anadolu Arşivleri Cilt VI, Sayı 1, 2003, s. 147-163.
Sevin, V, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2001.
Soslu, Salih, “Mastaura’dan Bir Grup Sikke Işığında Hekate Tapınımı: Kentin Teolojik Kültürüne Bir Katkı”, Disiplinler Arası Çalışmalarla Mastaura Antik Kenti, (Ed. Sedat Akkurnaz-Arzu Özver-Aytekin Kalkan), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2022, 247-259.
Şimşek, Celal, Laodikeia (Laodicea ad Lycum), Laodikeia Çalışmaları 2, İstanbul, 2013.
Şimşek, Celal – Yener, Barış, “Laodikeia’da Dor Mimarisi”, 10. Yılında Laodikeia (2003-2013 Yılları), Laodikeia Çalışmaları 3 (Ed. C. Şimşek), İstanbul 2014, s. 173-193.
Şimşek, Celal, “Laodikeia ve Mermer”, Kömürcüoğlu Uluslararası 7. Taş Heykel Kolonisi, 2017, s. 88-103.
Şimşek, Celal. “Geç Antik Çağ’da Laodikeia (Laodikeia in the late antiquity)”, Geç Antik Çağ’da Lykos Vadisi ve Çevresi (eds. C. Şimşek-T. Kaçar), Laodikeia Çalışmaları Ek Yayın Dizisi, 2018. s. 81-16.
Tekin, Çiğdem- Kurugöl, Sedat, “Çeşitli Organik Katkıların Kirecin Karbonizasyonu Üzerindeki Etkisi”, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 27, No 4, 2012, s. 717-728.
Yaşar, Ali, Batı Anadolu Bölgesi’ndeki Arkeolojik Kazı Alanlarında Taş Tamamlama Yöntem ve Uygulamaları, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2022.
Kalkan, Aytekin, “Mastaura’nın Kırsal Yerleşim Dokusu ve Geçim Stratejisine Etnoarkeolojik bir Bakış”, Disiplinler Arası Çalışmalarla Mastaura Antik Kenti, (Ed. Sedat Akkurnaz-Arzu Özver-Aytekin Kalkan), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2022, 307-341.
Kalkan, Aytekin-Gönül, Eren, Kadim Ketin Gizemli Aroması: “Mastavra Sürtmesi”, Disiplinler Arası Çalışmalarla Mastaura Antik Kenti, (Ed. Sedat Akkurnaz-Arzu Özver-Aytekin Kalkan), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2022, 419-431.