Demokrat Parti Döneminde Türkiye’de Kültürel Faaliyetler (1946-1960)

Demokrat Parti (DP) kuruluşundan günümüze kadar Türkiye’nin siyasal hayatında, siyasi düşünce itibariyle mihenk taşı olarak kabul edilmektedir. Başta siyasal, sosyal ve kültürel alanlarda olmak üzere hem muhalefette hem de on yıllık kesintisiz iktidarından, günümüze kadar derin etkilerde bulunmuştur. 1789 yılından itibaren başlayan ve zamanla, kendi ülkesinde psikolojik üstünlüğünü kaybeden Anadolu kültürünün, hem kültürüne yabancılaşmış yerli Batıcılara hem de mağrur Avrupa kültürünün yanında, II. Abdülhamit’ten sonra ilk kez kendi kadim kültürel kodlarıyla uyumlu ve siyasette biz de varız diyen, bir iktidar olduğu görülmektedir. DP’nin muhalefette iken, dönemin iktidarını kültür politikalarıyla değişime zorladığı ve iktidara geldiği zaman ise ilk önce ekonomi ve kültürel değerlere yöneldiği görülmektedir. İlk icraat olarak ezanın Arapça okunması, Osmanlı hanedanına mensup kadınların sürgünden geri getirilmesi, Birecik köprüsünün açılması, İstanbul’un fethinin 500. Yılı ve yeniden imarı, Yıldız seramik fabrikasının kurulması, Türk halk müziğinin ve Kur’an-ı Kerim’in radyolarda okunması akla gelen ilklerdendir. Tümevarım yöntemiyle elde edilen teorik kaynaklardan oluşan bu çalışmada DP’nin, Türk siyasal hayatı kültürel değerleri üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Batı kültürünün yanına, siyasal ve sosyal hayata Batı kültürünün yanına Anadolu kültürünü de getiren DP’nin, Anadolu halkının kültürel değerleriyle uyumlu çalışmalarından dolayı takdir edildiği, bugün bile en önemli siyasi değerlerden görüldüğü, isminin referans kaynağı olarak kullanıldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

DP, , Kültür, , Ezan, Sanat, Tarih

Culturel Activities during the Democrat Party in Turkey (1946-1960)

Democratic Party (DP) until today the establishment of Turkey's political life, is accepted as the cornerstone of political thought as. It has had deep effects both in the opposition and its ten-year uninterrupted power, up to the present, especially in the political, social and cultural fields. Starting from 1789 and gradually losing its psychological superiority in its own country, the Anatolian culture, besides both the indigenous Westerners who were alienated from its culture and the proud European culture, II. For the first time after Abdülhamit, it is seen that there is a power that is compatible with its ancient cultural codes and says that we are also in politics. It is seen that while DP was in opposition, it forced the power of the period to change with its cultural policies and when it came to power, it first turned towards economic and cultural values. The first practice is to read the adhan in Arabic, to bring the women belonging to the Ottoman dynasty back from exile, to open the Birecik bridge, the 500th anniversary of the conquest of Istanbul and to reconstruct the Yıldız ceramic factory, to read Turkish folk music and the Koran on the radio. is one of the first to come. In this study, which consists of theoretical sources obtained through induction method, the effects of DP on Turkish cultural life cultural values were analyzed. As a result of the study, it is seen that DP, which brought Anatolian culture to the political life as well as the Western culture, was appreciated for its harmonious works with the cultural values of the Anatolian people, it is seen as one of the most important political values and it is used as a reference source.

Keywords:

DP, , Cultur, Art, History, Azan,

PDF

___

Ahmad, Feroz. Modern Türkiye’nin Oluşumu. İstanbul: Sarmal Yayınları, 2005.
Aydemir, Şevket Süreyya. İkinci Adam. Cilt III. İstanbul: Remzi Kitapevi, 1968.
Başar, Ahmet Hamdi. Yine Hayal Aleminde Uçuyorum. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2007.
Burçak, Rıfkı Salim. İdamların İç Yüzü. Ankara: Demokratlar Kulübü Yayınları, 1979.
—. Yassıada ve Öncesi. Ankara: Çam Matbaası, 1977.
Cihangir, Feyullah. «Tek Parti İktidarından Çok Partili Döneme Türkiye ve Bediüzzaman’ın Siyasal Çizgisi.» Köprü Dergisi, 2004.
Çatalbaş, Serkan, ve Nurgün Koç. «Demokrat Parti Dönemi Kültür Politikaları 1950-1960.» Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 2016.
Çizmeli, Şevket. Menderes:Demokrasi Yıldızı? Ankara: Arkadaş Yayınevi, 2007.
Dağlı, Nuran, ve Belma Aktürk. Hükümetler ve Programları (1920 - 1960). Ankara: TBMM Yayınları, 1988.
Eraslan, Cezmi. «Atatürk’ten Sonra Türkiye İç Politikası.» Atatürk Araştırmaları Merkezi Dergisi, 2004.
Gedikoğlu, Şevket. Kemalist Eğilim İlkeleri, Uygulamaları. İstanbul: Erdini Matbaası, 1978.
İrem, Cemal Nazım. «Kemalist Modernizm ve Türk Gelenekçi-Muhafazakârlığının Kökenleri.» Toplum ve Bilim Dergisi, 1997: 52-99.
Karakuş, Emin. 40 Yıllık Bir Gazeteci Gözüyle İşte Ankara. Ankara: Hürriyet Yayınları, 1977.
Kumaş, Rahmi. CHP’nin Soyağacı. İstanbul: Çağdaş Yayınları, 1999.
Levendoğlu, Mazhar. Atatürk’ün Vasiyeti. İstanbul: Bahar Matbaası, 1968.
Lewis, Bernard. Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Arkadaş Yayınları, 2009.
Mardin, Şerif. İslâmcılık”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Cilt VII. İstanbul: İletişim Yayınları, 1995-1996.
Refik, İbrahim. Geçmişten Geleceğe Işıklar. İstanbul: Albatros Yayınları, 2000.
Sarol, Mükerrem. Bilinmeyen Menderes. Ankara: Kervan Yayınları, 1983.
Sertel, Zekeriya. Hatırladıklarım (1905 - 1950). İstanbul: Yaylacık Matbaası, 1968.
Shaw, Standford J., ve Ezel Kural Shaw. Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye. Cilt II. İstanbul: E Yayınları, 1983.
Sitembölükbaşı, Şaban. Parti Seçmenlerinin Siyasal Yönelimlerine Etki Eden Sosyoekonomik Faktörler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001. Son Telgraf Gazetesi.3 Temmuz 1947.
Sükan, Faruk. Başbakan Adnan Menderes’in Meclis Konuşmaları, TBMM (1950/1960). Ankara: Kültür Ofset, 1992.
Şeyhanlıoğlu, Hüseyin. «Radyonun Demokratik Yaşamda ve Siyasetteki Etkisi: Demokrat Parti Dönemi (1950-1960).» Tarih ve Gelecek Dergisi, Aralık 2019: 805-818.
—. Türk Siyasal Muhafazakârlığının Kurumsallaşması ve Demokrat Parti. Ankara: Kadim Yayınları, 2011.
—. Türkiye’nin Siyasal Hayatında Demokrat Parti. İstanbul: Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık, 2020.
Toker, Metin. Demokrat Partinin Altın Yılları (1950-1954). Ankara: Ofset Tipo Matbaacılık, 1990.
Turan, Ali Eşref. Türkiye’de Seçmen Davranışı Önceki Kırılmalar ve 2002 Seçimi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2004.
Turan, Şerafettin. Türk Devrim Tarihi Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye. Ankara : Bilgi Yayınevi, 1999.
Yücekök, Ahmet Naki. Türkiye’de Örgütlenmiş Dinin Sosyo-ekonomik Tabanı. Ankara: Sevinç Matbaası, 1971.
Zürcher, Erik Jan. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İletişim Yayıncılık, 2008.