Göl Köy Enstitüsü’nde Kız Öğrencilere Yönelik Mesleki Ve Teknik Eğitim: Uygulamalarıyla Köy Ev ve El Sanatları (1940-1944)

17 Nisan 1940 tarihinde Kastamonu’da kurulan Göl Köy Enstitüsü öğretmen yetiştirme modelinin yanı sıra mesleki ve teknik eğitime katkılarıyla da ön plana çıkmıştır. Bu bağlamda enstitünün öğretim programlarında yer alan köy ev ve el sanatları dersleri bilhassa kız öğrencilerin yetiştirilmelerinde önemli bir yere sahip olmuştur. Dersin uygulamaları ise gerek enstitü yaşamına ve gerekse gündelik yaşama dair pek çok kazanımı beraberinde getirmiştir. Bu araştırmanın konusu Göl Köy Enstitüsü’nde köy ev ve el sanatları dersleri kapsamında kız öğrencilerin yapmış oldukları faaliyetler ve dersin uygulamalarıyla elde etmiş oldukları kazanımlardır. Araştırmada literatür taraması yöntemi kullanılmış ve daha çok enstitünün özgün arşivinde yer alan belgelerden yararlanılmıştır. Bu belgelerden hareketle Göl Köy Enstitüsü’nün kız öğrenci profilinin mesleki ve teknik eğitim açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Göl Köy Enstitüsü’nde kız öğrencilere yönelik verilen teknik dersler arasında köy ev ve el sanatları dersleri ile bu derslerin uygulamalarının kız öğrencilerin bilgi ve becerilerinin arttırılmasının yanı sıra Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin geliştirilmesinde de aracı bir rol oynadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kastamonu, Göl Köy Enstitüsü, mesleki ve teknik eğitim, köy ev ve el sanatları, biçki-dikiş, dokumacılık

Vocational and Technical Training for Female Students at Göl Village Institute: Village Home and Handcrafts with Applications (1940-1944)

Göl Village Institute, which was established in Kastamonu on April 17,1940, came to the fore with its contribution to vocational and technical education as well as its teacher training model. In this context, village home and handicraft lessons in the institute's teaching programs have had an important place especially in the upbringing of female students. The applications of the course brought many achievements in both institute life and daily life. The subject of this research is the activities of the female students within the scope of village home and handicraft lessons at the Göl Village Institute and the acquisitions they have achieved through the practices of the lesson. The literature review method was used in the research and the documents in the original archive of the institute were mostly used. Based on these documents, it is aimed to evaluate the female student profile of Göl Village Institute in terms of vocational and technical education. Technical courses offered for girls in Göl Village Institute in village homes and arts and crafts lessons in this course as well as the enhancement of girl students' knowledge and skills application tool in the development of vocational and technical education in Turkey has reached the conclusion that play a role.

Keywords:

Kastamonu, Göl Village Institute, Vocational and technical education, Village home and handcrafts, Knitting-sewing, Weaving,

PDF

___

Göl Köy Enstitüsü Muallimler Meclisi’nin 08.11.1940 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Muallimler Meclisi’nin 28.03.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Muallimler Meclisi’nin 22.08.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Muallimler Meclisi’nin 03.10.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Muallimler Meclisi’nin 14.11.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Muallimler Meclisi’nin 12.12.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 02.06.1940 tarih ve 421 sayılı rapor, Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Öğretmenler Meclisi’nin 21.06.1940 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Öğretmenler Meclisi’nin 13.09.1940 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Öğretmenler Meclisi’nin 27.09.1940 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Öğretmenler Meclisi’nin 03.01.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Öğretmenler Meclisi’nin 31.01.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Öğretmenler Meclisi’nin 11.04.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Öğretmenler Meclisi’nin 28.04.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Öğretmenler Meclisi’nin 11.07.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Öğretmenler Meclisi’nin 26.12.1941 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü Öğretmenler Meclisi’nin 03.01.1944 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Öğretim Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 1942 tarih ve 104 sayılı rapor, Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Öğretim Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 07.04.1942 tarih ve 505 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Öğretim Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 02.05.1942 tarih ve 647 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Öğretim Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 27.08.1942 tarih ve 1529 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Öğretim Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 17.05.1943 tarih ve 675 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Öğretim Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 14.11.1943 tarih ve 1756 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Öğretim Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 1944 tarih ve 813 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Öğretim Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 04.02.1944 tarih ve 229 sayı ve rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Öğretim Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 30.12.1944 tarih ve 2777 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 16.06.1940 tarih ve 390 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 20.08.1940 tarih ve 572 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 06.10.1940 tarih ve 776 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 11.11.1940 tarih ve 916 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 25.01.1941 tarih ve 69 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 10.02.1941 tarih ve 121 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 23.02.1941 tarih ve 237 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 09.03.1941 tarih ve 173 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 19.03.1941 tarih ve 278 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 04.04.1941 tarih ve 349 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 21.04.1941 tarih ve 436 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 02.05.1941 tarih ve 492 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 08.05.1941 tarih ve 592 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 03.07.1941 tarih ve 712 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 08.10.1941 tarih ve 1113 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 07.09.1943 tarih ve 1384 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Enstitüsü ve Eğitmen Kursu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 404 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Öğretmen Okulu Direktörlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 27.04.1940 tarih ve 274 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Öğretmen Okulu Direktörlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 04.05.1940 tarih ve 289 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy (Gölköy) Öğretmen Okulu Muallimler Meclisi’nin 29.03.1940 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy (Gölköy) Öğretmen Okulu Muallimler Meclisi’nin 19.04.1940 tarihli toplantı tutanağı. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Göl Köy Öğretmen Okulu Müdürlüğü tarafından Maarif Vekilliği İlk Tedrisat Umum Müdürlüğü’ne gönderilen 27.02.1940 tarih ve 120 sayılı rapor. Kastamonu: Göl Köy Enstitüsü Tasnif Edilmemiş Arşivi.
Kitap ve Makaleler Eser, Gülşah. “Göl Köy Enstitüsü Tarihine Kısa Bir Bakış” Düşünen Tohum Konuşan Toprak Cumhuriyet’in Köy Enstitüleri 1940-1954 2 içinde, 94-113. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, 2012.
Kılınç, Mustafa. Köy Enstitülerinde Mesleki ve Teknik Eğitim. İstanbul: Kriter Yayınevi, 2018.
Köy Enstitüleri ile İlgili Yasalar 1. Yay. haz. Mustafa Aydoğan. Ankara: Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı Yayınları, 2000.
Köy Enstitüleri ile İlgili Yönetmelik ve Resmi Yazılar. Yay. haz. Mustafa Aydoğan. Ankara: Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı Yayınları, 2005.
Köy Enstitüsü Programları. Ankara: Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı Yayınları, 2004.
Saydur, Mehmet ve Hayati Tahsin Yılmaz. Bir Tonguç Okulu Gölköy Enstitüsü. İstanbul: Görkem Yayınları, 1994.
Soydan, Aynur. “Kadın Kimliğinin Oluşması Çerçevesinde Mesleki Teknik Eğitim (Cumhuriyet İdeolojisinin Kuruluş Sürecinde Kız Enstitüleri 1923-1940),” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 1, (2002): 269-287.
Şensoy, Gamze. “Kastamonu Gölköy Köy Enstitüsü” Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları X. Poster Sunumları Bildiri Özetleri Kitabı içinde, 43. Erzurum, 2014.
Türkoğlu, Pakize. Tonguç ve Enstitüleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2007.
Demir, Mine. “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Kadın Eğitiminde Biçki Dikişin Yeri (1908-1952).” Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2017.
Eser, Gülşah. “Köy Enstitülerinde Bir Öncü: Özgün Arşivi Işığında Göl Köy Enstitüsü.” Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2011.
Caner Şahin ile yapılan 12 Kasım 2020 tarihli röportaj. Cemil Şahin ile yapılan 12 Kasım 2020 tarihli röportaj.