Çok Partili Siyasete Geçiş ile Demokrat Parti Döneminde Isparta’da Milletvekili Seçimleri

Cumhuriyetin ilanı ile birlikte tek partili sistem ile yönetilen Türkiye’de 1946 yılına kadar CHP tek parti olarak ülkeyi yönetmiştir. 1946 yılında çok partili siyasete geçiş ile birlikte 1946-1950 yılları arasında CHP ve DP iktidar olmak için büyük çaba sarf etmişlerdir. 1946 yılında yapılan milletvekili seçimlerinde Türkiye genelinde DP çok iyi bir sınav vermese de 1950, 1954, 1957 yıllarında yapılan milletvekili seçimlerinde yarışı birinci olarak bitirmiş ve 1950-1960 yılları arasında Türkiye’nin siyasetine DP yön vermiştir. 1946 milletvekili seçimlerinde Türkiye genelinde 62 milletvekili çıkaran DP, Isparta’dan hiç milletvekili çıkaramamış ancak Türkiye genelinde DP’nin lider olduğu 1950, 1954, 1957 milletvekili seçimlerinde Isparta’da 5 milletvekilinin tamamını DP kazanmıştır. 1950-1960 yılları arasında Türkiye genelinde olduğu gibi Isparta’da da DP etkin bir siyaset ortaya koymuştur. Bu çalışmada, çok partili siyasi hayata geçiş ile birlikte 1946-1960 yılları arasında 14 farklı kişinin milletvekilliği yaptığı Isparta’da Milletvekili seçimlerine giden süreçler, milletvekili seçim sonuçları ve milletvekili özgeçmişleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Seçim, , Milletvekili, , Milletvekili Seçimi, , TBMM, , Demokrat Parti, , Cumhuriyet Halk Partisi, , Isparta.

Parliamentary Elections in Isparta During the Democratic Party Period with the Transition to Multi-Party Politics

In Turkey which governed by one-party system with the proclamation of the Republic has ruled the country until 1946 in a single party, the CHP. With the transition to multi-party politics in 1946, between 1946 and 1950, the CHP and DP made great efforts to become in power. In parliamentary elections held in 1946, Turkey DP across very well on an exam does not give as 1950, 1954, race held on parliamentary elections in 1957, finished first and between the years 1950-1960 have been directed DP Turkey's politics. 1946 parliamentary elections in Turkey in the issuing of 62 DP lawmakers, but it was not ever uttered from Isparta deputy leader of the DP in Turkey in 1950, 1954, 1957 parliamentary elections in Isparta has won all 5 DP lawmaker. Between the years 1950-1960, as in Isparta in Turkey was revealed DP active politics. In this study, with the transition to multi-party political life, the processes leading to the parliamentary elections in Isparta, where 14 different people were deputies between 1946 and 1960, the results of the deputy election and the resumes of the deputies were considered.

Keywords:

Election, , Deputy, , Parliamentary Elections, , TBMM, , Democrat Party, , Republican People's Party, , Isparta.,

PDF

___

BCA, Fon No 030.10.0.0, Kutu No 77, Dosya No 510, Sıra No 20, Ankara 26 Mayıs 1950.
BCA, Fon No: 030.1.0.0, Kutu No: 78, Dosya No: 515, Sıra No: 16, Ankara 5 Mayıs 1950.
BCA, Fon No 490.1.0.0, Kutu No 412, Dosya No 1732, Sıra No 1, Ankara 11 Aralık 1947.
BCA, Fon No 030.10.0.0, Kutu No 76, Dosya No 500, Sıra No 1, Ankara 4 Nisan 1939.
BCA, Fon No 490.1.0.0, Kutu No 1324, Dosya No 395, Sıra No 1, Ankara 26 Nisan 1950.
BCA, Fon No 490.1.0.0, Kutu No 2019, Dosya No 33, Sıra No 1, Ankara 26 Ekim 1950.
BCA, Fon No 030.11.1.0, Kutu No 184, Dosya No 22, Sıra No 4, Ankara 25 Haziran 1946.
Isparta Valiliği 1967 İl Yıllığı, Isparta 1967...........................
“TBMM Tutanak Dergisi”, Ankara 11 Kasım 1946. ..........................
“TBMM Tutanak Dergisi”, Ankara 5 Haziran 1947...........................
“TBMM Tutanak Dergisi”, Ankara 12 Ağustos 1946. ..........................
“TBMM Tutanak Dergisi”, Ankara 15 Aralık 1950...........................
“TBMM Tutanak Dergisi”, Ankara 2 Nisan 1952...........................
“TBMM Zabıt Ceridesi”, Ankara 9 Mayıs 1931...........................
“TBMM Zabıt Ceridesi”, Ankara 7 Kasım 1932...........................
“TBMM Zabıt Ceridesi”,Cilt 2, Devre 7, Ankara 3 Mayıs 1943.
“TBMM Zabıt Ceridesi”, Ankara 31 Mart 1934. ..........................
TBMM Zabıt Ceridesi, Ankara 9 Mayıs 1938. ..........................
TBMM Zabıt Ceridesi, Ankara 12 Haziran 1957...........................
“Celal Bayar Isparta’ya geldi”, Isparta, 27 Ekim 1948.
“CHP’liler parti mücadele bayrağını açtılar”, Yalvaç, 6 Nisan 1954.
“D.P. İl Kongresi” Demokrat Isparta, 16 Mayıs 1951. ..........................
“D.P. Kongreleri Başladı”, Demokrat Isparta, 28 Kasım 1951.
“D.P. İl Kongresi Olgunluk İçinde Geçti”, Hür Senirkent, 15 Haziran 1957.
“D.P. İlçe Kongresi Yapıldı”, Demokrat Isparta, 25 Nisan 1952..........................
“D.P. Müfettişlerimiz Teftişlerine Başladı”, Demokrat Isparta, 15 Mart 1950.
Demokrat Isparta, 28 Ocak 1953. ...................................................................................
“Demokrat Parti kongresi”, Demokrat Isparta, 25 Nisan 1952. ..........................
“D.P. Yeni İl İdare Kurulu”, Demokrat Isparta, 30 Mayıs 1951. ..........................
“Gelenler-Gidenler”, Isparta, 20 Kasım 1946. .................................................................
“Gelenler”, Isparta, 18 Aralık 1946. ...........................................................................................
“Gelenler”, Isparta, 25 Haziran 1947............................................................................................
“Isparta’da D.P.’nin ve CHP’nin adayları”, Yalvaç, 17 Nisan 1954. ..........................
“Isparta D.Parti idare heyeti toptan istifa etti”, Yalvaç, 10 Haziran 1954.
“Isparta’da Hürriyet Partisi kuruldu”, Hür Senirkent, 18 Mayıs 1957.
“Isparta Merkez İlçesi Seçim Kurulu Başkanlığından”, Demokrat Isparta, 3 Mayıs 1950.
“Isparta’da Seçimleri D.P. 10409 Rey Farkı ile Kazandı”, Hür Senirkent, 29 Ekim 1957. “Isparta’da Seçimleri Üstün Farkla D.P. Kazandı”, İleri Isparta, 4 Mayıs 1954.
Isparta, 7 Nisan 1948......................................................................................................................
Isparta Postası, 12 Mart 1961......................................................................................................................
“İl Genel Meclisi Çalışmalarına Başladı”, Isparta, 15 Eylül 1948. ..........................
“İl Genel Meclisi Mesaisine Başladı”, Demokrat Isparta, 19 Aralık 1951.
“Kısmi Milletvekili Seçimleri”, Isparta, 20 Ekim 1948.....................................................
“Milletvekillerimiz Ankara’ya Hareket Etti”, Isparta, 6 Ekim 1948.
“Milletvekili Seçimi”, Isparta, 24 Temmuz 1946.....................................................
“Milletvekillerimiz Seçmenleri Arasında”, Isparta, 24 Eylül 1947...........................
“Parti Başkanlığına Dair Gelen Emirler ve Bunun Üzerine Vilayetin Tamimleri”, Isparta, 12 Temmuz 1939.
“Partiyi kuranlar”, Isparta, 24 Nisan 1946.........................................................................................................
Sait Bilgiç Meclis Divan Katipliğine Seçildi”, Demokrat Isparta, 7 Kasım 1951.
“Sütçüler Seyahatı”, Demokrat Isparta, 11 Temmuz 1951.....................................................
“Tam isabetli bir seçim”, Isparta, 7 Ağustos 1946.....................................................
“T.B.M. Meclisi”, Demokrat Isparta, 15 Ağustos 1951.....................................................
“Valimiz Merkez Muhtarlarına da Deçimdeki Kanuni Görevlerini İzah Etti”, Isparta, 19 Haziran 1946.
“Valimizin Teftiş Gezileri”, Isparta, 12 Haziran 1946. ....................................................
“Vilayetimiz D. Parti Adayları Belli Oldu”, Demokrat Isparta, 19 Nisan 1950.
“1952’de Isparta’ya neler yapılacak”, Demokrat Isparta, 5 Aralık 1951...........................
Armağan, Servet, “Türkiye’de Parlamento Seçimleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 33, Sayı 3-4, 1967, s.77.
Balkaya, İhsan Sabri, “Isparta'da SCF kurulma çalışmaları”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Cilt 12, Sayı 30, 2006...................................................................................................................................
Bilgiç, Sait, Hatıralarım, Akasya Kitap, Ankara 2007.
Böcüzade, Süleyman Sami , Kuruluşundan bugüne kadar Isparta tarihi. (Çev. Suat Seren), Serenler Yayınları, İstanbul 1983.
Çakan, Işıl, Türk Parlamento Tarihinde II. Meclis, Çağdaş Yayınları, İstanbul 1999.
Çoker, Fahri, Türk parlamento tarihi, Milli Mücadele ve TBMM, I. Dönem 1919-1923, Cilt 1, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara 1994.
Ertem, Barış, “Siyasal bir muhalafet denemesi olarak Serbest Cumhuriyet Fırkası”, ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2010.........................................................................................................
Gül, Hüseyin Hakan M. Kiriş, “Geçmişten günümüze yönetsel ve siyasal özellikleriyle Isparta”, Hüseyin Gül ve Songül Boybeyi, Geçmişten günümüze Isparta, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 2009.
“Isparta”, Yurt Ansiklopedisi Türkiye İl İl Dünü Bugünü Yarını, Cilt 5, Anadolu Yayıncılık, İstanbul 1982.
Limoncuoğlu, Alihan, “Türkiye'de üçüncü yolun başı: Millet Partisi (1948)”, Akademik Hassasiyetler, Cilt 5, Sayı 10, 2018.
TBMM, TBMM Albümü 1920-2010, Cilt 1, TBMM Basın ve Halkla İliskiler Müdürlügü, Ankara 2010.
TBMM, “TBMM Albümü 1920-2010”, Cilt 2, TBMM Basın ve Halkla İliskiler Müdürlügü, Ankara 2010.
TUİK, “Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011”, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara 2011.
Tuncay, Mete, Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul 1999.
Akıncı, Ahmet, Kişisel İletişim, 13 Mayıs 2019...............................................................................
https://www.hurriyet.com.tr/gundem/eski-milletvekili-irfan-aksu-topraga-verildi-13155339.