27 Mayıs Askeri Darbesinin Vilayetlerdeki Yansımaları: Bitlis Örneği

Malum olduğu üzere, Türkiye’de ordu tarafından 27 Mayıs 1960’ta bir askeri darbe gerçekleştirilen askeri darbe neticesinde Demokrat Parti’nin (DP) tasfiye edilmesiyle demokrasiye ağır bir darbe vurulmuştur. Bu durum, aynı zamanda Türkiye'de bir darbe sürecini de başlatmıştır. Bu kapsamda, 27 Mayıs Darbesi’nin Bitlis’te nasıl bir etki bıraktığını değerlendirmek için DP Dönemi’nde Bitlis ilinde basılan yerel gazetelerden Yeşil Bitlis, Dideban, Tasviri Efkâr ve Yeni Dideban gazeteleri değerlendirilecektir. Bu makalede 27 Mayıs Askeri Darbesi’nin ülke genelindeki etkisi ele alınırken; aynı zamanda söz konusu ihtilâlin Bitlis vilâyetindeki yansımaları da analiz edilmektedir. Söz konusu etkilerin nesnel bir şekilde objektif bir biçimde değerlendirilip analiz edilebilmesi için, Türkiye’de tek partili hayatın sona erip çok partili yaşama geçilme aşaması, DP’nin iktidara gelmesi ve ülkede darbeye yol açan koşullar neden sonuç ilişkisi ve tarihsel süreç bağlamında ele alınacaktır. Bu bağlamda, Yeşil Bitlis, Dideban, Tasviri Efkâr ve Yeni Dideban gazetelerinin haberleri etraflıca incelenerek 27 Mayıs 1960 Darbesi neticesinde mezkûr gazetelerin nasıl bir tutum takındığı ve kamuoyu oluşturmadaki gücü araştırılmaktadır. Ayrıca çalışma sonunda darbenin Bitlis genelinde halk üzerinde nasıl bir etki bırakmış olduğu da ortaya çıkarılmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Darbe, Gazete, Bitlis, Basın, 27 Mayıs 1960, Bitlis

The Effect of 27 May Military Coup in Cities: Example of Bitlis

As it is known, a military coup was carried out by the army on 27 May 1960 in our countryand with the removal of the Democratic Party, which came to power with the free votes of thepeople, democracy was hit hard. This situation also launched a coup of process in Turkey.In thiscontext, in order to assess how the May 27 coup d'etat affected Bitlis, local newspapers publishedin Bitlis during the Democratic Party period have been benefited. This newspapers are: Yesl Bitlis,Dideban, Tasviri Efkâr and Yeni Dideban.In this study while the impact of the May 27 Military Coup in the country has been takeninto account, the echoes of the effect of the coup in Bitlis are analyzed at the same time. In orderto evaluate and analyze these effects in an objective manner; Turkey's multi-party transittion,developments in the Democratic Party's power and military intervention are handled in terms ofhistorical development. In the context of these data, thoroughly examining the news of journalistsof the Yesil Bitlis, Dideban, Tasviri Efkar and Yeni Dideban; it is being investigated that whatkind of attitude was taken by the mentioned newspapers in the face of the May 27, 1960 MilitaryIntervention and power of public opinion. This piece shall be created by utilizing various researchand examination works, primarily local newspapers veri.

Keywords:

27 May 1960, Impact, Press, Newspaper, Bitlis,

PDF

___

AHMAD, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, 11. Baskı, Çev. Yavuz Alogan, İstanbul: Kaynak Yayınları, 2012.
AYDEMİR, Şevket Süreyya, Menderes’in Dramı (1899-1960), Ankara: Remzi Kitabevi, 2016.
ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), 3. Baskı, İstanbul:İmge Kitabevi, 2013.
DUMAN, Olcay Özkaya, Türk Dış Politikası ve Bu Politikanın Dinamiklerine Etki Eden Dış Gelişmeler, “Demokrat Parti Dönemi”, Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Atatürk Dergisi, 2012 1(1), ss.298-313.
ERTEM, Barış, Siyasal Bir Muhalefet Denemesi Olarak Serbest Cumhuriyet Fırkası, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2010 1(2), s.71-92.
KARPAT, Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi (Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller), (Ed. Nevin Akbıyık), , İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
LEWİS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, 5. Baskı, (Çev. Prof. Dr. Metin Kıratlı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1993.
ÖZDAĞ, Ümit, Menderes Döneminde Ordu-Siyaset İlişkileri ve 27 Mayıs İhtilali, İstanbul: Boyut Yayın Grubu, 2004.
TAŞKIRAN, Cemalettin, Atatürk Döneminde Demokrasi Denemeleri (1925-1930), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 4/14 (1994), ss.255.260.
ZÜRCHER, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (Çev. Yasemin Saner Gönen), 7. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.Yıldönümünde 27 Mayıs’ı Hatırlatmak, Türkiye Çalışmaları Grubu, Ankara: SDE Yayınları, 2010.
Gazeteler Yeni Dideban, 27 Mayıs 1960, Sayı: 221.
Tasviri Efkâr, 28 Mayıs 1960, Sayı: 813.
Yeni Dideban, 28 Mayıs 1960, Sayı: 222.
Tasviri Efkâr, 29 Mayıs 1960, Sayı: 814.
Yeşil Bitlis, 30 Mayıs 1960, Sayı:2104.
Yeni Dideban, 30 Mayıs 1960, Sayı:223.
Yeni Dideban, 31 Mayıs 1960, Sayı: 224.
Tasviri Efkâr, 31 Mayıs 1960, Sayı: 817.
Tasviri Efkâr, 1 Haziran 1960, Sayı: 818.
Yeni Dideban, 2 Haziran 1960, Sayı:226.
Dideban, 3 Haziran 1960, Sayı: 621.
Tasviri Efkâr, 4 Haziran 1960, Sayı: 821.
Yeni Dideban, 3 Haziran 1960, Sayı:227.
Yeşil Bitlis, 4 Haziran 1960, Sayı: 2108.
Tasviri Efkâr, 1 Haziran 1960, Sayı: 822.
Yeni Dideban, 9 Haziran 1960, Sayı: 233.
Dideban, 10 Haziran 1960, s.628.
Yeni Dideban, 10 Haziran 1960, Sayı: 229.
Tasviri Efkar, 10 Haziran 1960, Sayı: 821.
Yeşil Bitlis, 16 Haziran 1960, Sayı: 234.
Dideban, 16 Haziran 1960, Sayı: 234.
Tasvir-i Efkar, 10 Haziran 1960, Sayı: 821.
Dideban, 13 Haziran 1960, Sayı: 631.
Tasvir-i Efkar, 10 Haziran 1960, Sayı: 823
.Dideban, 15 Haziran 1960, Sayı: 624.
Yeni Dideban, 14 Haziran 1960, Sayı: 232.
Tasvir-i Efkar, 14 Haziran 1960, Sayı: 826
.Yeşil Bitlis, 14 Haziran 1960, Sayı: 2117.
Yeni Dideban, 14 Haziran 1960, Sayı: 232.
Tasvir-i Efkar, 14 Haziran 1960, Sayı: 827.
Dideban, 17 Haziran 1960, Sayı:235.
Dideban, 17 Haziran 1960, Sayı: 235.
Yeşil Bitlis, 17 Haziran 1960, Sayı: 2116.
Yeni Dideban, 17 Haziran 1960, Sayı: 234.
Yeşil Bitlis,17 Haziran 1960, Sayı: 2216.
Tasviri Efkâr, 18 Haziran 1960, Sayı: 830.