YENİ FELSEFE MECMUASI ÇERÇEVESİNDE TÜRKÇÜLERİN KADIN MESELESİNE YAKLAŞIMLARI

Osmanlı-Türk modernleşmesi Tanzimat Fermanı’nın ilanının ardından daha bütünlüklü bir hal almıştır. Askerî, siyasî ve iktisadî meselelerin yanı sıra içtimaî hususlar da Osmanlı devlet adamları ve entelektüel ortamının tartışılan unsurları haline gelmişlerdir. İçtimaî hususların başında modernleşmenin başat meselelerinden biri olan “kadın” gelmektedir. Modernleşme olgusunun kadın üzerinden yürütülmek istenmesi de dikkate alındığında bu mesele ayrıca bir ehemmiyet kazanmaktadır. Yönelimleri farklı olsa da gayeleri müşterek olan Osmanlı son dönemi fikrî teşebbüsleri içtimaî hususlar karşısında kendilerine özgü yaklaşımlar sergilemişlerdir. Bu yaklaşım farklılığı kadın ve kadının toplum hayatı içerisindeki yeri noktasında da kendisini göstermiştir. Osmanlı Devleti’ni selamete erdirme imkânı olarak Türklüğü siyasî, sosyal ve kültürel bir düşünme biçimi şeklinde önceleyen mahfillerde de söz konusu mesele irdelenmiş ve birtakım fikirler ileri sürülmüştür. Bundan mülhem çalışmada Türkçülük fikriyatı için önemli mecmualardan biri olarak değerlendirebilecek Yeni Felsefe Mecmuası’nı merkeze alarak “kadın” meselesinin ele alınış biçimi ve bu mesele hakkında ne tür fikirler ileri sürüldüğü üzerinde durulmuştur. Çalışma Yeni Felsefe Mecmuası merkeze alınarak kaleme alınmıştır.

Approaches of Turkist to Women Issue Within the Yeni Felsefe Mecmuası (Magazine/Journal of New Philosophy)

Ottoman-Turkish modernization became more complete after the declaration of the Tanzimat Edict. So that, in addition to military, political and economic issues, the social issues also became discussed elements by the Ottoman statesmen and intellectual environment. “Woman” is one of the main issues of aforementioned social issues. Considering the desire to carry out the modernization phenomenon through women, this issue also gains importance. Although their orientations were different, the intellectual enterprises of the last period of the Ottoman Empire, whose aims were common, displayed their own approaches to social issues. This difference of approach has also manifested itself in the place of women and women in social life. The mentioned issue was also examined in the meeting places, which prioritized Turkishness as a political, social and cultural way of thinking as an opportunity to salute the Ottoman State and some ideas were put forward. In this inspired study, Yeni Felsefe Mecmuası, which can be considered as one of the important journals for the idea of Turkism, focused on the way the "woman" issue is handled and what kinds of opinions are put forward about this issue. The study was written by taking the Yeni Felsefe Mecmuası into the center.

PDF

___

Ağaoğlu, A. (2013). Üç Medeniyet. Doğu Kitabevi.
Ahmed Agayef (1328). Türk âlemi-8. Türk Yurdu, II(18), 545-551.
Ahmet Agayef (1329). Hanımlarımızın faaliyeti. Tercüman-ı Hakikat, 11483, 1.
Balcı, M. E. (2014). Tarde’ı neden tardettik? Türk sosyolojisine dair soy-kütüksel bir deneme. Sosyoloji Dergisi, II(29), 293-325.
Çağır, M. & Türk, İ. C. (2017). 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ve Türk eğitim tarihindeki yeri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, IV(11), 62-75.
Çalen, M. K. (2017). Osmanlıcılık ve İslamcılık Karşısında Türkçülük. Ötüken Yayınları.
Çiçek A.C., Aydın S. & Yağcı B. (2015). Modernleşme sürecinde kadın: Osmanlı dönemi üzerine bir inceleme. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, VI(9), 269-284.
Filan, K. (2009). Osmanlı Bosna’sında vakıf kuran kadınlar. Osmanlı Döneminde Balkan Kadınları-Toplumsal Cinsiyet, Kültür, Tarih, Der. Amila Buturovic-İrvin Cemil Schick, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 109-136.
Göçek F. M. & Baer, M. D. (2010). 18. yüzyıl Galata kadı sicillerinde Osmanlı kadınlarının toplumsal sınırları. Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Edt. Madeline G. Zılfı, Tarih Vakfı Yurt Yay., 48-63.
İctihad (1328). Pek uyanık bir uyku. İctihad, IV(55), 1226-1228.
Karacan, O. (2019). Kadınlar Dünyası yazarlarından Nimet Cemil’in kadına bakışı. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, IX(1), 17-42.
Keçeci Kurt, S. (2012). II. Abdülhamid Dönemi’nde kız rüştiyeleri. Akademik Bakış Dergisi, 29, 1-19.
Kılıçzâde H. (1329). Kadınlar ve Mekâtib-i İbtidaîye muallimleri. İctihad, IV(60), 1310-1312.
Kurnaz, Ş. (1996). II. Meşrutiyet Döneminde Türk Kadını. MEB Yay.
Kushner, D. (1979). Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu (1876-1908). Çev. Şevket Serdar Türet-Rekin Erten-Fahri Erdem, Kervan Yayınları.
Mehmed Fahreddin (1328). Feminizm meselesi-3, kadınlık, vucûd-u beşerîyyetin kısm-ı mesturudur. Sebilü’r-Reşad, , I-VIII(15-197), 278-280.
Mehmed Ubeydullah (1328). İslâm kadınları. Türk Yurdu, II(47), 761-766.
Mehmed Zekeriya (tarihsiz). Ayıb ne demektir? Yeni Felsefe Mecmuası, 6, 15 -20.
Mehmed Zekeriya (tarihsiz). Kadınlık âleminde-feminizm korkuları-kızların düşünceleri. Yeni Felsefe Mecmuası, 2, 22-24.
Mehmed Zekeriya (tarihsiz). Kadınlık âleminde-feminizm korkuları-kızların düşünceleri. Yeni Felsefe Mecmuası, III-1, 21-24.
Mehmed Zekeriya (tarihsiz). Yirminci asırda türk kızları ve türk kadınları. Yeni Felsefe Mecmuası, IV, 12-15.
Mehmed Zekeriya & Ahmed Hamdi (tarihsiz). Karilerimize. Yeni Felsefe Mecmuası, I, 1.
Ortaylı, İ. (2009). Osmanlı Toplumunda Aile. Timaş Yayınları.
Öztekin, H. (2016). Tan-Serteller Yönetiminde Muhalif Bir Gazetenin Tarihi. Tarih Vakfı Yurt Yay.
Peirce, L. P. (2010). Ekberiyet, cinsellik ve toplum düzeni: modern dönemin başlangıcında toplumsal cinsiyetle ilgili Osmanlı söz dağarcığı. Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Edt. Madeline G. Zılfı, Tarih Vakfı Yurt Yay.,166-193.
Poyraz, E. F. (2010). II. Meşrutiyet Dönemi Kadın Dergiciliği ve Türk Kadını Dergisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü.
Rıza Nuzhet (tarihsiz). Yirminci asırda Türk gençlerine. Yeni Felsefe Mecmuası, 4, 12-15.
Sabiha Zekeriya (1919). Türk kadınlığının terakkisi. Büyük Mecmua, I, 12.
Sabiha Zekeriya (tarihsiz). Türk feminizmi. Büyük Mecmua, IV, 63.
Selahaddin Asım (tarihsiz). Kadının dimağ-ı tekâmülleri. Yeni Felsefe Mecmuası, 8, 20-25.
Taştan, F. (2016). Yeni Felsefe Mecmuası: Modern felsefeyi gençliğin gözü ile okumak. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 4(2/9), 115-148.
Toprak, Z. (2015). Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Türk Yurdu (1328). Türklük şuûnu: Türk kadınlarının faaliyet ve fedakârlığı; Bakü’de yaşlı hanımlara mahsus dersler; Kazan’da türk kız lisesi; Orenburg’da kız sanayi mektebi. Türk Yurdu, III(9), 287-288.
Ülker, Ç. (2016). II. Meşrutiyet Dönemi fikir akımlarında kadın ve evlilik tartışmaları. Tarih Okulu Dergisi, XXVI, 33-56.
Yeni Felsefe Mecmuası (tarihsiz). İctimaî inkılab. Yeni Felsefe Mecmuası, 7, 25-30.
Yeni Felsefe Mecmuası (tarihsiz). Kara kut karşısında Türk kadınları. Yeni Felsefe Mecmuası, 17, 19-25.