FRANZ TAESCHNER'İN MUHTELİF DEVİRLERDE ANADOLU'NUN YOLLARI VE CİHAN MÜNAKALATINA NAZARAN VAZİYETİ İSİMLİ ESERİ ÜZERİNE NOTLAR

Batılı bilim adamları arasında, XX. yüzyılın ilk yarısından itibaren İslam dünyası ve özellikle Türkiye üzerine çalışmış önemli yazarlardan birisi de ünlü Alman oryantalisti Franz Taeschner'dir. Taeschner'in çalışmaları arasında Anadolu coğrafyası ve bu bölgenin karayolu sistemi üzerine yapılmış değerli araştırmalar bulunmaktadır. Bunların içerisinde Muhtelif Devirlerde Anadolu'nun Yolları ve Cihan Münakalatına Nazaran Vaziyeti adlı çalışması önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada, tarihi süreç içerisinde Anadolu'daki yol ağlarının durumu ve gelişimi açıklanmaktadır. Anadolu yollarının Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar dönemlerindeki durumları ve geçirdikleri değişimlere yer verilmiştir. Türklerin Anadolu'ya yerleşmelerinin ardından bölgedeki yol sistemlerinde bazı değişiklikler yaşanmıştır. Selçuklular, yollar üzerinde kurdukları kervansaraylar ve aldıkları güvenlik tedbirleri ile sürekli ulaşıma açık güvenilir yollar oluşturdular. Osmanlılar ise büyük oranda kendilerine miras kalan yolları kullanmışlardı. Bu dönemde yollar daha çok sefer zamanlarında askerî sebeplerle inşa ve tamir edilmişti. Ancak XIX. yüzyıldan itibaren yeni yollar inşa edilmeye başlanmış ve Tanzimat'ın ardından karayolu yapımı konusunda yeni bir döneme girilmişti.

Anahtar Kelimeler:

Anadolu, Karayolu, Osmanlı, Roma, Selçuklu.

Notes On The Franz Taeschner’s Work That Anatolian Roads in Different Periods and Its Status When Compared to The World Transportation

Among the western scholars, Franz Taeschner, the German orientalist, is one of the famous authors who had studied on Islamic World, especially on Turkey, from the first half of the 20th century. There are valuable researches among the Taeschner's studies which are about the Anatolian geography and road system of this region. Among these studies Muhtelif Devirlerde Anadolu'nun Yolları ve Cihan Münakalatına Nazaran Vaziyeti plays an important role. This study describes the status and development of the road network in the historical process. The status and past changes of the Anatolian roads during the Roman, Byzantium, Seljuk and Ottoman periods are also included in this study. After the settlement of Turks in Anatolia there have been some changes in the way systems in this region. The Seljuks built roads which are continuously accessible and safe by establishing caravanserais on them and taking security precautions. The Ottomans used the roads they inherited to a large extent. In this period, the construction and repair of roads were generally done because of military reasons during war times. However, the 19th century onwards, new roads were built and broken into a new era in the construction of the roads after the Tanzimat period.

Keywords:

Anatolian, Road, Ottoman, Roman, Seljuk.,

PDF

___

ATALAR, Münir, “Hacc Yolu Güzergâhı ve Masrafı (KaraYolu, 1253/1837)”, OTAM Dergisi, 4. Sayı, s. 43-90. BERKSAN, Nazım, Yol Davamız Nerede, Akın Matbaası, Ankara, 19 ÇETİN, Cemal, Anadolu’da Faaliyet Gösteren Menzilhaneler (16901750), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Konya 2009. EKİN, Ümit, XVII.-XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Ulaşım ve İletim Örgütlenmesi Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara, 2002. GÖÇER, Zehra, Franz Taeschner'in Hayatı ve Eserleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya 2006. GÜRSOY, Cevad R. , "Türkiye'nin Coğrafî Taksimatında Yapılması İcabeden Bazı Tashihler", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 1.3, Ankara 1957, s. 219-239. __________, Cevat R. , “Türkiye’nin Tabiî Yolları”, Türk Coğrafya Dergisi, 26. Sayı, İstanbul, 1974, s. 24-33. HALAÇOĞLU, Yusuf, XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, TTK Yayınları, Ankara, 1991. __________, Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme (Menziller), PTT Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 2002. KILIÇ, Rüya, “Osmanlı Devleti’nde Hac ve Hac Yolları”, Tarih Çevresi, 18. Sayı, Eylül-Ekim 1995, s. 34-48. MİROĞLU, İsmet, “Osmanlı Yol Sistemine Dair”, Tarih Enstitüsü Dergisi (Prof. Dr. Münir Aktepe’ye Armağan), 15. Sayıdan Ayrıbasım, İstanbul 1997, s. 241-252.
MÜDERRİSOĞLU, Fatih, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Menzil Yolları ve Menzil Külliyeleri”, Osmanlı Ansiklopedisi, 10. Cilt, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s. 376-383. ORHONLU, Cengiz, “Şehir Mimarları”, Osmanlı Araştırmaları, 2. Sayı, İstanbul, 1981, s. 1-30. ÖNDER, Mehmet, "Franz Taeschner (8.9.1888-11.11.1967), Türk Kültürü, S. 64, Ankara 1968, s. 261-263. ÖZERGİN, M. Kemal, “XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul-Şam Yolu”, Karayolları Bülteni, 242. Sayı, Mayıs 1970, s. 34-38. RAMSAY, W. M. , Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1960. SELEN, H. Sadi, “Türkiye’nin Yol Sistemi”, Türk Coğrafya Dergisi, 3Sayı, Ankara İlkTeşrin 1943, s. 352-371. ŞEŞEN, Ramazan, "Cezîre", TDVİA, C. VII, İstanbul 1993, s. 509-511. TAESCHNER, Franz, Das Anatolische Wegenetz nach Osmanischen Quellen, C. XXII, Mayer&Müler Gmbh, Leipzig 1924. __________, Das Anatolısche Wegenetz Nach Osmanıschen Quellen, C. XXIII, Mayer& Müler G.m.b.h., Leizig 1926. __________, “Muhtelif Devirlerde Anadolu Yolları ve Cihan Münakalatına Nazaran Vaziyeti”, Çev. Hamit Sadi, Darülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası, C. 5, S. 1-2, Haziran-Kanun-ı Evvel 1926, Milli Matbaaİstanbul 1927, s. 96-108. __________, Osmanlı Kaynaklarına Göre Anadolu Yol Ağı, Çev. Nilüfer Epçeli, C. I-II, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2010. TURAN, Osman, “Selçuk Kervansarayları”, Belleten, 10. Cilt, 39. Sayı, Ankara, Temmuz 1946, s. 471-496. TÜMERTEKİN, Erol, Ulaşım Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Yayınları No:2053, İstanbul, 1976. TÜMERTEKİN, Erol-ÖZGÜÇ, Nazmiye, Ekonomik Coğrafya Küreselleşme ve Kalkınma, Çantay Kitabevi, İstanbul, 1999. TÜTENGİL, Cavit Orhan, İçtimaî ve İktisadî Bakımdan Türkiye’nin Karayolları, İstanbul Matbaası, İstanbul, 1961.