KURTUBİ TEFSİRİNDE TASAVVUF

Büyük İslam alimlerinden olan Kurtubî’nin en önemli eseri el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’an adlı tefsiridir. Bu sebeple söz konusu tefsir üzerine çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmada Kurtubî’nin tasavvufa bakışı tespit etmek üzere kaleme alınmıştır. Bu bağlamda çeşitli tasavvufi terimlere yönelik Kurtubî’nin yaklaşımı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra bazı ayetleri tefsir ederken kimi mutasavvıfların görüşlerine yer verdiği görülmüştür. Bu verilere çalışmada yer verilmiştir. Ve yine bazı mutasavvıfların kimi söylemleri ve yaşam tercihleri üzerine ciddi eleştirileri olan Kurtubî’nin tenkitleri çalışmamızda yansıtılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kurtubî, Tefsir, Tasavvuf.

Sûfîsm of Qurtubi’s Commentary

The most important work of Kurtubî is al-Jami li' Ahkâmi'l-Quran. Thus about this commentary were made several studies. This study were studied overview of Sûfîsm of Kurtubî. In this context, wherein was determined Kurtubî's approach the term for various mystical. He wrote some verses to the opinion of some mystic while commentary. And to the criticism of Qurtubî with serious criticism on some discourse and life choices of some of the Sûfîs.

Keywords:

Qurtubi, Commentary, Sûfîsm.,

PDF

___

Altıkulaç, Tayyar, “Kurtubî, Muhammed b. Ahmed”, DİA, XXVI, Ankara 2002, ss:455-547. Ateş, Süleyman, İşârî Tefsir Okulu, Yeni Ufuklar Neşriyat. Bilmen, Ömer Nasuhi, Büyük Tefsir Tarihi Tabakâtu’l-Müfessirîn, Bilmen Yay., İstanbul 1974. Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (256/870), Sahihu’l-Buhârî, Dâru Sahnun, Tunus 1992. Çağrıcı, Mustafa, “Îsâr”, DİA, XXII, İstanbul 2000, s. 490-491. Çelik, Ahmet, el-Âlûsî’nin Rûhu’l-Me’ân’î İsimli Eserinde “İşârî Tefsir”, (Basılmamış Doktora Tezi), Erzurum, 1996 Dönmez, İbrahim Kafi, “Oruç”, DİA, XXXIII, İstanbul, 2002 El-Kelâbâzî, Ebî Bekr Muhammed b. İshak (h. 380), et-Taarruf limezhebi ehli’t-Tasavvuf, (Thk. Ahmed Şemseddîn), Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1993. Hucvirî, Ebu’l-Hasan Data Gencbahş Ali b. Osman b. Ali (465/1072), Keşfu’l-mahcûb, (Trc. İsâd Abdulhâdî Kandil), Kahire 1974. İbn Ferhûn, İbrahim b. Ali Muahmeed el-Yamerî el-Malikî, ed-Dîbâcu’lMüzheb fî Marifeti Ulemai Ayani’l-Mezheb, Dârul’-Kütübi’l-İmiyye, Beyrut, ts. Kasbî, Mahmut Zelat, el-Kurtubî ve Menhecuhu fi‟t-Tefsir, Kahire 1979.
Köle, Bekir, “Zeynüddin-i Hâfî ve Eserlerinde Tasavvuf Görüşleri”, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2009. Kurt, Yaşar, “Ni’metüllah Nahcivânî ve Tasavvufî Tefsîri”, (Basılmamış Doktora Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun 19 Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr (671/1273), elCâmi’ li-ahkâmi’l-Kur’an, (Thk. Ahmed el-Berdûnî, İbrahim Atfeş, Dâru’lKütübi’l-Mısrıyye, Kahire 1964. Kuşeyrî, Abdulkerim, Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risalesi, (Haz. Süleyman Uludağ), Dergâh Yayınları, İstanbul 2003. Küçükaşcı, Mustafa Sabri, “Recî’ Vak’ası”, DİA, XXXIV, İstanbul 2007, ss. 510-511. Mâlik b. Enes, Ebû Abdullah el-Asbahi el-Himyerî (179/795), elMuvatta, (Thk. Muhammed Mustafa el-Azamî), Müessesetü Zaid b. Sultân, 200 Müslim b. El-Haccâc, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nisâburî (261/875), Sahihü’l-Müslim, Dâru Sahnun, Tunus, 1992. Okuyan, Mehmet, “Necmuddin Daye ve Tasavvufi Tefsiri”, (Doktora Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun 1994. Selvi, Dilaver, “Her Ayetin Bir Zahiri Bir Bâtını Vardır-Hadisindeki
Zahir ve Batın Kavramları Üzerine Değerlendirmeler”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt 11, Sayı 2, 2011, ss. 7-41. Taberî, Ebû Cafer İbn Cerîr Muhammed b. Cerîr b. Yezîd (310/923), Câmiü’l-beyâni ‘an te’vîli âyi’l-Kur’an, (Thk. Ahmed Muhammed Şakir) , Müessesetü’risâle, 2000/1420. Tirmîzî, Ebû İsa Muhamed b. İsa b. Sevre es-Sülemî (279/892), Sünen-etTirmîzî, (Thk. Ahmed Muhammed Şakir, Muhammed Fuad Abdulbaki), Mektebetü Mustafa, Mısır 1975. Uludağ, Süleyman, “İşârî Tefsir”, DİA, XXIII, İstanbul 2001, ss: 4244 Yıldız, Abdulvahap, “Meybudî ve Keşfu’l-Esrâr Adlı Tefsirinde Tasavvufî Kültür”, (Basılmamış Doktora Tezi), Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa 2000. Yıldız, Abdulvahap, “Kerâmet ve İstidrâc”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl:14, Sayı: 21, Ocak-Haziran 2009, s. 42, ss: 41-62.
Zehebî, Muhammed es-Seyyid Hüseyin, et-Tefsîr ve’l-müfessirûn, Mektebetü Vehbe, Kahire 2000.