Wilson Prensipleri'nin Taşrada Küçük Bir Yansıması: Vilson Gazetesi

I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Amerikan Başkanı Woodrow Wilson, savaş sonrası dünya düzeninin nasıl olması gerektiğine ilişkin 14 ilke açıkladı. Bu ilkeler, savaş sonrasında mağlup ülkelerde ve özellikle Osmanlı’da ciddi yankı buldu. Birçok aydın ülkenin kurtuluşunu bu ilkelerde gördü. Bunlardan bazıları Wilson Prensipleri Cemiyeti’ni kurdular. Bu cemiyet vasıtasıyla Wilson’ın ve ilkelerinin tanınması sağlandı. Wilson ve ilkelerinin ülkenin başkenti İstanbul dışındaki yansımalarından en dikkate değer olanı Manisa’da ortaya çıktı. Batı Anadolu’nun Yunan işgali tehlikesi yaşadığı sıralarda, Manisa’da Vilson adıyla bir gazete yayınlandı. Manisa, basın tarihi açısından çok zengin bir geçmişe sahip değildir. II. Meşrutiyet’in ilk yıllarından sonra ikinci basın hareketi Mondros Mütarekesi döneminde görülür. Bu dönemin bilinen iki gazetesinden ilki Vilson, ikincisi Ertuğrul’dur. Her iki gazete de, üç ay ara ile aynı kişi tarafından çıkarılmıştır. Bu çalışma, elde ilk ve tek sayısı bulunan Vilson gazetesini, hem Manisa basın tarihi açısından ve hem de dönemin gündemindeki yeri açısından ele almayı amaçlamaktadır. Ayrıca gazete teknik ve içerik yönünden de incelenecektir. 

Wilson’s Principles a Small Reflection in the Country: Vilson Newspaper

Towards the end of World War I, President Woodrow Wilson explained 14 principles about how post-war world order should be. These principles, after the war in the defeated countries, especially in the Ottoman Empire found a serious echo. Many intellectuals saw the liberation of the country in these principles. Some of them established the Wilson's Principles Society. Through this association, Wilson and his principles were recognized. The most remarkable of Wilson and his principles outside the capital city of Istanbul emerged in Manisa. In the wake of the Greek occupation of Western Anatolia, a newspaper was published in Manisa in the name of Vilson. Manisa does not have a very rich history in terms of press history. After the first years of the Second Constitution, the second press action is seen during the Mondros Armistice period. One of the two known newspapers of this period is Vilson and the second is Ertuğrul. Both newspapers were issued by the same person for three months. This study aims to examine the Vilson journal which has the first and the only number in hand, both in terms of Manisa press history and place in the agenda of the period. The newspaper will also be reviewed in terms of technique and content.

___

  • 1. Gazeteler Ahenk (İzmir, 1919) Hukuk-ı Beşer (İzmir, 1919) Köylü (İzmir, 1919) Müsavat (İzmir, 1919) Vilson (Manisa, 1919)
  • 2. Gazete Yazıları “Müteverrim”, Vilson, 14 Şubat [1]335, s. 4-5. “Vilson’a Suikasd”, Hukuk-ı Beşer, 13 Mart [1]335, s. 1. “Vilson’un Avdeti”, Hukuk-ı Beşer, 18 Mart [1]335, s. 1. “Vilson Prensibi –Mader-i Muhtazıra”, Vilson, 14 Şubat [1]335, s. 4.
  • 3. Kitap ve Makaleler Adıvar 1987 Halide Edib Adıvar, Türkün Ateşle İmtihanı Kurtuluş Savaşı Anıları, Atlas Kitabevi, İstanbul. Ayışığı 2004 Metin Ayışığı, Kurtuluş Savaşı Sırasında Türkiye’ye Gelen Amerikan Heyetleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara. Balıkesir 1967 Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri ve Hacim Muhittin Çarıklı’nın Kuvayı Milliye Hatıraları (1919-1920), [Haz. Şerafettin Turan], TİTEY, Ankara. Berber 1999 Engin Berber, Yeni Onbinlerin Gölgesinde Bir Sancak: İzmir (30 Ekim 1918 - 15 Mayıs 1919), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. Bilgi 2001 Nejdet Bilgi, “Manisa’da 1919’da Yayınlanan Ertuğrul Gazetesi”, Türk Kültürü, XXXIX/463 (Kasım 2001), s. 666-669.