Rus-Kafkas Münasebetlerinde İtil-Terek Güzergâhı

Bkz. Belokurov, Snoşeniya Rossii s Kavkazom, Vıp I, Moskova 1889, özellikle sayfa 292’de Terek’ten gelen resmi şikâyetlerden bahsedilmektedir: “Kervanlar için otuz at arabası ile hamutlar ve yay milleri Astarhan’dan Terek’e gönderilmişti fakat bu arabalar, kervanlar için çok yetersiz ayrıca Terek’te çar hazretlerine ait at bulunmamaktadır… Terek şehrindeki tahıl ambarlarında yeterli miktarda zahire mevcut değildir… Askerlerin, streletslerin ve kazakların erzakları Koysu’daki koruganlarda iken güz fırtınalarıyla denizde battı… Çar hazretlerinin onarılabilen gemilerinden on strug [Струг: kürekli ve yelkenli bir Rus gemisi] mavna ve dört kürekli strug Terek’te bulunmaktadır ve gemi malzeme depolarında sekiz eski yelken, yirmi üç kırık tırnaklı çapa ve sekiz gemi direği mevcuttur. Efendim Astarhan’dan ırmak yoluyla erzak getirmek ve bu erzaklar ile askerleri Terek’ten Koysu’ya göndermek ya da Yukarı Terek’teki erzakları Sunja’ya taşımak ve ayrıca Kumuklar ile Azaklıların saldırılarına karşı ırmak boylarında ve deniz kıyılarında karakol kurmak için gemilere ihtiyacımız var… Terek’teki (gemileri) onarmak için hiçbir şeyimiz yok: çatal çivi, halat kıtığı, Terek’ten getirebileceğimiz gemici veya Astarhan’dan gönderilecek gemi onarım gereçleri”. 1597 yılında Osmanlıların karşılaştıkları zorluklar ve Şirvan ile Kartli garnizonlarındaki noksanlıklar için bkz. a.g.e., s. 311. Ayrıca Asafî, Şecaatnâme, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi MSTY 6043, birçok yerde, (Bu eserin bir özetini hazırladığı için Dr. V. L. Ménage’ye teşekkür ederim). 1578 yılındaki Türk zaferlerine rağmen on bin asker kaçağı vardı. “Askerler kıştan çok korkuyorlardı. Bir kısmı atlarını bırakıp yürümüştü. Pek çok asker öldü”
Anahtar Kelimeler:

-

___

  • Karabulak yerleşim alanları olarak yorumlamıştır. İnguşça ‘ækhi’ ve Türkçe ‘yurt’ kelimelerinden oluşan “Akhkinyurt”un “dağ geçidi köyü” anlamına geldiği çok açıktır. Güldenstädt, Reisen durch Russland und im kaukasischen Gebirge, SPB 1787, s. 179.
  • Benim makaleme bkz. “A Note on the Princely Families of Kabarda”, BK, No 41-42, 1962, s. 140
  • Baddeley, Rugged Flanks, II, 210 vd. İnguşlardaki demokratik kavramlar ve yandaşlarının baskılarına rağmen içlerinden birinin “prens” unvanını kabul etmemesi için bkz. a.g.e., s. 218. Olearius 1719
  • Bolşaya Sovetskaya Entsiklopediya 1st ed. Vol. 54, s.101-102. Bronevskiy 1823 Caraci 1956
  • Russkiy Biografiçeskiy Slovar Tom III, SPB 1908.
  • Sbornik Svedeni o Terskoy Oblast Vladikavkaz 1878. Smirnov 1957 Smirnov 1958
  • N. A. Smirnov, İstoriya Kabardı, Moskova. N. A. Smirnov, Politika Rossii na Kavkaze v XVI-XIX Vekah, Moskova. Steder, Tagebuch einer Reise, die im Jahr 1781 von der Gränzfestung Mosdok nach dem innern Caucasus unternommen worden, SPB.
  • George Vernadsky, The Mongols and Russia, Yale. F. S. Zevakin- N. A. Pençko, “Oçerki po İstorii Genuizskih Koloni na Zapadnom Kavkaze v XIII i XV vv.”, İstoriçeskiy Zapiski, III, s.72-129.