OSMANLI ERMENİSİ BİR AİLENİN SERENCAMI: BALYOZZADELER

Özet 19. yüzyılda Osmanlı iktisadında gayrimüslim tebaanın önemi malumdur. İzmir şehri de ticari hayatın en yoğun olduğu yerlerin başında gelmektedir. İzmirde yaşayan Ermeni Balyozzade ailesi de kent ticaretinde mühim bir yere sahiptir. Ancak aile hakkında bilinenler çok azdır. Balyozzade ailesi, İzmire muhtemelen 19.yy.da gelmiş, kısa sürede şehrin önemli tüccarları arasında yerlerini almışlardır. Tarım, sanayi ve ticaret alanlarında çeşitli yatırımlar yapmışlardır. Hamidiye Vapur Şirketinin kurucularından olan aile üyeleri, uzun süre şirketin yönetiminde bulunmuşlardır. Ailenin ekonomik faaliyetleri sadece İzmir ile sınırlı kalmamıştır. Manisada da özellikle tarım alanında girişimleri olmuştur. Balyozzadeler, İzmir ticari organizasyonunda etkin olmuşlardır. İzmir Ticaret odasının kuruluşunda görev almışlar, uzun yıllar odanın yönetiminde bulunmuşlardır. Ayrıca ailenin kent yönetiminde de etkili olduğu görülür. Vilayet idare meclisi ve belediye meclisinde üyelik yapmışlardır. Balyozzade ailesi, Ermeni terör hareketlerinden son derece olumsuz etkilenmişlerdir. Ailenin bir üyesi Ermeni teröristler tarafından öldürülmüştür. Bir başka üyesi ise teröristlere yardım ederken yakalanmıştır. Büyük ihtimalle 1915 tehcirine tabi tutulmamışlarsa da Cumhuriyet döneminde Türkiyede bulunmadıkları kesindir.

Abstract The Fate of an Ottoman Armenian Family; Balyozzades ntury the importance of the non-Muslim community of the Ottoman econom

The Fate of an Ottoman Armenian Family; Balyozzades In the 19th century the importance of the non-Muslim community of the Ottoman economy is well known. The city of Izmir was one of the places where existed an intense commercial life. The Armenian Balyozzade family living in Izmir had an important place in the city of commerce. But there is not much information about this family. Balyozade family had probably come to Izmir in the 19th century and became one of the leading traders in the city. They made some investments in agriculture, industry and commerce. Balyozade family members were among the founders of the Hamidiye Ferry and served as the directors of the company for a long time. The family s activities were not limited to Izmir. They had some investments in other cities as well, i. e. in agriculture in Manisa. Balyozzades were effective at commercial organizations in Izmir. They took part in the foundation of Izmir Chamber of Commerce. For many years, they were in the management of the Chamber. The family was also city management. They were among the members of the Provincial Council and the Municipal Council. Balyozzade family was affected extremely negatively by the Armenian terrorist movement. A member of the family was killed by the Armenian terrorists. Another member was arrested while helping the terrorists. They probably

PDF

___

a. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Evrakı A. MKT. MHM. (Sadaret Mühimme Kalemi) 547/15; 614/47 BEO. (Babıali Evrak Odası) 40/2951; 762/57123 DH. EUM. 3. Şb. (Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti 3. Şube) 22/37 DH. MHC. (Dahiliye Nezareti Muhacirin Riyaseti) 4/47 DH. MKT. (Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi) 1426/20; 1912/98; 2010/11; 2022/2; 295/63; 398/35 DH. TMIK. M. (Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu)149/40 HR. TO. (Hariciye Nezareti Tercüme Odası) 84/70 İ. TAL. (İradeler, Taltifat) 103/6; 122/54; 322/25; 451/42; 8/25 MV. (Meclis-i Vükela) 68/80 ŞD. (Şura-yı Devlet 1376/14; 1377/4; 386/64 Y. EE. KP. (Yıldız Esas Evrakı Kamil Paşa Evrakı) 12/1161 Y. MTV. (Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı) 299/95; 311/95; 35/113 Y. PRK. ASK. (Yıldız Perakende Evrakı Askeri Maruzat) 200/96 ZB. (Zaptiye Nezareti) 87/23 b. Aydın Vilayet Salnamaleri (AVS) Hicri Yıl: 1299, 1300, 1300, 1302, 1303, 1304, 1305, 1306, 1308, 1312, 1313, 1314, 1315, 1316, 1317, 1323, 1326 c. Yayınlanmış Belgeler Ermeni-Amerikan 2007 Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Amerikan İlişkileri 1839-1895-I, Ankara 2007 Sevk ve İskân 2007 Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Belgelerinde Ermenilerin Sevk ve İskânı 1878-1920, Ankara 2007 d. Gazeteler Ahenk Sayı: 1817 16 Ağustos 1902 Hizmet Sayı:505 29 Kasım 1891; Sayı:509 11 Aralık 1891; Sayı:512 24 Aralık 1891; Sayı:578 26 Ağustos 1892; Sayı:580 2 Eylül 1892; Sayı:587 25 Eylül 1892; Sayı:589 2 Ekim 1892; Sayı:688 21 Eylül 1893 e. Araştırma Eserler Berber 2008 Engin Berber, İzmir 1876 ve 1908 (Yunanca Rehberlere Göre Meşrutiyette İzmir), İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını, İzmir Berber 2014 Beyru 2011 Dursun 1994 Georgelin 2008 Gürpınarlı 2010 İzmir Life 2005 Kiper 2006 Koç 2006 Köklü 1970 Kurt 1991 Kütükoğlu 2000 Martal 1999 Serçe 1998 Serçe, 2000 Serçe 2002 Smyrnelis 2009: Yetkin ve Serçe 1998 Yörükoğlu 2002 İZTO: Vakıflar 1945: Ferhat Berber, II. Abdülhamide Satılan Bir Çiftliğin Hikâyesi ve Düşündürdükleri, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Yıl 11, sayı 20, s.27-43 Rauf Beyru, 19. Yüzyılda İzmir Kenti, İstanbul M. Kamil Dursun, İzmir Hatıraları, Yay. Haz. Ünal Şenel, Akademi Kitabevi, İzmir Herve Georgelin, Smyrnanın Sonu: İzmirde Kozmopolitizmden Milliyetçiliğe, Birzamanlar Yayıncılık, İstanbul Hilal Ortaç Gürpınarlı, Tanzimattan Cumhuriyete Manisanın Ekonomik Yapısı, Birinci İktisat Tarihi Kongresi Tebliğler-2, Ed. Rahmi Deniz Özbay, v.d., İstanbul, s.201-208 Yemişçiler, İzmir Life, S. 4, Mayıs 2005, Nilgün Kiper, Resettlement of Immigrants And Planning In Izmır During The Hamidian Period, İzmir Teknoloji Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir Ayşen Koç, Meşrutiyetten Cumhuriyete Saruhan Sancağında Gayri Müslimler, CBÜ SBE Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Manisa Nusret Köklü, Dünkü Manisa, Ankara Sadık Kurt, İzmir Hamidiye Vapur Şirketi 1884-1915 ÇTTAD C.I, S.1, s.71-108 Mübahat Kütükoğlu, İzmir Tarihinden Kesitler, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İzmir Abdullah Martal, Değişim Sürecinde İzmirde Sanayileşme 19. Yüzyıl, İzmir Erkan Serçe, Tanzimattan Cumhuriyete İzmirde Belediye (1868-1945), Dokuz Eylül Yayınları, İzmir Erkan Serçe, Cevat Sami-Hüseyin Hüsnü İzmir 1905, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını, İzmir Erkan Serçe, Osmanlıdan Cumhuriyete İzmir Ticaret Odası, 19. Yüzyıldan 21. Yüzyıla İzmir Ticaret Odası Tarihi, İzmir Minassian Anahide Ter, Ermeniler: Küçük Bir Cemaatin Dinamizmi, İzmir 1830-1930 Unutulmuş Bir Kent mi?, Der. Marie-Carmen Smyrnelis, İletişim Yay. 2. baskı, İstanbul. Sabri Yetkin ve Erkan Serçe, Kuruluşundan Günümüze İzmir Ticaret Borsası Tarihi, İzmir. M. Nuri Yörükoğlu, Manisa Yangını, CBÜ Yayını, Manisa. İZTO Albümü, (erişim: 03.01.2014) http: www.izto.org.tr.portals0meclisalbummeclisalbum05112012.pd f.pdf 1945 Yılı Vakıflar G. M. Yedi Aylık Bütçesi (http.www.tbmm07017049ss0089.pdf, erişim: 08.07.2015)