KUMUK TÜRKLERİNİN KAFKASYA'DAN ANADOLU'YA GÖÇÜ

19. yüzyılın ikinci yarısıyla 20. yüzyılın ilk çeyreği arasında Kafkasyadan Anadoluya zorunlu göçler olmuştur. Zorunlu göçün baş aktörü Kafkas halklarının vatanlarını işgal eden Rus devletidir. Vatanları işgale uğrayan Çerkesler, Dağıstanlılar, Çeçenler, Karaçaylılar, Kumuklar gibi Kafkas halkları Osmanlı Devletine sığınmışlardır. Bu çalışmamızda Kumukların Osmanlı Devletine göçünü ve Osmanlı coğrafyasındaki yerleşimini ele alacağız. Anahtar kelimeler: Kafkasya, Osmanlı Devleti, zorunlu göç, Kumuklar, iskân.

Migration of the Kumyk Turks from the Caucasus to Anatolia

Northern Caucasus is generally defined as a geography where Circassians live. But we know that not only the Circassians but also the Turks live there. Tatars, Karachays, Nogais, Kumuks are the Caucasian Turks that information were given about. When Russia occupied the Caucasus, the people who lived there, had to leave their homeland because of the politics carried out by Russians. Russia completed the occupation of the Caucasus with the end of the last of Circassian resistance in Kbaa region, on May 21, 1864 and Sheikh Shamil s delivery to Russia in 1859. Russia compelled the people of the Caucaus to mandatory and mass migration because of the applied Russian politics. Caucasion people who had to (were forced to) abandon their homeland, sheltered to Ottoman Empire by forced and mass migration. Ottoman Empire placed the Caucasus refugees including Nogay Turks, Crimean Turks and Circassian tribes both to Anatolia and Rumalia. Between the second half of the 19th century and the first quarter of the 20th century, forced emigrations eventuated from Caucasia to the Anatolia. Russian State, who occupied the countries of the Caucasia people, is the major actor of the forced emigration. Caucasian people, whose countries occupied, have taken refuge to Ottoman State like Dagestanians, Chechens, Karaçhais, Kumyks. In this study, we will approach the emigration of Kumyks to the Ottoman Empire and the settlement of them to the Ottoman geography.

PDF

___

a. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Maliye Masârifât Defterleri (ML. MSF. d.) ML. MSF. d. No: 16633 ML. MSF. d. No: 16635 ML. MSF. d. No: 16838 Sadâret Mektûbî Kalemi, Umum Vilâyet Yazışmalarına Ait Belgeler(A.MKT. UM) A.MKT. UM 222/38 A.MKT. UM 478/10 A.MKT. UM 479/30 A.MKT. UM 481/17 A.MKT. UM 491/43 Sadâret Mektûbî Kalemi, Nezâret ve Devâir Yazışmalarına Ait Belgeler(A.MKT. NZD) A.MKT. NZD 328/93 A.MKT. NZD 329/75 Sadâret Mektûbî Kalemi, Mühime Kalemi (Odası) Belgeleri (A.MKT. MHM) A.MKT. MHM 191/13 A.MKT. MHM 222/2 A.MKT. MHM 222/38 A.MKT. MHM 225/16 A.MKT. MHM 460/32 A.MKT. MHM 528/12 A.M (H.12 Şaban 1277/M.23 Şubat 1861)
b. Araştırma Eserleri ve Makaleler al-Kadari 2003 Hasan Al Kadari, Âsâr-i Dağıstan, Çev: Musa Ramazan, Şamil Eğitim ve Kültür Yayını, İstanbul.
Aydın 2003 Mustafa Aydın, Lekler, İslam Ansiklopedisi, C. 27, s.131- 133.
Baddeley 1996 John F.Baddeley, Rusların Kafkasyayı İstilası ve Şeyh Şamil, Çev: Sedat Özden, Kayıhan Yay., İstanbul.
Berje 1996 Adolf Berje, Kafkasyalı Dağlı Kavimlerin Kısa Tasviri, Çev: Sedat Özden, Kayıhan Yayınevi, İstanbul.
Cuthell 2005 David Cameron Cuthell Jr., The Muhacirin Komisyonu: An Agent in the Transformation of The Ottoman Anatolia (1860 1866), Columbia University.
Caferoğlu 1988 Ahmet Caferoğlu, Türk Kavimleri, Enderun Kitabevi, İstanbul.
Efe 2002 Fikret Efe, Şeyh Şamilin 100 Mektubu, Şule Yayınları, İstanbul.
Erbay 2012 Fatih Erbay, Kumuk Türkçesinin İlk Grameriyle İlgili Tespitler, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 32, s.59-71.
Eren 1966 A. Cevat Eren, Türkiyede Göç ve Göçmen Meseleleri Tanzimat Devri İlk Kurulan Göçmen Komisyonu Çıkarılan Tüzükler, Nurgök Matbaası, İstanbul.
Erkan 1996 Süleyman Erkan, Kırım ve Kafkasya Göçleri, Kafkasya ve Orta Asya Uygulama ve Araştırma Merkezi, Trabzon.
Habiçoğlu 1998 Bedri Habiçoğlu, Kafkasyadan Anadoluya Göçler, İstanbul.
Işıltan 1979 Fikret Işıltan, Şeyh Şâmil, İslâm Ansiklopedisi, C:XI, İstanbul, s.468-474.
İpek 1999 Nedim İpek, Rumeliden Anadoluya Türk Göçleri, Ankara.
Karpat 2010 Kemal Karpat, Osmanlı Nüfusu (18301914), (Çev. Bahar Tırnakçı), Timaş Yayınları, İstanbul.
Kurtuluş 2002 Rıza Kurtuluş, Kumuklar, İslam Ansiklopedisi, C. 26, s.372- 373.
Metçünatıko 2002 Metçünatıko Yusuf İzzet Paşa, Kafkas Tarihi, C.1., Türkçeleştiren: Fahri Huvaj, Adige Yay., Ankara.
Nerimanoğlu 2013 Kamil Veli Nerimanoğlu, Kumuklar ve Kumuk Türkçesi, Yeni Türkiye, Yıl 9, S.54, s.2736-2739.
Ramazan 2002 Musa Ramazan, Dağıstan ve Laklar, Şamil Eğitim ve Kültür Yayını, İstanbul.
Saydam 1997 Abdullah Saydam, Kırım ve Kafkas Göçleri (18561876), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Tavkul 2007 Ufuk Tavkul, Kafkasya Gerçeği, Selenge Yayınları, İstanbul.
Tavkul 2005 Ufuk Tavkul, Kumuk Türkleri. Tarihleri, Sosyal Yapıları ve Dilleri Üzerine Bir İnceleme, Kırım Dergisi, C. 13, sayı 50, s.29-39.
Temizkan 2005 Abdullah Temizkan, Kuzey Kafkasyada Osmanlı Rus Mücadelesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakınçağ Tarihi ABD, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
Temizkan 2006 Abdullah Temizkan, Rusya ve Osmanlı Devletinin Kafkas- Ötesinde Nüfuz Mücadelesi, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, C. VI, S. 2, s.447-462.
İnternet kaynakları http://akkopru-kumuk.tr.gg/Diaspora_T.ue.rkiyede-Kumuklar%26%23305%3Bn- Bulundu%26%23287%3Bu-K.oe.yler.htm.