HAÇLILARA KARŞI MÜCADELENİN ÖNDE GELEN LİDERLERİNDEN NÛREDDİN MAHMUD B. ZENGÎ (1146-1174)

Musul-Haleb Atabeyi İmadeddin Zengi’nin oğlu olan Nûreddin Mahmud, Babasının 1146 yılında ölümü üzerine Haleb’e hâkim olduktan sonra bölgedeki Haçlıların en tehlikeli Müslüman rakibi oldu. Onun gayretleri sayesinde Haçlı Seferleri döneminde ilk kez, Halep ve Dımaşk tek bir hâkimiyet altında birleşti. Nûreddin Mahmud, bundan sonra hâkimiyetini Mısır’a kadar genişleterek Haçlıları doğudan ve batıdan kıskaç içine aldı. Yürüttüğü amansız mücadele ile Kudüs’ün fethi için gerekli şartları hazırladı. Nûreddin, aynı zamanda adaleti ve mütevazılığı ile tanınan, kültüre ve sanata büyük önem veren mükemmel bir hükümdar oldu. Burada XII. yüzyılda Türk-İslâm dünyasının en önemli liderlerinden Nûreddin Mahmud’un, Haçlılara karşı mücadelesi, şahsiyeti ve çeşitli vasıfları üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Nûreddin Mahmud, Haçlılar, Mısır, Suriye, Selahaddin

NUR AL-DIN MAHMUD B. ZANGI (1146-1174): ONE OF THE PROMINENT LEADERS OF THE STRUGGLE AGAINST THE CRUSADERS

Nur al-Din Mahmud, the son of Imad al-Din Zangi, Atabeg of Mawsil and Aleppo, upon his father’s death in 1146, having taken his father’s land in Syria under his control, became the most dangerous Muslim enemy of the Crusaders thereabouts. Nur al-Din Mahmud extending his dominance up to Egypt ensnared the Crusaders from both East and West. He paved the way for the conquest of Jerusalem. Nur alDin was a great ruler who was also known for his sense of justice and humbleness, and considered culture and arts gravely important. This paper discusses Nur al-Din Mahmud’s struggle against the Crusaders and his personality as well as various qualifications and features of him

Keywords:

Nur ad-Din Mahmud, Crusaders, Egypt, Syria, Saladin,

PDF

___

Abu Shama, Kitâb al- Ravzatayn fî Ahbâr al-Davlatayn al- Nûrîya va’l- Salâhîya, RHC or., IV.
Abu’l-Faraj (Bar Hebraeus), Abû’l Farac Tarihi, translated by Ö. R. Doğrul, II, TTK, Ankara 1987.
Alptekin, C., Dimaşk Atabegliği (Tog-Teginliler), İstanbul 1985.
al-Tabba, Y., The Architectural Patronage of Nur ad- Din (1146-1174), I-II, New York University, Master Thesis, 1982.
Altan, E., “1150-1250 Yılları Arasında Anadolu’da Doğal Âfetler”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Âfetler ve Deprem Semineri, 22-23 May 2000, Bildi- riler, İstanbul 2001, p. 41-43. 43 Kök, “Nureddin Zengi”, p. 262.
Altan, E., İkinci Haçlı Seferi (1147-1148), TTK, Ankara 2003.
Altan, E., “Renaud de Châtillon: Antakya Prinkepsi (1153-1160), Mâverâyi Ürdün Senyörü (1117-1187)”, İst. Üniv. Edeb. Fk. Tarih Dergisi, Vol. 55 (2012/1), İstanbul 2013, p. 1-28.
Asbridge, Th., The Crusades, London 2010.
Çay, A., II. Kılıç Arslan, Ankara 1987.
Demirkent, I., Haçlı Seferleri, İstanbul 1997.
Demirkent, I., Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1118-1146), TTK, Ankara 1987.
Elisséeff, N., Nûr ad-Dîn Un Grand Prince Mosulman de Syrie au Temps des Croisades, II, Damas 1967.
Gibb, H., “The Career of Nur ad Din”, A History of the Crusades, ed. K. M. Setton, London 1969.
Hillenbrand, C., The Crusades: Islamic Perspectives, Edinburgh 1999.
Ibn al-Adim, Zubdat al-Halab min Tarih Halab, published by Sâmi al- Dahhân, II, Damascus 1954
Ibn al-Athir, Târih al-Bâhir fi’d-Devleti’l-Atabekiyye bi’l-Mavsıl, RHC or., II, (part II), Paris 1876.
Ibn al-Athir, İslâm Tarihi, İbnü’l-Esîr el Kâmil Fi’t-Tarih Tercümesi, trans- lated by A. Özaydın, XI, İstanbul 1987.
Ibn al-Qalanisi, The Damascus Chronicle of The Crusades, translated by (partially) H.A.R. Gibb, London 1932.
Ibn Kathir, el- Bidâye ve’n-Nihâye. Büyük İslâm Tarihi, translated by M. Keskin, XII, İstanbul 2000.
Ibn Shaddad, translated by C.R. Conder, The Life of Saladin 1137-1193, by Beha ad-din Compared with the Original Arabic and Annotated, PPTS, XIII, London 1897.
Kılıç, M., “Şîrkûh el-Mansûr”, DİA, 39, s. 203 vd.
Kinnamos, translated by I. Demirkent, Ioannes Kinnamos’un Historia’sı (1118-1176), TTK-Ankara 2001.
Koca, S., Türkiye Selçukluları Tarihi, II, Çorum 2003.
Köhler, M. A., Allianzen und Vertzäge Zwischen Frankischen und Islamis- chen Herrschern im Vorderen Orient, Berlin 1991.
Kök, B., “Nureddin Mahmud’un Mısır’ı ele geçirmesi ve Fatımiler’in yıkılışı”, Atatürk Üniv. İlahiyat Fk. Dergisi, Vol. 9 (1990), p. 165-187; Vol. 10 (1991), p. 130-148.
Kök, B., “Nureddin Zengî, Mahmud”, DİA, 33, s. 259-262.
Kök, B., Nureddin Mahmûd b. Zengî ve İslâm Kurumları Tarihindeki Yeri, İstanbul 1992.
Küçükaşçı, M. S., Abbasiler’den Osmanlılara Mekke-Medine Tarihi, İstanbul 2007.
Küçüksipahioğlu, B., Trablus Haçlı Kontluğu Tarihi, İstanbul 2007.
Lane-Poole, St., Saladin and the Fall of the Kingdom of Jerusalem, Lon- don 1898.
Lev, Y., “The Social and Economic Policies of Nur ad- Din (1146-1174): The Sultan of Syria”, Der Islam, 81/2 (2004), p. 218-242.
Lilie, R.J., Byzantium and the Crusader States 1096-1204, translated by J. C. Morris - J. E. Ridings, Oxford 1993,
Lyons, M. C.- Jackson, D. E. P., Saladin. The Politics of the Holy War, Cambridge 1997.
Magdalino, P., The Empire of Manuel I Komnenos 1143-1180, Cambridge 1993.
Matthew of Edessa, Urfalı Mateos Vekayi-nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), translated by H.D. Andreasyan, Ankara 1987.
Mayer, H. E., The Crusades, Oxford 19882 .
Michael the Syrian, translated by H. D. Andreasyan, Süryanî Keşiş Mihail’in Vekayinâmesi, (TTK – Turkish Historical Association – in press).
Nicholson, R. L., Joscelyn III and the Fall of the Crusader States, 1134- 1199, Leiden 1973.
Richard, J., The Crusades c. 1071-c.1291, translated by J. Birrell, Cam- bridge 1999.
Runciman, St., translated by F. Işıltan, Haçlı Seferleri Tarihi, II, TTK-An- kara 1992.
Schlumberger, G., Campagnes du Roi Amalric de Jérusalem en Égypte, Paris 1906.
Şeşen, R., Kudüs Fatihi Selâhaddin Eyyûbî, İstanbul 2013,
Şeşen, R., Salâhaddîn Devrinde Eyyûbîler Devleti, İstanbul 1983.
The First and Second Crusades from an Anonymous Syriac Chronicle, translated by A.S. Tritton, JRAS, 1933, p. 69-101, 273-305.
Tomar, C., “Şâver b. Mücîr”, DİA, 38, s. 382-383.
Turan, O., Selçuklular zamanında Türkiye, İstanbul 19997 .
Usta, A., Çıkarların Gölgesinde Haçlı seferleri, İstanbul 2008.
William of Tyre, translated by E.A. Babcock - A.C. Krey, A History of Deeds Done Beyond the Sea. By William Archbishop of Tyre, II, New York 1943. PETERVARADİN MUHAREBESİNDE (1716)
HABSBURGLARIN OSMANLILARDAN ELE GEÇİRDİĞİ
SİLAHLAR VE HARP TEÇHİZATI* Hakan KARAGÖZ